Tuvacada Sözlükselleşmiş Zarf-Fiilli Yapılar

Yıl 2015, Sayı: 30, 223 - 230, 01.06.2015

İbrahim Ahmet Aydemir

Öz

Bu makalede, Güney Sibirya Türk dillerinden biri olan Tuvacada sözlükselleşmiş zarf-fiilli yapılar betimlenmektedir. Eşzamanlı bakış açısına göre sözlükselleşme, ögelerin olağan bir oluşum sonucunda dilin söz varlığına girmesini ifade etmektedir. Diğer birçok Türk dilinde olduğu gibi Tuvacada da birçok zarffiilli yapı zamanla sözlükselleşerek yeni sözlükbirimlere dönüşmüştür. Ayrıca bu sözlükbirimler, daha sonra sontakılar, zarflar, nitelemelikler, sıralama bağlayıcıları, bağlaşık cümle bağlayıcıları ve bağımsız cümle bağlayıcıları gibi değişik gramatikal işlevler de üstlenmiştir. Bu makale bağlamında zarf-fiili yapıların leksikalleşmesi, sadece Standart Tuvaca bağlamında değil, aynı zamanda diğer Tuvaca diyalekler Altay Tuvacası gibi de dikkate alınarak irdelenmektedir

Anahtar Kelimeler

Türk dilleri, Güney Sibirya Türkçesi, Tuvaca, Zarf-fiiller, Leksikalleşme

Lexicalized Converbs in Tuvan

Öz

This article is a descriptive study of lexicalized converbs in Tuvan, one of South Siberian Turkic. Lexicalization is the process of adding elements in the lexicon of a language. As in other Turkic languages, there are also many lexicalized converb forms in Tuvan functioning as grammatical units such as verbal lexemes, postpositions, adverbs, attributes and various types of conjunctions. In this article, mainly lexicalized converbs are investigated in Standard Tuvan and Tuvan dialects e.g. Altai Tuvan

Anahtar Kelimeler

Turkic languages, South Siberian Turkic, Tuvan language, converbs, lexicalization

Kaynakça

• AYDEMİR, İbrahim Ahmet (2009), Konverbien im Tuwinischen. Eine Unterschung unter Berücksichtigung des Altai-Dialkets. Harrassowitz: Wiesbaden.
• ………., (2013), “Tuvacada Cümelelerin Bağlanma Teknikleri Üzerine Notlar”, VI Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri 20-25 Ekim 2008, Cilt I, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara: 489-498.
• BRİNTON, Laurel J. & Elizabeth C. TRAUGOTT (2005), Lexicalization and Language Change. Cambridge University Press.
• BUßMANN, Hadumod (1990), Lexikon der Sprachwissenschaft. Alfred Kröner Verlag: Stuttgart.
• GABAIN, A. von (1974), Alttürkische Grammatik. Wiesbaden. (= Porta Linguarum Orienta- lium, neue Serie 15.)
• HARRİSON, K. D. (2000), Topics in the phonology and morphology of Tuvan. PhD Thesis, Yale University
• ISXAKOV, F. G. & PAL’MBAX, A. A. (1961), Grammatika tuvinskogo jazyka. Fonetika i morfologija. Moskva
• JOHANSON, Lars (1993), “Typen türkischer Kausalsatzverbindungen”. Journal of Turkology (Szeged) 2: 213-267.
• LEHMANN, Christian (2002), “New reflections on grammaticalization and lexicalization”. Wischer, Ilse & Diewald, Gabriele (eds.), New reflections on grammaticalization. Amsterdam & Philadelphia: J. Benjamins (TSL, 49): 1-18.
• SCHÖNİG, Claus (1998), “South Siberian Turkic”. Lars Johanson & Eva A. Csato (Eds.) The Turkic languages. Routledge: London & New York: 403-416.
• TRs= TENİŠEV, Ė. R. (Red.) (1968), Tuvinsko-russkij slovar. Moskva: Sovetskaja Ėnciklopedia.
• Törä:n Čuγa:-1 = Törä:n čuγa. Ege školanïη üškü klazïnïη nomčulγa nomu. (1959), Kyzyl.
• Töre:n Čuga:-2 (= Töre:n Čuga: 2, Ege školanïη 2-gi Klazïnγa Ö:redilge Nomu, (2004), Tıvanın Nom Ündürer Çeri, Kızıl.