Kosova’da Priştine Şehrinin İlköğretim Okullarında Türkçe Eğitim

Yıl 2019, Sayı: 37, 139 - 166, 01.01.2019

Ergin Jable Cevdet Şanlı

Öz

Kosovanın her yerinde olduğu gibi Priştine şehrinde Türkler, Osmanlı Devletinin yıkılışından sonra kendilerine sahip çıkan devlet bulamamış, bilakis Balkanlar’da kurulan küçük devletler içerisinde katliamlara maruz kalmış, asimilasyona uğramış, göçe zorlanmıştır. Eski Yugoslavya’da Türkler, 1951 yılında kendi anadillerinde eğitim haklarını kazanmışlardır. Priştine’de Türkçe eğitim altı 6 ilköğretim okulunda eğitim görmüş, en son devam eden eski adı “Vuk Karaciç” yeni adı “Elena Cika Gjika” ilköğretim okulunda Türkçe eğitim görmektedirler. Bugün “Elena Cika Gjika” ilköğretim okulunda 1. sınıftan 9. sınıfa kadar Türkçe eğitim devam etmektedir. Bu makalede 1951’den bu yana Priştine’nin ilköğretim okullarında Türkçe eğitimde okuyan öğrenci sayısının azalmasını ve bunun nedenlerini göreceğiz

Anahtar Kelimeler

Kosova, Türkçe, Priştine, Elena Cika, İlköğretim

Turkish Education in Primary Schools of Pristina City in Kosovo

Öz

As in all parts of Kosovo, in the city of Pristina, the Turks could not find a state that claimed them after the collapse of the Ottoman Empire, on the contrary, they were subjected to massacres, assimilation and forced migration within the small states established in the Balkans. In the former Yugoslavia, in 1951, Turks gained the right to education in their mother tongue. They were educated in six 6 primary schools in Priština, the last name of which is Vuk Karadzic and the new name is “Elena Cika.” Today, Elena Cika primary school continues Turkish education from 1st to 9th grade. In this article, we will examine the decrease number of students in Turkish education since 1951 and the reasons for this

