Ali Asgar Cemrasi ve Halaç Edebiyatı

Yıl 2018, Sayı: 36, 121 - 128, 01.06.2018

Hasan Güzel

Öz

Türkler tarih boyunca farklı bölgelerde birçok halk ile etkileşim içerisinde yaşamışlardır. İran bu etkileşim alanlarının en önemlisidir. Günümüzde de Türk dillerini konuşan farklı topluluklar bu coğrafyada yaşamaktadırlar. İran’da konuşulan Halaçça, koruduğu eskicil özellikler ile diğer Türk dillerinden ayrılır. Halaçça, yitim sürecinin hızla ilerlediği ve yakın gelecekte yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan bir dildir. Kendine ait bir alfabesi, yazı dili, edebiyatı ve öğretimi bulunmayan, dolayısıyla kullanım ve işlevleri oldukça kısıtlı olan bu dilin konuşur sayısının her geçen gün azalmakta olduğu bilinmektedir. Kendisi de Halaç olan Ali Asgar Cemrasi bu dille edebi eserler yazmıştır. Çoğunluğu çeviri olan bu eserler Halaçlara ve diğer topluluklara Halaççayı sevdirmek ve öğretmek amacıyla yazılmıştır. Ali Asgar Cemrasi eserlerinde sade bir üslup kullanmıştır

Anahtar Kelimeler

Halaç Edebiyatı, Halaçça, Oğuzlar, Ali Asgar Cemrasi

Ali Asgar Cemrasi and Khalaj Literature

Öz

Turks have lived in various regions throughout the history by interacting with many people. Iran is the most important of these areas of interaction. Today, some of the communities that speak Turkish language live in this region. Khalaj, spoken in Iran, distinguishes itself from other Turkic languages with the old features it preserves. Khalaj is a language that undergoes a rapid process of disappearance and is in danger of extinction in the near future. Having no alphabet of its own, a writing system, literature or formal instruction, Khalaj is a quite restricted language in terms of usage and functions, which results in fewer people speaking it day by day. Ali Asgar Cemrasi, who himself is a Khalaj, has produced literary works in this language. These writings, mostly translations, were written to teach Khalaj People and other communities to love and teach Khalaj. Ali Asgar Cemrasi has used a simple style in his works

Anahtar Kelimeler

Khalaj Literature, Khalaj Language, Oghuzs, Ali Asgar Cemrasi

Kaynakça

• BAŞAR, Umut (2016), “Halaç Türkçesi ve Ali Asgar Cemrasi’nin Çalışmaları”, Tehlikedeki Diller Dergisi, Cilt 5, Sayı 8: 67-78.
• BOSNALI, Sonel (2007), İran Azerbaycan Türkçesi Toplumdilbilimsel Bir İnceleme, İstanbul: Kebikeç Yay.
• BOSNALI, Sonel (2012), “Dil Edinimi Açısından Halaççanın Konumu”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı 32: 45-67.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2006), Halaçha Yâdegâri Turkha-yi Bastan, Tahran: Peyam-ı Puya Yay.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2012), Helec Ordu, Tahran: Halaç Araştırma Enstitüsü.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2012), Heleçlerçe Mulla Nesreddinin Mezdek Sözleri, Tahran: Halaç Araştırma Enstitüsü.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2014), Tülkü Hecce Gedir, Tahran.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2015), Hudâ Hâfız Halacî- Halacî Danışak ve Yazak, Tahran: Tekderaht Yay.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2016a), Karşu Baluqqa Selam, Tahran: Endişe-yi Nov Yay.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2016b), Tülkü Matalı, Tahran: Tekderaht Yay.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2016c), Gül Senüver Dastanı, Tahran: Tekderaht Yay.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2016d), Tülkü le Hacıleylek, Tahran.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2016e), EşkeleTülkü Dostluku, Tahran.
• CEMRASİ, Ali Asgar (2016f), Hz. Süleyman la Karınça, Tahran.
• CEMRÂSİ, Ali Asgar (2016g), “Ali Asgar Cemrasi ile Halaç Türkleri ve Halaç Türkçesi Üzerine Bir Röportaj”, (Röportaj ve Farsçadan Tercüme: Umut Başar), Türk Yurdu-İran Özel Sayısı, Sayı 354: 60-62.
• DOERFER, Gerhard (1969), “İran’daki Türk Dilleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, Ankara: 1-11.
• DOERFER, Gerhard (1978), “Khalaj and Its Relation to The Other Turkic Languages”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, Ankara: 17-33.
• DOERFER, Gerhard (1999), “İran’daki Türk Dil ve Lehçeleri ile Bunların Hayatta Kalma Şansı”, 3. Uluslararası Türk Dil Kurultayı 1966, Ankara: 303-310.
• DOĞAN, Talip (2018), “İran Türklerinde ‘Héyder Baba’ya Selām’ın Etkisiyle Yazılan Şiirlerdeki Ortaklıklara Dair”, Yeni Türkiye Dergisi, 99: 497- 515.
• GÖKDAĞ, Bilgehan Atsız ve Doğan, Talip (2016), İran’da Türkler ve Türkçe, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KHAJEH, Bilal Hatemi (2013), İran’da Yaşayan Halaç Türklerinin Sosyo-Kültürel Yapısı, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• TEZCAN, Semih (2018), “8. Yüzyılda Afganistan'da Halaç Prensesleri, Günümüzde Orta İran'da Halaçlar ve Dilleri”, Hacettepe Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 28: 231-254.
• TULU, Sultan (2013), “Ali Asgar Camrasi’den Halaçça Bir Kaside: Anadan Ben Halaç Türkü Doğmuşum”, Yalım Kaya Bitigi. Osman Fikri Sertkaya Armağanı, (Ed. Hatice Şirin User- Bülent Gül), Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü: 589-599.