Men’s Chamber Adam Odası Tradition in Deliorman Turkish Oral Culture

Yıl 2010, Sayı: 20, 107 - 126, 01.06.2010

Zehra Kaderli

Öz

In this article, “adam odası” men‟s chamber which is one of the oral cultural institutions representing the historical and socio-cultural sources of Deliorman Turkish identity and oral culture in oral, material and behavioral dimension has been examined. “Adam Odası”, which is an institution and socialization area peculiar to the men in Deliorman Turkish life has been analyzed in the frame of structural, semantic and performative characteristics and of its multiple functions in the process of providing and organizing the social communication and of difining, affirming and experiencing the personal, social and cultural identities

Anahtar Kelimeler

Deliorman North-Eastern part of Bulgaria, culture of Bulgarian Turks, male folklore

Deliorman Türk Sözel Kültüründe Adam Odaları ve Oda Geleneği

Öz

Bu çalışmada, Deliorman Kuzeydoğu Bulgaristan Türk kimliğinin ve sözel kültürünün dayandığı tarihsel ve sosyo-kültürel kaynakları sözlü, maddî ve davranışsal boyutları ile ortaya koyan sözlü ortam kurumlarından biri olan “Adam Odası” ele alınmaktadır. Deliorman Türk yaşantısı içinde erkeklere özgü bir kurum ve sosyalleşme alanı olarak ortaya çıkan adam odasının yapı, anlam ve icrâ özellikleri incelenerek, sosyal iletişimin sağlanması ve düzenlenmesi, bireysel, sosyal ve kültürel kimliklerin tanımlanması, onaylanması ve deneyimlenmesi sürecinde üstlendiği çok yönlü işlevler değerlendirilmektedir

