Eski Anadolu Türkçesi Satırarası Kur’ân Tercümesi’nin Topkapı Nüshası Söz Varlığı Üzerine Notlar II

Yıl 2017, Sayı: 33, 69 - 84, 01.01.2017

Yaşar Şimşek

Öz

Türkbilig Türkoloji Araştırmaları Dergisinin 31. sayısında tarafımızdan yayımlanan makalede Eski Anadolu Türkçesi satırarası Kur’ân tercümelerinden Topkapı Nüshasında kayıtlanan civşe-; cevüklik eyle-; duluncaķ; egil kes-; ügsegü od ve seŋinç seŋirmek sözcükleri üzerinde durulmuştu. Bu makale, ilgili yazının devamı olup alışdur- “dâhil etmek”; baŞışlan- “bağlanmak, örtülmek”; beşinci śaçı “hutâme”; deŋüz eyle- “dengeli hâle getirmek”; götür- “hamile kalmak”; ķoçu yir “kalma yeri, yerleşme yeri, karar kılma yeri”; oyayuķ ol- “uyanık olmak, teheccüd yapmak, teheccüd namazı kılmak”; sekdi / sekidi / sekitil- “azar; men edilmek”; sürgün “sünnet”; toŞdıcı “müjdeleyici”; yavaş “kötü”; yitütlik “tebliğ, bildiri” sözcükleri üzerine yapılan etimolojik açıklamalardan oluşmaktadır

Anahtar Kelimeler

Kur’ân-ı Kerim, Kur’ân Tercümesi, Satırarası Kur’ân Tercümesi, Eski Anadolu Türkçesi Satırarası Kur’ân Tercümesi

Some Notes On The Vocabulary Of Interlinear Kor’an Translation Into Old Anatolian Turkish II

Öz

In the essay published by us in 31st. issue of the journal Türkbilig Türkoloji Araştırmaları, it has been dwelled upon the words civşe-; cevüklik eyle-; duluncaķ; egil kes-; ügsegü od and seŋinç seŋirmek which are registered in Topkapı Copy from Old Anatolian Turkish Kor’an translations. This essay is the continuation of the related writing and it is composed of etymological explanations upon the words alışdur- “include”; baŞışlan- “to be tied, to be covered”; beşinci śaçı “hutame”; deŋüz eyle- “make balanced”; götür- “get pregnant”; ķoçu yir “residence area”; oyayuķ ol“be awake”; sekdi / sekidi / sekitil- “scolding; to be prohibited”; sürgün “sunna”; toŞdıcı “bearer of good tidings”; yavaş “bad”; yitütlik “notification”

Anahtar Kelimeler

Kor’an, Kor’an Translation, Interlinear Koran Translation, Koran Translation written in Old Anatolian Turkish

