XVII. Yüzyıl Azerbaycan Şairi Kavsî-yi Tebrizî'nin Dili Üzerine

Yıl 2014, Sayı: 28, 77 - 96, 01.06.2014

Farhad Rahimi

Öz

Kavsî-i Tebrizî, XVII. yüzyıl Azerbaycan şairlerindendir. Bu çalışmada, XVII. Yüzyıl Azerbaycan Şairi Kavsî-yi Tebrizî'nin yaşamı ile ilgili kısa bilgi verildikten sonra bazı farklı özellikler barındıran divanının üzerine bir dil incelemesi yapılmıştır. Eski Türkçe, Eski Anadolu Türkçesi, Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi temelinde artzamanlı çalışma yöntemiyle divanın ses ve biçim özellikleri göz önünde bulundurularak onun belli başlı özellikleri sıralanmış, böylece de Türk dili tarihi özellikle de Azerbaycan Türk dili tarihine bir katkı yapmak amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Kavsî-yi Tebrizî, Azerbaycan Türkçesi, Dil İncelemesi

On The Language of Kavsî-yi Tebrizî, an Azerbaijani Poet of The 17th Century

Öz

Kavsî-i Tebrizî was an Azerbaijani poet in the 17th century. In this paper, after giving some brief information about the life of Kavsî-yi Tebrizî, a linguistic analysis of his “divan” poems hosting some idiosyncratic features is aimed at. On the basis of Old Turkish and Old Anatolian Turkish, Turkish Language of Turkey and Azerbaijani Turkish have been compared using the diachronic method considering phonetic and morphological characteristics of his work. Thus, a probable contribution to the history of Turkish language, especially to the history of Azerbaijani Turkish language is intended

Anahtar Kelimeler

Kavsî-yi Tebrizi, Azerbaijani Turkish, Language Analysis, 17thCentury

Kaynakça

• AKPINAR,Yavuz, (1994), Azeri Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Dergah yay.
• ALTAYLI, Seyfettin, (2005), Azerbaycan Türkçesi Deyimler Sözlüğü, Ankara: y.y.
• AMİD, Hasan, (1363), Ferheng-i Farsi-yi Amid, Tahran: Emirkebir yay.
• ATALAY, Besim, (2006), Divanü Lügati’t-Türk, Ankara: TDK yay.
• CLAUSON, Sir Gerard, (1972), Clauson Sir Gerard, Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, London: Oxford Üniversitesi yay.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, (2007), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara:Aydın Kitapevi yay.
• DEVLETABADİ, Aziz, (ş. 1370), Serayendigan-i Şiir-i Farsi Der Kafkas, Tahran: Bünyad-i Mevkufat-i Dr. Mahmud Efşar.
• DİLÇİN, Cem, (1983), Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK yay.
• ERTAYLAN, İsmail Hikmet, (1928), Azerbaycan Edebiyatı Tarihi, I-II, Bakü: Azer Neşr.
• GÜLENSOY, Tuncer, (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Ankara: TDK yay.
• HEY’ET, Cevad, (ş. 1376), Azerbaycan Edebiyatı Tarihine Bir Bakış, Tahran.
• KAVSÎ, Divan, Bakü Fuzuli Adına El Yazmaları Ktp., nr. B-4366 (II)
• ………, Divan, İran-Tahran İslam Şura Meclisi I.Ktp., nr.7082.
• ………,Divan, İran-Tahran Melik Milli Ktp., nr. 4621.
• ………, Divan, İran-Tahran Melik Milli Ktp., nr. 5604.
• ………, Divan, İran-Tahran Milli Ktp., nr. 5-10833 (f.833).
• ………, Divan, İran-Tebriz Milli Ktp., nr. 356.
• ………, Divan, İstanbul Üniversitesi Ktp., nr. T.5478.
• ………, Divan, Londra-British Museum (ADD 7927), Süleymaniye Ktp.’nde bulunan Mikrofilm nr.3513.
• ………, Divan, Suudi Arabistan Medine Melik Abdul’l-aziz Ktp. (Arif Hikmet Ktp. Mecmuası), nr. 811/186.
• ………, Divan, Tiflis Gürcistan Devlet Ktp. (Elmler Akademisi Kekelidze adına Elyazmaları Enstitüsü), nr. L 51.
• ………, Divan, Türkiye-Malatya İl Halk Ktp., nr.252 (daha sonra Konya Bölge Yazma Eserler Ktp. nr.3-252’ye taşındı).
• ………, Divan, Türkiye-Süleymaniye Ktp. Yazma Bağışlar, nr.3140.
• RAHİMİ, Farhad, (2011), “Kavsi Divanı’nın Dil İncelemesi (Giriş-Dil İncelemesi-Metin- Sözlük)”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• RİEU, Charles, (1978), Catalogue Of The Turkish Manuscripts İn The British Museum, Osnabrück: Otto Zeller Verlag.
• ………, (2008), “Biritiş Müzesindeki Azeri Eserleri”, çeviren: Mebrure Rahmi, Azerbaycan Yurt Bilgisi (Tıpkı Basım) , III, Ankara: TDK yay.
• RÜSTEMOVA, Azade, (2004), Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, VI, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı yay.
• ŞEMSEDDİN SAMİ, (1317), Kamus-i Türki, İkdam Matbaası.
• ………, (1893), Kamusü’l-‘alam, I-VI, İstanbul: Mehran Matbaası.
• Türkçe Sözlük, (2005), Ankara: TDK yay.