Anahtar Kelimeler

Deliorman, Bulgaristan Türk kültürü, erkek folkloru

Kaynakça

• Âşıkpaşaoğlu Tarihi, (1985), (Haz. A. Nihal Atsız), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• AKÇA, Kemal, (1945), “Eski Köy Odaları”, Folklor Postası, I, 6: 3-4.
• ATAMAN, Mustafa, (1978), “Konya Köylerinde Misafir Odaları”, Türk Folklor Araştırmaları, XVIII, 351: 2467-2468.
• BALAMAN, Ali Rıza, (1971-1972), “Örencik Köyü Delikanlı Örgütü”, Antropoloji, 6: 267- 276.
• BAŞOĞLU, Bekir, (1981), “Köy Odaları, Ay ve Güneşe Dair”, Türk Folkloru, II, 22: 19- 20.
• BAYRI, Mehmet Halit, (1938), “Dursunbey‟de Kış Sohbetleri”, Halkbilgisi Haberleri, VII, 78: 121-125.
• BİLİR, Mehmet, (2004), “Geleneksel Köy Odalarından Çağdaş Halk Odalarına Halk Eğitimi Açısından Tarihsel Bir Bakış”, Folklor/Edebiyat, X, 37: 9-16.
• DAĞLI, Hikmet Turhan, (1935), “Sohbetler ve Gezekler”, Halkbilgisi Haberleri, IV, 45: 212-216.
• DEMİRAY, M. Güner, (1979), “Gemerek‟te Odalar”, Türk Folkloru, I, 4: 21-22.
• EKİCİ, Metin, (1990), “Batı Anadolu Köy Odaları”, Türk Kültürü, 332: 744-751.
• ER, Tülay, (1988), Simav İlçesi ve Çevresi Yâren Teşkilâtı, Ankara: Kültür ve Turizm Bak. Yayınları.
• EVLİYÂ ÇELEBİ, (1984), Seyahatnâme-Rumeli, Sokol, Edirne, (Haz. İsmet Parmaksızoğlu), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• GÜZELBEY, Cemil Cahit, (1983), “Gaziantep‟te Oda(Selâmlık)lar ve Oda Âlemleri”, Türk Folkloru, V, 53: 3-4.
• HOCA SADEDDİN EFENDİ, (1974), Tâcü’t-Tevârih II, (Haz. İsmet Parmaksızoğlu), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• JIREČEK, C, (1889), “Einige Bemerkungen über die Überreste der Petschenegen und Kumanen, Sowie die Völkerschafter der Gagauzi und Surguči im heutigen Bulgarien”, Sitzungsberichte der Köninglischen Böhmischen Gesellschaft der Wissenschaften, Philos-Geschichtliche Klasse, Prag.
• KADERLİ, Zehra, (2004), Deliorman(Bulgaristan) Türk Sözel Kültüründe Geçiş Törenleri, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KADERLİ, Zehra, (2006), “Deliorman Türk Sözel Kültüründe Müzik Geleneği”, Türkbilig: Türkoloji Araştırmaları, 11 Bahar, 118-148.
• KADERLİ, Zehra, (2008), “Deliorman‟ın Aydoğdu Köyünde Meci / İmece”, Türkbilig: Türkoloji Araştırmaları, 16 Güz, 90-112.
• KARABULUT, Murat, (1986), “Dursunbey‟de Barana Sohbetleri”, Türk Folkloru, 85: 12- 16.
• KIEL, Michael, (1994), “Deliorman”, İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, 141-144.
• KOWALSKİ, Tadeusz, (1945), “Deliorman”, İslâm Ansiklopedisi, III, İstanbul: M.E.B. Yayınları, 517- 518.
• ........................................, (1949), “Kuzey-Doğu Bulgaristan Türkleri ve Türk Dili, (Çeviren: Ömer
• Faruk Akün), Türk Dili ve Edebiyatı, III, 3-4: 477-500.
• KUTSAL, Muzaffer, (1961), “Şabanözü‟nde Yâren Seçme Usulü”, Türk Folklor Araştırmaları, VI, 143: 2412-2413.
• ..............................., (1965), “Köy Odaları”, Türk Folklor Araştırmaları, IX, 193: 3818.
• KUZUCULAR, Emin, (1982), “Şarkışla‟nın Akçakışla Bucağındaki Köy Odaları ve Kültürümüze
• Hizmetleri”, Türk Folkloru, IV, 38: 20-25.
• NEŞRÎ, Mehmed, (1984), Neşrî Tarihi, (Haz. M.Altay Köymen), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• NUMAN, İbrahim, (1981), “Çankırı‟da Yâran Sohbetleri ve Sohbet Odaları”, Vakıflar Dergisi, 13: 591-633.
• ÖNAL, Ülkü, (1986), “Çankırı‟da Yâran Sohbetleri I-II”, Türk Folkloru, 82: 1-8, 83: 8-11.
• ÖZEN, Halil Sami, (1977), “Divriğ‟de Evler, Odalar ve Kış Gecesi Eğlenceleri”, Sivas Folkloru, IV, 48: 13-14.
• SUBAŞI, Muhsin İ., (1991), “Halk Kültürü Açısından Köy Odalarında Sîret ve Halk Hikayeleri Okuma Geleneği”, Erciyes Yöresi I. Folklor, Halk Edebiyatı ve Etnografya Sempozyumu Bildirileri, Kayseri: Erciyes Üniv. Yayınları: 75-80.
• USLU, Necati Asım, (1986-1987), “Çankırı Yâran Sohbetleri ve Oğuz Töresi I-II”, Kubbealtı Akademi Mecmuası, XV, 4: 57-64, I, 1: 40-63. Kaynak Kişiler
• HACIOĞLU, İbrahim (2002) (Bulgaristan / Yusufhanlar 1928, İlkokul Mezunu) ile yapılan derlemenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metni Z.K. arşivindedir.
• HAŞİMOĞLU, Mehmet (2002) (Emberler / Bulgaristan 1934, İlkokul Mezunu) ile yapılan derlemenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metni Z.K. arşivindedir.
• HATİPOĞLU, Mehmet (2002) (Emberler / Bulgaristan 1935, İlkokul Mezunu) ile yapılan derlemenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metni Z.K. arşivindedir.
• KADERLİ, Hayrettin (2002) (Aydoğdu / Bulgaristan 1952, İnşaat Teknikeri) ile yapılan derlemenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metni Z.K. arşivindedir.
• KADERLİ, Nuri (2002) (Aydoğdu / Bulgaristan 1937, İlkokul Mezunu) ile yapılan derlemenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metni Z.K. arşivindedir.
• KADERLİ, Sebile (2002) (Aydoğdu / Bulgaristan 1953, Lise Mezunu) ile yapılan derlemenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metni Z.K. arşivindedir.
• KADERLİ, Zehra (2002) (Bohçalar / Bulgaristan 1934, İlkokul Mezunu) ile yapılan derlemenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metni Z.K. arşivindedir.
• KURTULDU, Mustafa (2002) (Emberler / Bulgaristan 1930-2007 Bursa, İnşaat Ustası) ile yapılan derlemenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metni Z.K. arşivindedir.
• ÖZTÜRK, Mehmet (2002) (Emberler / Bulgaristan 1925, İlkokul Mezunu) ile yapılan derlemenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metni Z.K. arşivindedir.