Nasreddin Hoca Olgusunun Algılanması ve Anlamlandırılması Üzerine

Yıl 2012, Sayı: 23, 83 - 106, 01.01.2012

İsmail Görkem

Öz

Fıkralar sözlü edebiyat ürünleridir ve ana kahramanları ‘fıkra tipleri’dir. Nasreddin Hoca da bir fıkra tipidir. Son yıllarda Nasreddin Hoca’nın birçok araştırmaya konu edildiği görülmektedir. Bu araştırmalarda Hoca’nın kimliği, kişiliği ve nereli olduğu hususları tartışılmaktadır. Bu tarz araştırmalarda tarih, edebiyat tarihi ve halkbiliminin yaklaşımları kullanılmıştır. Bu çalışmada Nasreddin Hoca hakkındaki bu yaklaşımlar halkbilimi açısından kısaca değerlendirilerek, Nasreddin Hoca olgusunun nasıl algılanması gerektiğine işaret edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Sözlü Edebiyat, Fıkra, Fıkra Tipi, Nasreddin Hoca, Olgu

On the Perception and Signification of Nasreddin Hoca as a Folkloric Phenomenon

Öz

Anecdotes are products of oral literature. Their main characters are ‘anecdote types’. Nasreddin Hodja is one of these types. In recent years, ‘Nasreddin Hodja’ has been the subject of many studies. In these studies, the issues concerning his character and identity are discussed. Many of these studies use the approaches of history, literary history and folklore. This study evaluates the available studies on Nasreddin Hodja from the perspective of folklore and explains how this folkloric phenomenon should be perceived

