Eski Türkçe tarıyçı “Tarımcı, Ekinci” Adı Üzerine

Yıl 2016, Sayı: 32, 85 - 96, 01.06.2016

Bülent Gül

Öz

Tarihi Türk dilî metinlerinin sözvarlığı arasında tarım terminolojisi ile ilgili zengin bir malzeme vardır. Bu makalede Türklerin tarihî Türk dili alanında tarım işini yapanlar için kullandıkları adlar ve özellikle de “tarımcı, ekinci; çiftçi” anlamında kullanılan tarıγçı adı üzerinde durulmakta ve tarıγçı’nın Eski Türkçenin sözvarlığı içerisindeki yeri ve kullanımı modern Türk lehçeleri ile de karşılaştırılarak incelenmektedir

Anahtar Kelimeler

Eski Türkçe, Tarım, tarıγçı, Çiftçi.

On the Word “Tarıγçı” Refering to “Agriculturalist”, “Farmer” in Old Turkish

Öz

Among the vocabulary in the historical Turkish texts, a rich terminology of agriculture is present. In this article, we will touch upon the nouns refering to agriculturalists or farmers, specifically the word “tarıγçı” in the history of Turks, and Turkish language. Also the place of “tariyci” with its usage in the ancient Turkish corpus is examined comparing with modern Turkish dialects

