The Semantic and Ethymological Status Of The Word “Erinc” With Reference To The Use In Old Turkic Texts

Yıl 2019, Sayı: 38, 67 - 76, 31.12.2019

İbrahim Kekevi

Öz

In this study, the use of the word “erinç” in the Old Turkic and Middle Turkic period was examined. The meanings given in the source works of Turkic language are examined. An evaluation has been made considering the information given in the Turkic Language Dictionaries and the related dictionaries. The reasons for the change of meaning over the word have been given, and depending on these, it has been tried to explain the duality of certainty and probability in the word. In the statement, the available data for the root of the word was used as a basis and a qualified definition of the semantic field was aimed.

Anahtar Kelimeler

erinç, meaning, use, Old Turkic, Middle Turkic

Eski Türkçe Metinlerde Geçen “erinç” Sözcüğünün Kullanımından Hareketle Anlam Alanı ve Etimolojik Durumu

Öz

Çalışmada Eski Türkçe ve Orta Türkçe döneminde görülen “erinç” sözcüğünün kullanımı anlam alanı açıklanmak üzere incelenmiştir. Kullanımı üzerinden Türk dilinin kaynak eserlerinde verilen anlamlar incelenmekle birlikte “erinç” sözcüğünün geçtiği Türk dili sözlüklerinde ve ilgili sözlüklerde verilen bilgiler de göz önünde bulundurularak karşılaştırmalı bir değerlendirme yapılmıştır. Sözcükle ilgili zaman içindeki anlam değişiminin sebepleri verilmiş, bunlara bağlı olarak sözcükteki kesinlik ve olasılık ikiliği açıklanmaya çalışılmıştır. Yapılan açıklamada sözcüğün köküne ilişkin eldeki veriler dayanak olarak kullanılmış ve anlam alanının nitelikli bir tanımlaması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

erinç, anlam, kullanım, Eski Türkçe, Orta Türkçe

Kaynakça

• AKSAN, Doğan, (2016), Anlambilim, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• ARAT, Reşid, R., (2007), Kutadgu Bilig I, Metin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ARAT, Reşid, R., (2003), Kutadgu Bilig II, Çeviri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• AYDIN, Erhan, (2017), Orhon Yazıtları, Köl Tegin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• AYDIN, Erhan, (2019), Sibirya’da Türk İzleri – Yenisey Yazıtları, İstanbul: Kronik Yayınları.
• CAFEROĞLU, Ahmet, (2015), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• CLAUSON, Gerard, (1972), An Etymological Dictionary of Pre- Thirteenth- Century Turkish, Oxford University Press.
• ERCİLASUN, A. Bican, (2016), Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ERCİLASUN, A. Bican, AKKOYUNLU, (2015), Ziyat, Kaşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t-Türk, Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• HAMILTON, James R., (2011), İyi ve Kötü Prens Öyküsü, çev: Vedat Köken, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KÖK, Abdullah, (2004), Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesi (Basılmamış Doktora Tezi), T. C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• NADELYAYEV, V. M. / NASILOV, D. M. / TENIŞEV, E. R. / SÇERBAK, A. M.,(1969), Drevnetyurkskiy Slovar’, Leningrad: Nauka.
• NASİLOV, Dmitriy M., (2006, 2007), “Kak nam bıt’ s ärinç?”, Tyurkologiçeskiy Sbornik, 235-245.
• ŞİRİN, Hatice, (2016), Eski Türk Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ŞİRİN, Hatice, (2013), “Yabogan (A 80) Yazıtı Üzerine”, Bengü Beläk. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, (Ed. Bülent Gül), Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü: 457-464.
• RAMSTEDT, Gustav J, (1935), Kalmückisches Wörterbuch, Helsinki, Suomalais Ugrilainen Seura.
• RÖHRBORN, Klaus, (2017), Uigurisches Wörterbuch II. Nomina-Pronomina-Partikeln Band 2: aš - äžük, Franz Steiner Verlag.
• TEKİN, Talat, (2014), Orhon Yazıtları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• THOMSEN, Vilhelm, (2011), Orhon Yazıtları Araştırmaları, çev: Vedat Köken, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TIBIKOVA, L.N. –NEVSKAYA, İ. A.-ERDAL, M. (2012), Katalog Drevnetyurkskih Runiçeskix Pamyatnikov Gornogo Altaya, Gorno-Altaysk: Gorno-Altaysk Gosudarstvennıy Universitet.