Anahtar Kelimeler

Kosovo, Turkish Language, Prishtina, Elena Cika, Primary Education

Kaynakça

• AKGÜN, Sibel, (2012), “Kosova Türklerinin Tarihten Bugüne Kimlik Mücadelesi”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 34: 11-36
• BİLGİSEVEN, Amiran Kurtkan, (1987), Yugoslavya’da Türk Kültürü, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını.
• BİLGİÇ, Tuba Ünlü, BİLGİÇ, S. Bestami, (2012), “Kosova Türkleri Sıradışı Bir Türk Diasporası”, Bilig, 62:: 41-62
• ÇAVUŞOĞLU, Halim (2007), “Yugoslavya-Makedonya Topraklarından Türkiye’ye Göçler ve Nedenleri”, Bilig, 41: 123-154.
• ÇELEBİ, Evliya, (2014), Seyahatname, V, 551, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI, (1969), Dış Türkler (Belgeler), Ankara: T.C. Dışişleri Bakanlığı AZEM Dairesi.
• ELMAS, Nur, (2014), “Kosovalı Türkler: Dilleri ve Kültürleri”, Bilig, 70: 31-152.
• Enti i Statistikës së Kosovës, (2008). Prishtina.
• İSMAİLOĞLU, Alaaddin, (2017), “1951’den Bu Yana Kosova’da Türkçe Eğitim ve Sorunları’’, Kosova Gündem, Ekim, 7, http://www.kosovagundem.net/1951den-yana-kosovada- turkce-egitim-kimi-egitim-sorunlari
• HAMZA, Yusuf, (XAMZA, Jucuf), (1995), “Balkan Savaşları ve Makedonya Türkleri. İttihat ve Terakki Partisi ve Osmanlı İmparatorluğu’nda II. Meşrutiyetin İlanı / Partijata ‘İttihat ve Terakki’ i Mladoturckata Rebolunija vo 1908 Godina vo Ocmanckata İmperija”, Logos- A”/”Logoc-A”, Üsküp//Ckopje.
• HAMZA, Yusuf, ( XAMZA, Jucuf), (1996a), “Osmanlı Döneminden Makedonya’da Kalan Türk İzleri”, Birlik Gazetesi, Cumartesi, 13 Temmuz, Üsküp.
• HAMZA, Yusuf (XAMZA, Jucuf), (1996b), “Makedonya’da Türk Sorunu”, Birlik Gazetesi, Perşembe.1 Ağustos, Üsküp.
• HAMZAOĞLU, Yusuf, (2004), Osmanlı Dönemi Sırbistan Türklüğü, Üsküp: Logosa Yayınları.
• https://en.wikipedia.org/wiki/Pristina
• https://www.haberler.com/kosova-da-siyasi-arenayi-sarsan-gelisme-10379956-haberi/
• http://www.kosovahaber.net/?page=2,9,50528
• http://www.milliyet.com.tr/savasa-ramak-kaldi-kosova-ile-ekonomi-2782068/
• http://shekulli.com.al/dokumenti-i-cia-s-ne-kosove-nuk-ka-turq-ata-i-krijoje-serbia-per-te- zhdukur-identitetin-shqiptar/
• http://thenaturalalbania.com/2019/01/17/ne-statistikat-zyrtare-turke-te-vitit-1908-ne-prizeren- nuk-kishte-asnje-turk-dokument/
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Pristine
• HÜDAVERDİ, Nevzat, (2003), Priştinede Türkçe Eğitim 1951- 2001, Prştina: Twins Matbaası
• JABLE, Ergin, (2015), “Kosova Türklerinin Dil(sizliğ)i ve Hak(sızlık)ları”, Yeni Türkiye Dergisi (Rumeli-Balkanlar Özel Sayısı -IV), Ankara: XXI: 69.
• JABLE, Ergin – ŞANLI, Cevdet, (2017), “Goraca İle Türkçe Arasındaki İlişki Üzerine”, Teke – Uluslararası Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Türkiye: VI, 3: 1458-1477.
• JABLE, Ergin – ŞANLI, Cevdet, (2018), “Kosova’da Türkçe Eğitimde Öğrenci Sayısının Azalması ile Türkçenin Resmiyette Olmamasının Getirdiği Sorunlar”, Yeni Türkiye Dergisi (Türk Dili Özel Sayısı), Mayıs Haziran, Ankara: XXIV, 101: 640- 648.
• JUDAH, Tim (2008). Kosovo: What Everyone Needs to Know. Oxford: Oxford University Press.
• KORO, Bedrettin, (1994), “Kosova’da Türkçe Eğitimin Gelişimi”, BAY Dergisi, Eylül, Prizren.
• Kosova Dikur e Sot, (1973). Beograd.
• KUT, Şule (2005), “Kosova Türkleri: Nasıl Bir Gelecek?”. Balkanlarda Kimlik ve Egemenlik, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay.
• MALCOLM, Noel (1998). Kosovo: A Short History. New York: New York University Press
• PALLİS, A. A., (1925), Statistiki Meleti peri ton Fyletikon Metanastevseon Makedonias kai Thrakis kata tin periodo 1912-1924, Athinai: Kentro Mikrasiatikon Spoudon.
• Privredni Pregled Dergisi - XII. 1982.
• RECEPOĞLU, Altay Suroy, (2005), Kosova Türk Toplumunun ve Üyelerinin Hakları, Prizren: Özel Yay.
• RECEPOĞLU, Altay Suroy, (2006), Kosova’da Türk Olmak, Prizren: Siprint Basımevi.
• OKUMUŞ, Salih, YÖN, Zabit (2014), “Kosovada Türkçe Yayımlanan Bir Çocuk Dergisi: Kuş”, I. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Niğde Üniversitesi, 4: 2127-2146.
• OKUMUŞ, Salih, (2015), “Kosova’da Türkçe Yayınlanan Bir Gazete: TAN”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, IV, 1: 85-107.
• OKUMUŞ, Salih, (2017), “Yüz Yıllık Yalnızlık: İmparatorluktan Azınlığa Kosova'da Türkler”, Karadeniz Araştırmaları, XIV, 54: 1-18.
• ORAN, Baskın, (1993a), “Balkan Müslümanlarında Dinsel ve Ulusal Kimlik (Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya ve Kosova Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme)”, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ocak-Aralık, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Yayını, XXXXVIII, 1-4: 109-120.
• ORAN, Baskın, (1993a), “Balkan Türkleri Üzerine İncelemeler” (Bulgaristan, Makedonya, Kosova)”, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ocak-Aralık, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Yayını, XXXXVIII, 1-4: 121-147.
• SELİM, Selim (2007). “Balkan Savaşlarından Günümüze Kadar Kosova’da Yaşayan Türklerin Toplumsal, Kültür-Eğitim Durumu”. BAL-TAM Türklük Bilgisi Dergisi, 7.
• SARAÇ, Erdoğan, (1995), “Makedonya”, Yeni Türkiye (Türk Dış Politikası Özel Sayısı), Ankara: I, 3: 285-289.
• ŞANLI, Cevdet ve JABLE, Ergin, (2009). “Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı”, I. Uluslararası Balkanlarda Tarih ve Kültür Kongresi. (10-16 Mayıs 2009). Priştine, Kosova.
• ŞEN, Serkan, (2004), Eski Uygur Türkçesi Dersleri, 2. Basım, İstanbul: Bilge Sanat Kültür.
• TEK, Recep, (2017), “Balkan Türk Folkloru Araştırma ve İncelemelerinde Önemli Bir Kaynak: Çevren Dergisi”, Karadeniz Araştırmaları, XIV, 54: 19-40.
• TİKİCİ, Mehmet vd. (2009), “Balkanlarda Türk Kültürü: Osmanlı Sonrası Kosova’da Yaşayan Türklerin Kültürel Özellikleri ve Türkiye İle İlişkileri Üzerine Bir Değerlendirme”, I. Uluslararası Balkanlarda Tarih ve Kültür Kongresi, (10-16 Mayıs 2009), Priştine, Kosova
• TOK, Turgut, (2018), “Gora ve Goralılar Üzerine Bazı Tespitler”, Yeni Türkiye, Haziran, yıl: 9, sayı: 101: 675-685.
• UZGEL, İlhan (1998/99). “Kosovo: Politics of Nationalism and the Question of International Intervention”. Turkish Review of Balkan Studies, 4: 203-233.