İran Türk Değişkelerindeki var / yok + iyelik Yapısı Üzerine Eşzamanlı Bir İnceleme

Yıl 2018, Sayı: 35, 3 - 18, 01.01.2018

Abdulkadir Atıcı

Öz

Türkçe ile İranî diller arasındaki uzun süreli ve derin ilişki her iki dilin de zaman içerisinde dil tipolojisi bakımından birbirine benzemesine sebep olmuştur. Bu sembiyotik ilişki sebebiyle günümüz İran’ında yazılı Farsça değişkesi ile sözlü Türkçe değişkeler arasında ses, şekil, cümle ve söz varlığı kategorilerinde çeşitli düzeylerde kopyalama örnekleri tespit edilmektedir. Bu makalede eşzamanlı karşılaştırma yöntemi kullanılarak yazılı Farsça değişkesinde varlık/yokluk bildiren ve dāşten fiilinin geniş zaman çekiminde ortaya çıkan yapının sözlü Türkçe değişkelerdeki kopyalama örnekleri incelenmiştir. Sözlü Türkçe değişkeler üzerinde yapılan taramalarda kopyalama örneklerinin hangi sözlü Türkçe değişkelerde hangi sıklıkta ve hangi şahıslarda kullanıldığı araştırılmıştır. Böylelikle kopyalama örneklerinin sözlü Türkçe değişkelerdeki yayılımının işaretlenmesi amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

İran, İran Türk Değişkeleri, Kopyalama, var / yok + İyelik Yapısı

A Syncronic Study on “Possessive + Existential” Constructions in Turkish Dialects of Iran

Öz

The long and profound relationship between Turkish and Iranian languages has led to the similarity of both languages in terms of language typology over time. Because of this symbiotic relationship, copying examples are found at various levels in the categories of voice, form, sentence and vocabulary between the written Persian dialect and the oral Turkish dialects in Iran today. In this article, the syncronic comparison method was used to examine the copying examples of oral Turkish dialects which reports existential construction in the written Persian dialect. That occurred in the large time frame of the verb “dāşten”. Surveys on oral Turkish dialects have investigated the frequency with which oral Turkish dialects were used and with whom. Thus, this article is aimed to mark the spread of the copy examples in oral Turkish dialects

Anahtar Kelimeler

Iran, Turkish Dialects of Iran, Copying, Possessive + Existential Construction

Kaynakça

• AGHDAM, A., A., (2009), Kaşkay Türklerinde Atasözleri, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• AĞCA, F., (2010), Budist Türk Çevresi Metinlerinde Yokluk ve Olumsuzluk Şekilleri, Ankara: TKAE Yayınları.
• ATICI, A., (2015), Sungur Türkçesi, Konya: Eğitim Yayınevi.
• BALCI, M., (2014), Türkçe-Farsça İlişkileri: Türkçesinin Farsça Üzerindeki Etkilerine Dair Bir İnceleme, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• BEKAR, B., (2015), Almanya Türkçesi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• BİCBABAEİ, B., (2012), Melekan (Melek Kendi) İli Ağzı, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• CEMRASİ, A., A., (2009), Karşu Balukka Selam, Tahran: Endişe-yi Nov.
• CEMRASİ, A., A., (2013), Tülkü Matalı, Tahran: Neşr-i Tekdireht.
• CEMRASİ, A., A., (2015), Hacı Tülkü Matalı, Bahar.
• CLAUSON, S., G., (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, London: Oxford University Press.
• ÇELİK, M., (1997), Kaşgay Türkçesi (Giriş, İnceleme, Metinler, Sözlük), Malatya: Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• ÇELİK, M., (2014), Kaşkay Türkçesi Metinleri, Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
• ÇELİK, M. ve DURUKOĞLU, G., (2016), Ma'zun Şiirler, Ankara: TDK Yayınları.
• DEHODA, M., (1999), Dehoda Sözlüğü, Tahran: Tahran Üniversitesi Yayınları.
• DOERFER, G., (1963-1975), Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen I-IV, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH.
• DOERFER, G., (1988), Grammatik des Chaladsch, Wiesbaden: German Edition.
• DOĞAN, T., (2010), Urmiye Ağızları, Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• DOĞAN, T., (2016), Geşeng Ginle, Ankara: Akçağ Yayınları.
• DOĞAN, T., (2017), Horasan Türkçesi Metinleri, Konya: Palet Yayınları.
• ERDAL, M., (2004), A Grammar of Old Turkic, Leiden-Boston: Brill Handbook of Orieantal Studies.
• GABAIN, A., V., (2007), Eski Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yayınları.
• GÖKDAĞ, B., A., (2006), Salmas Ağzı, Çorum: Karam Yayınları.
• GÜLENSOY, T., (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
• GÜN, F., (2016), Hemedanlı Aşık Heyder ve Hikaye Repertuarı Üzerine Bir İnceleme, Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• HAUGEN, E., I., (1953), The Norwegian language in America: A Study in bilingual behavior, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• JOHANSON, L., (2002), Structural factors in Turkic language contacts, Richmound: Surrey: Curzon Press.
• JOHANSON, L. ve BULUT, C., (2006), Turkic-Iranian Contact Areas: Historical and Linguistic Aspects, Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag.
• JOHANSON, L., (2007), Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler, Ankara: TDK Yayınları.
• KANAR, M., (2010), Farsça Türkçe Sözlük, İstanbul: Say Yayınları.
• KARİNİ, J., (2009), Erdebil İli ve Ağızları, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüzü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• MACKENZIE, D., N., (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, New York-Toronto: London Oxford University Press.
• MENGES, K., H., (1968), The Turkic Languages and Peoples. An Intruduction to Turkic Studies, Wiesbaden: Ural-Altaische Bibliothek 15.
• MUİN, M., (2002), Farsça Sözlük, C. 1, Tahran: Edna Yayınları.
• ÖZTÜRK, M., (2007), Farsça Dilbilgisi, Ankara: Murat Kitabevi Yayınları.
• PEHLİVAN, G., (2011), Hamedan Bölgesi Bahar Ağzı, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• REZAEI, M., (2015), İran-Zencan Bölgesi, Kaydar ve Yöresi Ağzıları, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• SAPİR, E., (1921), Language: An Introduction to the Study of Speech, New York: Harcourt, Brace and Company.
• STAROSTIN vd., (2003), Etymological Dictionary of Altaic Languages I-III, Lieden- Boston: Brill.
• THOMASON, S., G., ve KAUFMANN., T., (1988), Language Contact, Creolization, and Genetic Linguistics, Berkeley: Unibersity of California Press.
• THOMASON, S., G., (2001), Language Contact an Intruduction, Edinburgh: Edinburgh University Press.
• TULU, S., (2009), Horasan Türklerinden Folklor Derlemeleri (Bocnurd Ağzı), Konya: Kömen Yayınları.
• ULUTAŞ, İ., (2004), Gagauz Syntax: An Examination of Relative Clauses, İstanbul: Isis Press.
• WEINREICH, U., (1968), Languages in Contact Linguistics: Findings and Problems, Paris- New York: Mouton Publishers, The Hague.
• WİNFORD, D., (2003), An Introduction to Contact Linguistic, Oxford: Blackwell Publishing.
• YILDIRIM, Z., (2008), Gümbed Ağzı'ndan Derlemeler, Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.