Türkçe ve Kazakça Alkış-Kargış Söyleme Geleneğinin Psikodinamiği Üzerine Sosyolinguistik Bir İnceleme

Yıl 2017, Sayı: 34, 179 - 188, 01.06.2017

Zubaida Shadkam Özlem Demren

Öz

Türk sözlü kültür ürünleri arasında önemli yere sahip olan alkış ve kargışların, taşıdıkları yaptırım gücünü ve söyleniş nedenlerini bilmek, Türklerin dünya algısını ve yaşam felsefesini anlatmakta büyük rol oynar. Bu çalışmada, sözlü kültürün psikodinamiği çerçevesinde, Türkçe ve Kazakça alkış-kargış söyleme geleneği, “söz edimi”kuramı üzerinden çeşitli örneklerle ele alınacaktır ve sosyolinguistik açıdan incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Alkış, kargış, söz edimi, Kazakça, Türkçe, sosyolinguistic

A Sociolinguistic Evaluation on the Psychodynamic of Turkish and Kazakh Blessing-Cursing Tradition

Öz

Knowing the sanction power and reason of pronunciation, blessing and cursing have an important place among the Turkish oral culture products to undertstand the world perception and life philosophy of Turks. In this paper, Turkish and Kazakh words on blessing and cursing tradition will be evaluatedin the frame of psychodynamism of oral culture over “speech-act” theory and sociolinguistic through various examples

Anahtar Kelimeler

Blessing, cursing, speech-act, Kazakh, Turkish, sociolinguistic

Kaynakça

• ARTUN, Erman, (2017), “Günümüz Adana Âşıklık Geleneğinde Alkış-Kargış (Kara Alkış)”, Erişim: 08.03.2017, http://turkoloj_.cu.edu.tr/CUKUROVA/sempozyum/semp_3/artun.php
• AUSTIN, J. L., (2009), Söylemek ve Yapmak - Harvard Üniversitesi 1955 William James Dersleri, (Çev. R. Levent Aysever), İstanbul: Metis Yayınları.
• BORATAV, P. Naili, (2003), 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: K Kitaplığı.
• ÇELEBİ, Vedat, (2014), “Gündelik Dil Felsefesi ve Austin’in Söz Edimleri Kuramı”, Beytulhikme an International Journal of Philosophy, 4: 73-88.
• ÇOBANOĞLU, Özkul, (2002), Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ÇOBANOĞLU, Özkul, (2012), Halk Edebiyatına Giriş-I, (Ed. H.Biltekin), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• DUYMAZ, Ali, (2017), “Sihir Şiirlerinin Bir Türü Olarak Alkışlar”, Millî Folklor, 45: 15-21.
• EKİCİ, Metin, (2016), “Türk Kültüründe “ Al” Renk”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 16: 103-107.
• GÜNER, Galip, (2015),“Alkış “Dua” ve Kargış “Beddua” Kelimelerinin Etimolojisi Üzerine”, 7. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri, I, 16-18 Ekim 2014, Elazığ: 625-631.
• HARMANCI, Meriç, (2012),“Dede Korkut HikâyelerindekiAlkış ve Kargışlara İşlevsel Bir Yaklaşım”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23: 1-17.
• KAĞITÇIBAŞI, Çiğdem, (2000), Kültürel Psikoloji - Kültür Bağlamında İnsan ve Aile, İstanbul: Evrim Yayınevi.
• KAYA, Doğan, (2001), Folklorumuzda Beddua Söyleme Geleneği ve Türk Halk Şiirinde Beddualar, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• KAYA, Doğan, (2003), “Alkış-Kargışlar”, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Türk DünyasıEdebiyat Tarihi, 3, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları: 131- 150.
• Kazkstan Ulttyk Ansiklopediya-I, (1998), (Redaktor: A. Nısanbayev), Almaty.
• OĞUZ, Öcal, (2007),“Folklor: Ortak Bellek veya Paylaşılan Deneyim”, Millî Folklor, 74: 5- 8.
• ONG, Walter J., (2003), Sözlü ve Yazılı Kültür - Sözün Teknolojileşmesi, (Çev. S. Postacıoğlu Banon), İstanbul: Metis Yayınları.
• PALA, İskender, (2011), İki Dirhem Bir Çekirdek, İstanbul: Melisa Matbaacılık.
• SANCAR, Kerımbay vd., (2014), Salt Dastur Soyleydı, Almaty: Orhon Yayınevi.
• SEVİNÇLİ, Veysi, (2015),“Türk Kültüründe Alkış / Kargış ve Adilcevaz Örneği”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, LII, 98: 97-125.
• TOLEKOVA, S., (1974), Kazak Tilindegi Algispen Kargis Mandi Frazeologyzmder, Almaty: Mektep Yayınevi.
• YILDIRIM, Dursun, (1998), Türk Bitiği, Ankara: Akçağ Yayınları.