Afganistan’ın Dil Politikası ve Afganistan’da Türkçe Eğitimi Tarihi

Yıl 2016, Sayı: 32, 155 - 168, 01.06.2016

Fahri Temizyürek Erol Barın Mete Yusuf Ustabulut

Öz

Afganistan kritik bir jeostratejik ve jeopolitik konumu sebebiyle “Eski Kültürlerin Kavşağı” diye adlandırılmıştır. Bu yüzden Afganistan tarih boyunca onlarca medeniyete ev sahipliği yapmış, ileri bir kültür seviyesine sahip bir ülkedir. Afganistan’da Peştunlar, Tacikler, Özbekler, Türkmenler, Beluçler, Kazaklar, Kırgızlar, Nüristaniler, Aymaklar gibi birçok halk yaşamaktadır. Bu halkların dillerini korumak için Afganistan anayasası tekrar düzenlenmiştir. Bölgede hatırı sayılır sayıda Türk unsurlarının da bulunması Türkçenin bölgede gelişimine katkı sağlamıştır. Afganistan Türkleri her ne kadar dillerini ve kültürlerini yazılı olarak ifade edemeseler de sözlü olarak muhafaza etmişler ve sözlü edebiyatlarını canlı tutmayı başarmışlardır. Afganistan’da Türk dilinin temelleri çok eski dönemlere dayansa da modern Türkiye Türkçesinin varlığı 20. yüzyılın sonunda ortaya çıkmıştır. Biz de bu çalışmada Afganistan’ın dil politikasını ve Türkçe eğitimi tarihini anlatmaya çalıştık

Anahtar Kelimeler

Afganistan, Dil Politikası, Türkçe Eğitimi Tarihi

Language Policy Of Afghanistan and The History Of Turkish Language Teaching

Öz

Afghanistan has been called as “The Junction of the Old Cultures” due to its critical geo-strategic and geopolitical position. Therefore, Afghanistan which has hosted dozens of civilizations throughout the history is a country with a high cultural level. In Afghanistan, many divergent ethnic groups such as Pashtuns, Tajiks, Uzbeks, Turkmen, Baluchis, Kazakh, Kyrgyz, Nüristani, Aimaq live today. To protect the language of these communities Afghanistan's constitution has been re-amended. The presence of a considerable number of Turkish people in the region has contributes to the development of Turkish. Though Afghanistan Turks cannot express their language and culture by writing, they have preserved them orally and they have managed to keep their oral literature alive. In spite the fact that the foundations of Turkish language in Afghanistan date back to ancient times, the existence of modern Turkish emerges at the end of the 20th century. Thus, in the study, the language policy of Afghanistan and the history of Turkish education there are targeted to uncover

Anahtar Kelimeler

Afghanistan, Language Policy, History of Turkish Education

Kaynakça

• AREZ, Gulam Celani (2012). Coğraf-e Tabi-i Afganistan’ın (Afganistan’ın Doğal Coğrafyası). Kabil: Meyvend Yayınevi: 25-26.
• ATA MELEK CÛYENÎ (1362). Tarih-i Cihanguşâ, Tahran: İntişarat-ı Emir-i Kabir Yay.: 88-89.
• ENSARİ, Sultan Muhemmed (2011). Danıstani Hai Peramoon Coğrafyay Umumi Afganistan. 1. Cilt, Kabil: Server Yayınevleri.
• FEYYAZ, Ali Ekber (1380). Tarih-i Afganistan Az Ağaz Ta Zuhur-ı İslâm, Kabil: Sunbuda Yay.
• GÜLFEM, Dursun (1999). “Afganistan’ın Etnik Kimliği”. Avrasya Dosyası. Cilt 4, Sonbahar-Kış 98-99, Sayı: 3-4: 49.
• HABİBİ, Abdulhey (1998). Afganistan’ın Kısa Tarihi. 1. Cilt: Peşaver: Daniş Kütüphanesi.
• HAYRİ, Aysultan (2007). Afganistan’da Türkçe Eğitim Tarihi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• İN`ÂMULLAH HAN (1966). Bugünkü İslâm Devletleri ve Ülkeleri, Çev. Osman Keskioğlu, Ankara: A.Ü Yay.
• Kavaran Dergisi. (2014). Afganistan Kütüphanesi Yayınevi.
• KOHZAD, Ahmed Ali (2005). Afganistan’ın Tarihi. 3. Cilt: Kabil: Meyvend Yayınevi.
• NAMIK, Burhaneddin (2013). Tarih-e Edebiyat-ı Türki Özbeki. Kabil.
• ROUX, Jean Paul (2001). Orta Asya Tarihi ve Uygarlık, Çev. Lale Arslan, İstanbul: Kabalcı Yay.
• SAEEDDI, Satar (2013). BBC-Farsi. Kabil Yayınevi.
• SARAY, Mehmet (1997). Afganistan ve Türkler, İstanbul: Kitabevi Yay.
• URUZGANİ, Masih (2010). Ketab Rangin Keman Aqvam-e Afganistan (Rengin Keman Kitabı Afganistan’ın Kavimleri). Kabil Yayınevi.