Anahtar Kelimeler

Oral Literature, anecdote, anecdote types, Nasreddin Hodja, phenomenon

Kaynakça

• ALANGU, Tahir (1983) Türkiye Folkloru Elkitabı, İstanbul: Adam Yay.
• ARTUN, Erman (2005) Türk Halkbilimi, (2. baskı), İstanbul: Kitabevi Yay.
• ASAN, Ömer (2006) Temel Kimdir?, İstanbul: Heyemola Yay.
• BAŞGÖZ, İlhan (1999) Geçmişten Günümüze Nasreddin Hoca, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• BORATAV, Pertev N. (1969) 100 Soruda Türk Halkedebiyatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• BORATAV, Pertev Naili (1996) Nasreddin Hoca, İstanbul: Edebiyatçılar Derneği Yay.
• DEMİRCİ, Halil (1999) Nasreddin Hoca Almanya’da, (Deutsch-Türkischer Fotosatz), Berlin [=Türkçe].
• EMEDOV, Şamuhammed (2004) “Türkmen Fıkra Tipleri Üzerine Bir Araştırma” (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERDEM, Nuri Sefa (2005) 12 Eylül’ün Yasama Organı-Haki Meclis, İstanbul: Piramit Yay.
• GÖRKEM, İsmail (2007a) “Nasreddin Hoca Kimdir ve Nerelidir?” (www.haberakademi.net // 06. 04. 2007)
• GÖRKEM, İsmail (2007b) “Nasreddin Hoca Gerçeği” (www.haberakademi.net // 06. 04. 2007)
• IŞIK, Mustafa (2003) Kayseri’de Mimarî Eserlerde Geçen Ayet ve Hadisler, Kayseri: Türkiye Diyanet Vakfı Kayseri Şubesi Yayını.
• KAPLAN, Mehmet (2001) “Önsöz”, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar- 3: Tip Tahlilleri, (4. baskı), İstanbul: Dergâh Yay.
• KARABAŞ, Seyfi (1999) “Toplumumuzda Nasreddin Hoca Olgusu: Düzenci Tipi ile Nasreddin Hoca”, Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru (1981), (YKY’de gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 1. baskı), İstanbul: YKY, s. 309- 368.
• KARASAR, Niyazi (1981) Araştırmalarda Rapor Hazırlama Yöntemi -Kavramlar, İlkeler, Teknikler-, (3. baskı), Ankara: Torunoğlu Ofset.
• KOZ, M. Sabri (2005) Nasreddin Hoca’ya Gömlek Biçmek”, I. Uluslararası Nasreddin Hoca Sempozyumu (Bilgi Şöleni) Bildirileri, 06-07 Temmuz 2005- Akşehir, (Ed. Ahmet Aytaç), Akşehir: Akşehir Belediyesi Kültür Yay., s. 57- 67.
• KÖPRÜLÜ, M. Fuad (2004) Nasreddin Hoca, (3. baskı), Ankara: Akçağ Yay.
• KURGAN, Şükrü (1968) “Nasrettin Hoca Fıkralarında Türk Halk Yaşayışının İzleri”, Türk Dili/ Türk Halk Edebiyatı Özel Sayısı, c. XIX, S. 207, Aralık 1968, s. 482- 497.
• KURGAN, Şükrü (1986) Nasrettin Hoca, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• OĞUZ, Öcal (2000a) “Nasreddin Hoca: İki Yaklaşım, Bir Problem” (1996), Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları, Ankara: Akçağ Yay., s. 58- 64. [İlk Yayın: Uluslararası Nasreddin Hoca Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri, 24-26 Aralık 1996, İzmir, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay., s. 71- 74.]
• OĞUZ, Öcal (2000b) “Nasreddin Hoca Fıkralarında Varyant Sorunu” (1997), Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları, Ankara: Akçağ Yay., s. 65- 70. [İlk yayın: Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildirileri, 6–7 Ocak 1997, Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı Yay., s.37- 39.]
• ÖZDEMİR], Mehmed Niyazi (2006) “Bir Garip İddia”, Zaman, 20.11.2006.
• SAKAOĞLU, Saim (1992) Türk Fıkraları ve Nasreddin Hoca, Konya: Selçuk Üniversitesi Yay.
• SAKAOĞLU, Saim (1996) “Nasreddin Hoca’nın Fıkralarında Açıklık Saçıklık”, Nasreddin Hoca’ya Armağan, (Yayına Hazırlayan: M. Sabri Koz), İstanbul: Oğlak Yay., s.301- 310.
• SAKAOĞLU, Saim (2004a) “Nasreddin Hoca’ya Ait Olmayan Fıkraların Ona Yamanma Sebepleri Üzerine” (1996), Türk Dili, c. 83, S. 631, Temmuz 2004, s. 12- 14.
• SAKAOĞLU, Saim (2004b) “Türk Halk Kültürü ve Nasreddin Hoca”, Türk Dili, c. 83, S. 632, Ağustos 2004, s. 139-142.
• SAKAOĞLU, Saim (2005) “Çok Kimlikli Nasreddin Hoca’dan Tek Kimlikli Nasreddin Hoca’ya”, I. Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Sempozyumu (Bilgi Şöleni)- 6-7 Temmuz 2005- Akşehir, Akşehir: Akşehir Belediyesi Kültür Yay., s. 68- 70.
• SAKAOĞLU, Yurdanur (1986) “Türk Halk Edebiyatı Ders Notları”, [Teksir], Erzurum: Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi.
• SAYERS, David S[elim] (2007) “Nasreddin Hoca”, Türk Edebiyatı Tarihi, c. I, (Ed. Talât S. Halman vd.), (2. baskı), İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., s. 675- 680.
• ŞAUL, Mahir (1978) “Yeni Bir Nasreddin Hoca Anlayışı”, Folklora Doğru, S. 30, Temmuz- Ağustos 1973, s. 3-8.
• www. haber7.com- (25 Ağustos 2005).
• www.maksimum.com- (03.12.2004).
• YAKUBOĞLU, Cevdet (2005) “Nasreddin Hoca Bakanlık Yapmış”, Anadolu Ajansı, (11 Şubat 2005).
• Yeni Şafak, 21.06.2005.
• YILDIRIM, Dursun (1998a) “Fıkra Türü” (1992), Türk Bitiği, Ankara: Akçağ Yay., s. 221- 231. [İlk yayın: “Fıkra”, Türk Dünyası El Kitabı- Türk Edebiyatı, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay., s. 332- 340.].
• YILDIRIM, Dursun (1998b) “Sözel Eleştiri Türü ve ‘Nasreddin Hoca Bildirileri’ Üzerine Birkaç Söz” (1997), Türk Bitiği, Ankara: Akçağ Yay., s. 232- 236. [İlk yayın: Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildirileri, 6–7 Ocak 1997, Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı Yay., s. 57- 59].
• YILDIRIM, Dursun (1999) Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları, Ankara: Akçağ Yay. [1. baskı: Türk Edebiyatında Bektaşî Tipine Bağlı Fıkralar, Ankara 1976: T. C. Kültür Bakanlığı Yay.]
• Zaman, 07. 10. 2006.