Tangut Dili ve Eski Türkçede Yüklemsel Kişi İşaretleri

Yıl 2018, Sayı: 36, 1 - 10, 01.06.2018

Gülsün Mehmet

Öz

Tibet, Türk yayılım alanını güney ve güneydoğudan çevreleyen bir bölgedir. Tibet coğrafyası bu yönlerde güney Asya dilleri özellikle Burman dilleri ile Türki diller arasında bir tampon bölgedir. Kuzeyde ve kuzeydoğuda ise bir mongolik dil bandı yer alır. Doğuda ise Çince ile çevrilidir. Bu günümüzde İç Asya’daki görünümdür. Tibetçe - Türk dili ilişkisinin en basit izlerini Uygurca yazmalarda kelime düzeyinde görürüz. Ancak bu iki dil arasında herhangi bir düzlemdeki kontakta ses-morfoloji- morfosentaks- sözdizimi-leksik diakronik veya senkronik açıdan pek değinilmez. Ancak bir dilin genetiğinin sınırlarını çizmek ve o dildeki genetik dışı unsurların kaynağını belirlemek gerekir. Bu nedenle Türk dilinin tarihi içerisinde aynı coğrafyayı paylaştığı ve etkileşimde bulunduğu dilleri ve bu dillerin yapılarını bilmemiz gerekir. Bu dillerden biri de ölü bir Tibet-Burman dili olan Tangut dilidir. Tangutça ve Türkçe aynı coğrafyada, aynı zaman dilimi içinde çok önemli bir gramatikal özelliği paylaşmıştır: yüklemsel kişi işaretleri. Makalemizin konusunu işte bu önemli gramatikal özellik oluşturmaktadır

Anahtar Kelimeler

Tangut Dili, kişi işareti, gramatikal paylaşım, Eski Uygurca, fiilsel uyum

Predikativ Person Markings In Tangut Language And Old Turkish

Öz

Tibet is a region that surrounds Turkish sprawl in the south and the South-East of Asia. It is a buffer zone between these languages, especially between Burmese and Turkic languages. In the north and the north-east, there is a mongolic tongue band. In the East, it is surrounded by Chinese speakers. This is the appearance in the inner Asia today. We see the simplest traces of the Tibetan-Turkish language relation at word level in Uighur manuscripts. However, the language contact between these two languages at any linguistic level soundsmorphology-morphosyntax-syntactic-lexical has not been touched upon from the diacronic or synchronic perspectives. However, it is necessary to draw the boundaries of a language and its genetics and to determine the origin of those genetically unfamiliar elements. For this reason, we should know the languages in which the Turkish language shares the same geographical area and interacts in its history. One of the languages in contact is Tangut, a dead Tibet-Burman language. Tangut and Turkish shared an important grammatical feature in the same geography in the same time period: Person marking that copied from person pronouns:predicative person markings, which is the subject of this article

Anahtar Kelimeler

Tangut Language, person marking, grammatical shared, Old Uyghur, verbal agreement

Kaynakça

• ARAKAWA, Shintaro (2012). ‘Re-Analiysis “Tangut-Tibetan” Phonological Materials’ (Tokyo Universty of Foreign Studies) p: 171 Languages of the Greater Himalayan Region Edited by George L. Van Driem // Medieval Tibeto-Burman Lnguages IV Leiden- Boston
• BARUTÇU ÖZÖNDER, Sema F. (1998). Üç İtigsizler. Ankara: TDK Yayınları.
• BROUGHTON, Jeffrey Lyle (2009) ZONGMİ on Chan, Columbia University, New York: 45- 47.
• DRİEM, George van (1993), “Ancient Tangut manuscripts rediscovered” Linguistics Of The Tibeto-Burman Area, Volume 16:1- Spring: 137-153.
• DRİEM, George van (1991), “Tangut Verbal Agreement and the Patient Category in Tibeto- Burman” Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 54, No. 3, SOAS: 520-534.
• DUNNELL, Ruth W. (2009), “Translating History from Tangut Buddhist Text”. Asia Major, Third Series, Vol. 22, No: 1: 41-78.
• GUİLLAUME, Jacques (2009), “The origin of wovel alternations in the Tangut verb” Language and Linguistics 10.1: 17-27.
• GUİLLAUME, Jacques (2009), “The Structure of thev Tangut Verb”, Journal of Chinee Linguistics, Vol. 39 No. 2 (June 2011): 419-441..
• GONG, Hwang-Cherng (2006), “Tangut”, Sino-Tibetan Language, Routledge Language Family Series: 602-620.
• KEPPİNG, Ksenia Borisovna (1994), “The Conjugation og the Tangut Verb”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Universty of London, SOAS, Cambridge University Press Vol. 57 no. 2: 339-346.
• KYCHANOV E. I. (2007), “Nomads in the Tangut State of Hsi Hsia” Nomads in the Sedentary World, Edit: Anatoly M. Khazanov, André Wink.
• LAPOLLA, Randy J. (2006), “Overview of Sino-Tibetan Morphosyntax”, Sino-Tibetan Language, Routledge Language Family Series: 32.
• LİGETİ, Lajos (1946), Bilinmeyen İç Asya. (çev.: Sadrettin Karatay 1986) Ankara: TDK Yayınları: 527.
• MA WEİ; MA JİANZHONG; STUART, Kevin (2001), The Folklore of China’s Islamic Salar Nationality, Chinese Studies, Volume 15
• NEVSKİJ, Nikolaj Aleksandrovič (1960), Tangurtkaja Filologija (Tangut Philology), Moscow Vol. I: 34.
• ROOS, M. Erica (2000), The Western Yugur (Yellow Uygur) Language, Grammar, Text, Vocabulary.
• SEDLAČEK, Kamil (1964) “New Light on the Name of the Tangut People of the Hsi-Hsia Dynasty”, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Vol. 114, No:1.
• SOFRONOV, Mihail Viktorovič (1968), Grammmatika tangutskogo jazyka, Moscow.
• TEKİN, Talât (1988), Orhon Yazıtları, Ankara: TTK Yayınları: 540
• WANG, Ching-ju (1932), Hsi-Hsia Studies, Monograph A, The National Research Institute of History and Philology, Academia Sinica (pei-Ping, 1932): 77-88.