İHSAN OKTAY ANAR’IN EFRÂSİYAB’IN HİKÂYELERİ ADLI ESERİNDE BİR ELEŞTİRİ ARACI OLARAK GROTESK ANLATIM

Yıl 2020, Sayı: 40, 205 - 216, 16.12.2020

Nurcan Ankay

Öz

Tuhaf, sınırsız, itici, komik, sıra dışı, tekinsiz ve yersiz gibi anlamlara karşılık olarak kullanılan groteske, özellikle 20. yüzyılda politik yönü baskın edebi eserlerde bir anlatım stratejisi olarak başvurulur. Postmodern romanın temsilcilerinden olan İhsan Oktay Anar’ın üslubunun vazgeçilmez taktiklerinden biri olan grotesk, övülecek ve yerilecek durum ve olgular karşısında takındığı bilinçli tutumda kendini gösterir. Yazarın Efrâsiyab’ın Hikâyeleri (1998) adlı romanında; tezat, parodi, biçim ihlali, norm ihlali, ironi, aşırı övgü, abartı gibi teknikler, grotesk bir tavır oluşturur. Bu çalışma, Anar’ın anılan romanında sosyal, dinsel, kültürel ve bireysel yaşamımıza yöneltilmiş alaycı ve eleştirel yaklaşım olarak groteskin kullanım biçimlerini analiz etmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Parodi, Grotesk Anlatım, İhsan Oktay Anar

Grotesque Narration as a Tool of Criticism in Ihsan Oktay Anar’s Efrâsiyâb’in Hikâyeleri

Öz

Especially in the 20th century, grotesque which is used as a response for meanings such as bizarre, unlimited, repulsive, funny, unusual, uncanny and digressive, is used as a significant strategy of narration in literal works whose political aspects are dominant. Grotesque, one of the indispensable tactics of the style of Ihsan Oktay Anar, who is one of the representatives of the postmodern novel, manifests itself in the conscious attitude he adopts in the face of situations and phenomena to be praised and criticized. In the author’s novel named Efrâsiyab’in Hikâyeleri (1998); techniques such as contrast, parody, violation of form, violation of norms, irony, excessive praise and exaggeration create a grotesque attitude. This paper aims to handle forms of grotesque’s usage as a cynical and critical approach by an analytical method, to our social, religious, cultural, and individual life, in Anar’s mentioned novel.
Keywords: Ihsan Oktay Anar, Efrâsiyab’in Hikâyeleri, , .

Anahtar Kelimeler

Parody, Grotesque Narration

Kaynakça

• AKTULUM, Kubilây, (1999). Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınevi.
• AKTULUM, Kubilây, (2004). Parçalılık Metinlerarasılık, Ankara: Öteki Yayınevi.
• ANAR, İhsan Oktay, (2009). Efrâsiyâb’ın Hikâyeleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• BAKHTIN, Mikhail, (2001). Karnavaldan Romana, Çev. Sibel Irzık, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BALDICK, Chris, (2001). The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms, New York: Oxford University Press.
• BONNEFOY, Yves, (2000). Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü, Çev. Levent Yılmaz, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2.
• CEBECİ, Oğuz, (2008). Komik Edebî Türler (Parodi, Satir ve İroni), İstanbul: İthaki Yayınları.
• CEVİZCİ, Ahmet, (1999). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• CUDDON, John A., (1999). Dictionary of Literary Terms & Literary Theory, London: Penguin Books.
• DEPE, Deniz, (2020). “Romantik Bir Teknik Olarak Öteki-Ben’in İnşası”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 23: 181-196.
• ECEVİT, Yıldız, (2001). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• GÜNDÜZ, Osman, (2012). İhsan Oktay Anar’ın Kurgu Dünyası, Anar’ın Kurgu Evreninde Postmodern Bir Gezinti, Ankara: Grafiker Yayınları.
• MANSUROĞLU, Mecdud, (1978). “Efrâsiyâb”, İslâm Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 4: 192-193.
• SEVGİ, H. Ahmet, (2003). “Mantıku’t Tayr”, İslâm Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 28: 29-30.
• SİNANOĞLU, Mustafa, (1998). “Hürmüz”, İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 18: 495-496.
• TÜMER, Günay, (1991). “Aslî Günah”, İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 3: 496-497.
• ÜNLÜAYCIL, Nil, (2003). “Grotesk Anlatım ve Türk Oyun Yazarlığında Kullanımı”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 16: 68-84.
• WINNICOTT, Donald. W., (2013). Oyun ve Gerçeklik, Çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları.
• YANIKKAYA, Zerrin, (2003). Tiyatroda Grotesk ve Bir Örnek Olarak Fernando Arrabal Tiyatrosu, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• YAZICI, Tahsin, (1994). “Efrâsiyâb”, İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 10: 478-479.