Kaynakça

• ARAT, R. R. (1947), Kutadgu Bilig I Metin, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• ARAT, R. R. (1959), Kutadgu Bilig II Tercüme, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• ARAT, R. R. (1979), Kutadgu Bilig III İndeks, (Hazırlayanlar: Kemal ERASLAN, Osman Fikri SERTKAYA, Nuri YÜCE), İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• ATA, A. (1997), Nāśırü’d-dįn Bin Burhānü’d-dįn RabŞūzį Ķıśaśü’l-Enbiyā (Peygamber Kıssaları) I Giriş-Metin-Tıpkıbasım, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ATA, A. (1998), Nehcü’l-Ferâdîs Uştmahlarnıng Açuk Yolı-Cennetlerin Açık Yolu III Dizin- Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, (Birleştirilmiş Baskı 2014).
• ATA, A. (2013), Karahanlı Türkçesinde İlk Kur’ân Tercümesi (Rylands Nüshası, Giriş-Metin- Nolar-Dizin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ATMACA, E. (2011), Eski Oğuz Türkçesinden Türkiye Türkçesine Söz Varlığındaki Değişmeler Ve Anlam Olayları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• BOROVKOV, A. K. (2002), Orta Asya’da Bulunmuş Kur’ân Tefsirinin Söz Varlığı (XII.-XIII. Yüzyıllar), (Rusçadan Çevirenler: Halil İbrahim USTA – Ebülfez AMANOĞLU), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• CAFEROĞLU, A. (2011), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• CLAUSON, G. (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford.
• EMİNOĞLU, E. (2011), Abbâs ibni Hamza es-Sabrânî Kitâbü’l-Ef’âl - Kıpçakça Satır Arası Sözlük, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ERCİLASUN, A. B. – AKKOYUNLU, Z. (2014), Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERDAL, M. (1991), Old Turkic Word Formation A Functional Approach to the Lexicon, Vol. I – Vol. II, Wiesbaden.
• GÜL, A. (2014), British Library Or 9515'teki Türkçe Kur’ân Tercümesi (Giriş-Metin-Notlar- Dizin), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Eski Türk Dili Bilim Dalı, Ankara.
• GÜLENSOY, T. (2011), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü C. I – C. II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• HAMİLTON, J. R. (1998), Dunhuang Mağarasında Bulunmuş Buddhacılığa İlişkin Uygurca El Yazmasıİyi ve Kötü Prens Öyküsü (Çeviren: Vedat KÖKEN), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Hasirizâde Elif Efendi, En-Nûru’l-Furkân Fî Şerhi Lugati’l-Kur’ân Kur’ân Lügati, (Yayına Hazırlayanlar: Mustafa KOÇ – Eyyüp TANRIVERDİ), 1. Cilt – 2. Cilt, Ankara: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2015.
• KAÇALİN, M. S. (2011), Niyāzi Nevâyî’nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar, El-LuŞātu’n- Nevā’iyye ve’l-İstişhādātu’l-CaŞātā’iyye, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KARAAĞAÇ, G. (2012), Türkçenin Dil Bilgisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARABACAK, E. (1992), Manisa İl Halk Kütüphanesi’ndeki Satır-Arası Kur’ân Tercümesi (Giriş-Metin-Dizin), Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Türk Dili Anabilim Dalı, İstanbul.
• KORKMAZ, Z. (1995), “Türkçede oķ / ök Pekiştirme (İntensivum) Edatı Üzerine”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, Birinci Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 99-109.
• KÖK, A. (2004), Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’ân Tercümesi (TİEM 73 1v-235v/2), Giriş-İnceleme-Metin-Dizin, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Eski Türk Dili Bilim Dalı, Ankara.
• Kur’ân-ı Kerîm Meali, (2006), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları / 527 Kaynak Eserler / 26.
• KÜÇÜK, M. (2014), Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Satır Arası İlk Kur’ân Tercümesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• MERT, A. (2014), Eski Uygur Türkçesiyle Çaştanı Bey Masalı (Giriş-Metin-Çeviri-Notlar- Dizin-Tıpkıbasım), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Samsun.
• NALBANT, M. V. (2014), Karışık Dilli Kur’ân Tefsiri (Çağatay, Oğuz ve Kıpçak Lehçeleriyle), Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• ÖLMEZ, M. (1998), “Eski Uygurca odug sak İkilemesi Üzerine”, Türk Dilleri Araştırmaları, (1998): 35-47.
• ÖZKAN, M. (2010), “Eski Anadolu Türkçesi Döneminde Yapılmış Kur’ân Tercümeleri”, Tarihten Günümüze Kur’ân’a Yaklaşımlar, s. 516-568.
• Rağıb El-İsfahanî, Müfredât Kur’ân Kavramları Sözlüğü, (Tercüme: Prof. Dr. Abdulbaki GÜNEŞ – Yrd. Doç. Dr. Mehmet YOLCU), İstanbul: Çıra Yayınları, 2012.
• SAĞOL, G. (1993), Harezm Türkçesi Satır Arası Kur’ân Tercümesi Giriş-Metin-Sözlük, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Türk Dili Anabilim Dalı, İstanbul.
• Tarama Sözlüğü I-VIII, (1995), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, (3. Baskı).
• TAŞ, İ. (2009), Süheyl ü Nev-bahâr’da Eskicil Öğeler, Konya: Palet Yayınları.
• TAŞ, İ. (2010), “Şeybānįler Dönemi Çağatayca Ḳur’ān Tefsiri’nin Sözvarlığı Üzerine Notlar”, International Journal of Central Asian Studies Vol. 14, s. 33-71.
• TEKİN, T. (2013), Irk Bitig, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TERES, E. (2009), Çağataycada Söz Yapımı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Türk Dili Doktora Programı, İstanbul.
• TOKER, M. (2011), Anonim Satır Altı Kur’ân Tercümesi (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım Örnekleri) I, Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• TOPALOĞLU, A. (1976), Muhammed Bin Hamza XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış Kur’ân Tercümesi, C. I, Ankara:Kültür Bakanlığı Yayınları.
• TOPALOĞLU, A. (1978), Muhammed Bin Hamza XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış Kur’ân Tercümesi, C. II, Sözlük, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• TOPARLI, R. – VURAL, H. – KARAATLI, R. (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TÜRK, V. (2008), “Türkçede “Düşünmek” Fiili”, Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı Ankara: Akçağ Yayınları, s. 244-251.
• Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-XI, (1993), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• USER, H. Ş. (2010), Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi, Konya: Kömen Yayınları.
• ÜNLÜ, S. (2004), Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’ân Tercümesi (TİEM 73 235v/3-450r/7), Giriş -Metin- İnceleme-Analitik Dizin, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Eski Türk Dili Bilim Dalı, Ankara.
• ÜNLÜ, S. (2012), Doğu ve Batı Türkçesi Kur’ân Tercümeleri Sözlüğü, Konya: Eğitim Yayınevi.
• ÜSTÜNER, A. (2003), Türkçede Pekiştirme, Elazığ: Fırat Üniversitesi Basımevi.