Sungur Türkçesinin Sayı Sistemi Üzerine

Yıl 2013, Sayı: 25, 39 - 54, 01.01.2013

Abdulkadir Atıcı

Öz

İran, Türkoloji çalışmaları açısından son derece önemli bir coğrafyadır. 1925’e kadar yaklaşık bin yıl boyunca bu coğrafyada kesintisiz bir Türk hâkimiyeti dönemi yaşanmıştır. Bu süre içerisinde doğal olarak Türk düşüncesi, kültürü, mimarisi, vs. İran coğrafyasına yerleşmiş ve coğrafyanın asli unsurları hâline gelmiştir. Günümüz itibariyle İran’daki Türk nüfusu ile ilgili farklı rakamlar zikredilse de genel kanı, bu coğrafyada yaşayan Türk nüfusunun en az 20 en fazla ise 35 milyon olduğu yönündedir. İran’da yaşayan bu yoğun Türk nüfusuna rağmen maalesef Türkoloji çalışmaları yakın bir geçmişte başlamıştır. Özellikle 1970’li yıllarda Doerfer’in İran’a yaptığı bilimsel geziler, dikkatleri bu coğrafyaya çekmiş ve bu tarihten itibaren çalışmalar hız kazanmıştır. Halaç Türkçesi gibi Türk Dilinin tarihî lehçelerinden birinin bu coğrafyada keşfedilmiş olması, İran’ın Türkoloji çalışmaları açısından ne kadar önemli bir yere sahip olduğunu açıkça göstermiştir. Bu çalışmada da İran’ın Kirmanşah eyaletine bağlı Sungur şehrinde konuşulan Sungur Türkçesinin sayı sistemi üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

İran, Güney Azerbaycan, Sungur Türkçesi, sayı sistemi

Over The Number System of Sungur Turkish

Öz

Iran is quite a significant area in terms of Turkology researches. Until 1925, approximately for 1000 years, a continuous period of Turkish hegemony had been experienced in this region. Naturally, in this period, Turkish way of living, Turkish culture, architecture and so on were integrated into Iran culture as its primary components. Today, even if, different figures are announced about the number of Turkish people who live in Iran, by all accounts, the number of Turkish people living in Iran is at least 20, at most 35 million. Despite this intense Turkish population in Iran, unfortunately, research on Turkology has begun very recently. Especially Doerfer’s scientific tours to Iran in 1970s drew attention to this region. Following these journeys, research on Turkish spoken in the region was accelerated. Being discovered in Iran, Khalaj Turkish was one of the historic Turkish dialects spoken in the region, which shows how important Iran is for Turkology research. In the same vein, in this essay, Sungur Turkish spoken in Sungur, a town in Kirmanşah Province in Iran is examined refering to its number system

Anahtar Kelimeler

Iran, South Azerbaijan, Sungur Turkish, number system

Kaynakça

• AKBABA, D. E., (2007), “Nogay Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 623-678.
• ARIKOĞLU, E., (2007), “Hakas Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican
• ARIKOĞLU, E., (2007), “Tuva Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 1149-1228.
• BOZKURT, F., (2002), Türklerin Dili, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• BULUT, C., (2005), “Iranian Influences in Sonqor Turkic”, Linguistic Convergence and Areal Diffusion, (Düz. B. I. Eva Agnes Csato), London and New York: RoutledgeCurzon.
• ÇENGEL, H. K., (2007), “Kırgız Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 481-542.
• DİLEK, F. G., (2007), “Altay Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 1009-1084.
• DOERFER, G., (1977), “Das Sonqor-Türkische (Ein Vorlaufiger Bericht)”, Studia Orientalia, 47: 43-55.
• ECKMANN, J., (2003), Çağatayca El Kitabı, (Çev. G. KARAAĞAÇ), Ankara: Akçağ Yayınları.
• ERSOY, F., (2007), “Çuvaş Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 1285-1340.
• ERSOY, H. Y., (2007), “Başkurt Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 749-810.
• ERSOY, H. Y., (2007), “Yeni Uygur Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 355-428.
• GABAIN, A. V., (1988), Eski Türkçenin Grameri, (Çev. M. AKALIN) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• GÜLSEVİN, G., (1994), “Göktürk Anıtları İle Yaşayan Üç Lehçemizin (Halaç, Çuvaş ve Saha/Yakut) Tarihi İlgi Düzeni, TDAY-Belleten-1990, 55-64.
• HACIEMİNOĞLU, N., (1996), Karahanlı Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• HACIEMİNOĞLU, N., (1997), Harezm Türkçesi ve Grameri, Ankara: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• HACIEMİNOĞLU, N., (2000), Kutb'un Hüsrev ü Şirin'i ve Dil Hususiyetleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• HEYET, C., (2002), “Sungur Türkleri”, Türkler Ansiklopedisi, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, XX, 675-678.
• KARA, M., (2007), “Türkmen Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 231-290.
• KARAMANLIOĞLU, A. F., (1994), Kıpçak Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KARTALLIOĞLU, Yavuz ve H. Yıldırım, (2007), “Azerbaycan Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 171-230.
• KAYMAZ, Z., (1991), “Eski Anadolu Türkçesinde Sayı Adları ve Kullanılışları”, TDAY- Belleten, 5-17.
• KAYMAZ, Z., (1997), “Türkçede Sayı Bildiren Kelimelerin Kullanılışı ve Sistematiği”, IX. Milli Türkoloji Kongresi, İstanbul.
• KAYMAZ, Z., (2002), “Türklerde Sayı Sistemleri”, Türkler (Cilt 3), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, III, 419-426.
• KİRİŞÇİOĞLU, M. F., (1999), Saha (Yakut) Türkçesi Grameri, Anlara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KİRİŞÇİOĞLU, M. F., (2007), “Saha Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican
• MİNORSKY, V., (1970), “Sungur”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul, XI, 41.
• ÖNER, M., (2007), “Tatar Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 679-748.
• ÖZKAN, N., (2007), “Gagavuz Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 81-170.
• ÖZTÜRK, R., (2007), “Özbek Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 291-354.
• PEKACAR, Ç., (2007), “Kumuk Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 939-1008.
• TAMİR, F., (2007), “Kazak Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 429-480.
• TAVKUL, U., (2007), “Karaçay-Malkar Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 883-938.
• UYGUR, C. V., (2007), “Karakalpak Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 543-622.
• YÜKSEL, Z., (2007), “Kırım-Tatar Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları, 811-882.