Anahtar Kelimeler

Old Turkish, Tarıyçı, Farmer

Kaynakça

• AĞCA, Ferruh (2016). Uygur Harfli Oğuz Kağan Destanı, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• AGİŞİV, İ.M., E.G. BİİŞEV, G.D. ZEYNULLİNA vd. (1993). Başkŏrt Tilinin Hüwligi, 2 c., Moskva.
• ALTAYLI, Seyfettin (1994). Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: MEB Yay.
• ARAT, Reşid Rahmeti (1947). Kutadgu Bilig I: Metin, İstanbul.
• ARAT, Reşid Rahmeti (1994). Kutadgu Bilig II: Tercüme, Ankara: TTK Yay.
• ATALAY, Besim (1940-1943). Divanü Lügat-it-Türk, I-II-III-IV, Ankara, TDK Yay.
• ATALAY, Besim (1945). Ettuhfet-üz-zekiyye fil-lûgat-it-Türkiyye, İstanbul.
• BATTAL, A. (1988). İbni Mühenna Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
• BOROVKOV, A. K. (2002). Orta Asya’da Bulunmuş Kur’an Tefsirinin Söz Varlığı (XII- XIII. Yüzyıllar), (Çev. H. İ. USTA, E. AMANOĞLU), Ankara: TDK Yay.
• CAFEROĞLU, Ahmet (1931). Abû Hayyan, Kitâb al-İdrâk li-lisân al-Atrâk, İstanbul.
• CLAUSON, Sir G. (1960). Muhammad Mahdî Xān, Sanglah A Persian Guide to the Turkish Language, GMS, New Series XX, London.
• CLAUSON, Sir G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth-Century Turkish, Oxford.
• DANKOFF, Robert, and James KELLY (1982-1985). Maḥmūd al-KāşŞarī. Compendium of the Turkic dialects (Diwān luŞāt at-turk), Ed. and transl. with introduction and indices. P. 1-3. Harvard University.
• Derleme Sözlüğü, (1963-1982). 12 c., Ankara: TDK Yay.
• DOĞRU, Abdulmecit, İsmail KAYNAK (1991), Gagauz Türkçesinin Sözlüğü, Ankara: KB Yay.
• ECKMANN, J. (1995) Nehcü’l– Ferâdis Cennetlerin Açık Yolu I – II (Metin), (Hzl. S. TEZCAN, H. ZÜLFIKAR), Ankara: TDK Yay.
• ERDAL, Marcel (1991). Old Turkic word formation. A functional approach to the lexicon, Bd. 1-2, (Turcologica 7), Wiesbaden.
• GENG Shimin und Hans-Joachim KLIMKEIT (1988). Das Zusammentreffen mit Maitreya. Die ersten fünf Kapitel der Hami-Version der Maitrisimit. In Zusammenarbeit mit Helmut Eimer und Jens Peter Laut herausgegeben, übersetzt und kommentiert, Bd.1- 2, Wiesbaden, 1988.
• GENG, Shimin (1989). “A Study of one newly discovered folio of the Uighur ‘Abhidharmakosa-sastra”, CAJ, 33: 36-45.
• GEZER, Necdet Zeki - Kemal GÖZLER. (2003). Yeniçiftlik Beldesi. Tarihi, Ekonomisi, Sosyal ve Kültürel Yapısı. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• GRØNBECH, K. (1942). Komanisches Wörterbuch, Türkischer Wortindex zu Codex Cumanicus, Kopenhagen: E. Munksgaard.
• GÜL, Bülent (2009). “ek‐‘ekmek’ ve Türevleri Üzerine”, International Journal of Central Asian Studies (KOREA), 2009: 317‐341.
• GÜL, Bülent (2016). Moğolca İbni Mühennâ Lügati, Ankara: TKAE Yay.
• GÜL, Bülent. (2004). Eski Türk Tarım Terimleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• HAMILTON, James (1998). Budacı İyi ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası, Ankara: Simurg.
• HAMZAYEV, M. Ya., S. ALTAYEV, G. ATAYEV (1962). Türkmen Diliniŋ Sözlügi, Aşgabat.
• KARA, Georg und Peter ZIEME (1977). Die uigurischen Übersetzungen des Guruyogas “Tiefer Weg” von Sa-skya Panḍita und der Maŋjuṣīnāmasamgīti, (Berliner Turfan- Texte VIII), Berlin: Akademie Verlag Berlin.
• Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (1991). (Haz. A. Bican Ercilasun vd.), Ankara: Kültür Bakanlığı.
• KOÇ, K., A. BAYNIYAZOV, V. BAŞKAPAN (2003). Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yay.
• LESSING, Ferdinand D. (2003). Moğolca - Türkçe Sözlük. (Çev. Günay KARAAĞAÇ), 2 Cilt, Ankara: TDK Yayınları.
• MOLNAR, A. und P. ZIEME (1989). “Ein weiterer uigurischer Erntsegen”, Altorientalische Forschungen, 16:140-152.
• ÖZYETGİN, Melek (2004). Eski Türk Vergi Terimleri, Ankara: Köksav.
• POPPE, N.N. (1938). Mongols’skii Slovar’ Muqaddimat al-Adab. Çast I-II, Moskva- Leningrad.
• SKVORTSOV, M.İ. (1985). Çĭvaşla-Vırĭsla Slovar’/Çuvaşsko-Russkiy Slovar’. Moskva: Russkiy Yazık.
• Tatarça-Törĩkçä Süzlĩk. (1997). Kazan-Mösköv.
• TEZCAN, Semih (1974). Das uigurische Insadi-Sutra, (Berliner Turfan-Texte III), Berlin.
• TOPARLI, R., M. S. ÇÖĞENLİ, N. YANIK (1999). El-Kavânînü’l-Külliye Li-Zabti’l- Lügati’t-Türkiyye, Ankara: TDK Yay.
• TOPARLI, R., M. S. ÇÖĞENLİ, N. YANIK (2000). Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî, Ankara: TDK Yay.
• TSEVEL, Ya. (1966). Mongol Helnii Tovç Tailbar tol’, Ulaanbaatar.
• TURAN, Fikret (2001). Eski Oğuzca Sözlük Bahşayiş Lügati, İstanbul: Bay Yayınları.
• Türkçe Sözlük, (1998), 9. baskı, Ankara: TDK Yay.
• YAMADA, Nobuo (1993). Sammlung uigurischer Kontrakte, I-II-III, Herausgegeben von Juten Oda, Peter Zieme, Hiroshi Umemura, Takao Moriyasu, Osaka University Press.
• Yeni Tarama Sözlüğü. (1983). (Haz. Cem DİLÇİN), Ankara: TDK Yay.
• YÜCE, Nuri (1993). Mukaddimetü’l-Edeb, ḫvârizm Türkçesi ile Tercümeli Şuşter Nüshası, Giriş, Dil Özellikleri, Metin, İndeks, Ankara: TDK Yay.
• ZIEME, Peter (1975). “Ein uigurischer Erntesegen”, Altorientalische Forschungen, III, Berlin:109-143 (Tafeln 19-120).