Hoyto–Tamır Tayhar–Çuluu Yazıtları

Yıl 2017, Sayı: 33, 1 - 14, 01.01.2017

Erhan Aydın

Öz

Hoyto–Tamır veya Tayhar–Çuluu yazıtları adlarıyla bilinen bu metinler, orta Moğolistan’da, büyük bir kaya kütlesi üzerindedir. Bu kaya kütlesi üzerinde, Runik, Uygur, Soğd, Moğol, Phags–pa, Tibet, Arap gibi farklı alfabelerle yazılmış yazıtlar bulunmaktadır. İlk kez 1895 yılında W. Radloff tarafından yayımlanan runik harfli metinler üzerinde çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu makalede runik harflerle yazılmış metinlerin yeni bir yayımı yapılmıştır. Makalede, bu metinler üzerinde daha önceden yapılan okuma çalışmaları değerlendirilmiş, okuma farklılıkları sayfa altlarında dipnot ile gösterilmiştir. Makalenin sonunda ise sözcük dizini bulunmaktadır

Anahtar Kelimeler

Eski Türk Yazıtları, Runik Harfli Eski Türk Yazıtları, Hoyto– Tamır Yazıtları, Tayhar Çuluu Yazıtları.

Hoyto–Tamır Tayhar–Çuluu Inscriptions

Öz

The inscriptions known as Hoyto-Tamir or Tayhar-Çuluu inscriptions are located on a huge rock mass in central Mongolia. On the same rock mass are the inscriptions written in different alphabets such as Runic, Uighur, Sogd, Mongolian, Phags-pa, Tibetan and Arabic. Several studies have been conducted on the Runic texts initially published by W. Radloff in 1895. The present article consists of a new transcription of the texts written with Runic letters. The article also evaluates the previous studies of transcription on these texts, differences in these transcription are indicated with footnotes. There is a word index appended to the article

Anahtar Kelimeler

Old Turkic inscriptions, old Turkic inscriptions in Runic letters, Hoyto-Tamır Inscriptions, Tayhar Çuluu Inscriptions.

Kaynakça

• AALTO, P. – G. J. RAMSTEDT – J. G. GRANÖ (1958), “Materialien zu den alttürkischen Inschriften der Mongolei”, Journal de la Société Finno–Ougrienne, 60/7: 3–91.
• AYDIN, Erhan (2013), “Hoyto–Tamır (Tayhar Çuluu) Yazıtlarının Türkçenin Söz Varlığına Katkıları”, Yalım Kaya Bitigi, Osman Fikri Sertkaya Armağanı, (Ed. Hatice ŞIRIN USER – Bülent GÜL) Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 147–152.
• AYDIN, Erhan (2015), “Moğolistan’daki Runik Harfli Eski Türk Yazıtlarının Envanter Sorunları ve Bir Numaralandırma Denemesi”, Eski Türkçeden Çağdaş Uygurcaya, Festschrift in honor of Mirsultan Osman on the Occasion of His 85th Birthday, (Ed. Aysima Mirsultan – Mihriban Tursun Aydın – Erhan Aydın), Konya, Kömen, 53–73.
• BADAM Azzaya (2007), “Tayhar Çuluunı runi biçees”, Acta Historica Mongolici, 8/9: 68– 75.
• BADAM Azzaya (2012), “Taikhar Çuluu Yazıtı”, Türkbilig, 2012-23: 61–68.
• BAZIN, L. (1991), Les systèmes chronologiques dans le monde turc ancien, Budapest: Akadémiai Kiadó.
• MALOV, S. Ye. (1959), Pamyatniki drevnetyurkskoy pis’mennosti Mongolii i Kirgizii, Moskva–Leningrad.
• ORKUN, Hüseyin N. (1938), Eski Türk Yazıtları II, İstanbul: Türk Dil Kurumu.
• PERLEE, H. (1960), “Tayhir çuluu”, Studia Arheologica, 1/4: 1–26.
• RADLOFF, W. (1895), Die alttürkische Inschriften der Mongolei, St.–Petersburg.
• RINTCHEN, E. B. (1968), Les designs pictographiques et les inscriptions sur les rochers et sur les stelles en Mongolie recueillis (Corpus Scriptorum Mongolorum), Ulaanbaatar.
• SERTKAYA, Osman F. – S. HARCAVBAY (2001), “Hoyto–Tamır (Moğolistan)’dan Yeni Yazıtlar (ön neşir)”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı–Belleten, 2000: 313–346.