Kaşkay Türklerinde Soy Damgaları

Yıl 2018, Sayı: 36, 147 - 158, 01.06.2018

Ferzane Devletabadi

Öz

Bir Kültürün en kalıcı unsurlarını doğum, evlilik ve ölüm törenleri ve bu törenler sırasında uygulanan gelenekler ve görenekler oluşturur. Geçiş dönemlerini simgeleyen unsurları, mezar taşları tamamlar. Türk boylarının yaşam biçimleri, inanç sistemleri, dünyayı algılama şekillerine dair önemli bilgileri, kaya üstü tasvirler ve damgalar, yer aldıkları bölgenin coğrafi özelliklerini de yansıtarak günümüze kadar aktarmaktadırlar. Türklerde soy damgaları, sosyal ve ekonomik hayatta büyük önem taşımaktadır. İran’ın merkez bölgesinde yaşayan ve sürekli yabancı etkenlere maruz kalan Kaşkay Türkleri, tarih boyunca gelenek, görenek, kültür ve dillerini korumakla varlıklarını korumaya çalışmışlardır. Kaşkay Türkleri, dil, edebiyat, müzik v.b. kültür ögelerini devam ettirdikleri gibi, soy damgalarını da hala kullanmaktadırlar. Kaşkay Türkleri arasında tespit ettiğimiz damgalar ve işaretler, tayfa, tire ve soy bağlarını belirlemektedir. Arkeolojik araştırmaların derinleşmesi ve hala konargöçer hayatı devam ettiren bu Türk topluluğunun damgaları ve taş üzerindeki işaretlerinin incelenmesi, İran tarihçiliğine yeni bir yön verecektir

Anahtar Kelimeler

Kaşkay Türkleri, damga, soy, DNA, simge

Lineage Stamps In Qashqai Turks

Öz

The most persistent elements of a cult are the ceremonies of birth, marriage and death, as well as the traditions and customs applied during these ceremonies. These traditions also include the tombstones. Lifestyles of Turkish tribes including their belief systems and their world view have been transmitted to the present day through rock-carved depictions and lineage stamps in the tombstones reflecting the geographical features of the region they were located. Lineage stamps among Turkish tribes had a great importance in social and economic life. Qashqai Turks who lived in the central region of Iran and constantly got exposed to foreign cultures tried to protect their cultural values throughout history. Today, they still use their lineage stamps and preserve their language, literature, music, and culture. The stamps and signs we identified among the Qashqai Turks show their families, bonds and and lineages. A deeper archaeological research and the examination of this Turkish tribe still living a nomadic life sustaining the markings on the tombstones are expected to contribute to Iranian historiography

Anahtar Kelimeler

Qashqaı Turks, brand, ancestry, DNA, symbol

Kaynakça

• ADILOĞLU, Adilhan, (2004), “Karaçay-Malkar Türklerinde Sülale Damgaları”, Akba Dergisi, American Harachai Havhaz Benevalent Association: S. 137, s. 77-87.
• AHUR, Şehram, (2001), İran’da Yaşayan Kaşkay Türklerinin Sosyo-Kültürel Yapısı, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• AKSOY, Mustafa, (2011), “Milattan Önce Anadolu’da Türk İzleri”, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Tarih Kültür Dergisi, 292:43-48.
• AKSOY, Mustafa, (2011), “Kaya Resimlerinden Alfabeye Avrasya’da Türk Damgaları”, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Tarih Kültür Dergisi, 300: 70-76.
• AKSOY, Mustafa, (2012), “Türk Sanatının Temel Özellikleri Bağlamında Fars Sanatı İle Bir Karşılaştırma”, İdil Dergisi, I/5: 32-48.
• CIDDI, Hüseyin, (1999), Peyvestegi-i Kavmi ve Tarihi: Oğuz – İlha-ye Kaşkayi-i İran Kabile-i Kayi Kaşkayi, Şiraz: Nevid-i Şiraz Yayınevi.
• DOĞAN, İsmail, (2007), “Kaşkay Runik Soy Damgaları İle Hazar ve Proto-Bulgar Damgaları”, IV Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, 24-29 Eylül 2000, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, , I: 443-461.
• DOULATABADİ, Farzaneh, (2017), Kaşkay Türklerinin Edebiyatı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERGİN, Muharrem, (2006), Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Görgünay, Neriman (2002), Oğuz Damgaları ve Göktürk Harflerinin El Sanatlarındaki İzleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• GÜLLÜDAĞ, Nesrim, (2015), “Türklerde Damga Geleneği ve Nogay Türklerinin Damgaları Üzerine Bir İnceleme”, Avrasya Uluslararası Araştırmaları Dergisi, 3: 132-149.
• KARATAYEV, Olcay - Janibekova, Kayrıkan (2016), “Damgalar ve Onların İşlevleri”, Türük Dergisi, 8: 163-179.
• MERDANİ, Esedullah, (2002), Atalar Sözü (Zerbülmasalha-i Türki-i Kaşkayi), Şiraz: Kiyan Neşr.
• MERT, Osman, (2007), “Kemaliye’de Eski Türk İzleri: Dilli Vadisindeki Pedroglif ve Damgalar”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 34: 233-254.
• QURBANOV, Araz, (2013), Damgalar Remzler Menimsemeler, Bakı: Strateji Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• SÜMER, Faruk, (1999), Tarihleri-Boy Teşkilatları-destanları Oğuzlar (Türkmenler), İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.