GÜNLÜK İLETİŞİMDE KARGIŞLAR VE İLETİŞİMSEL İŞLEVLERİ

Yıl 2021, Cilt: 2021 Sayı: 42, 211 - 222, 29.12.2021

Nazmiye Topçu Tecelli

Öz

Türkçenin söz varlığını oluşturan diğer kalıplaşmış sözler gibi kargışlar da çeşitlilik ve zenginlikleri ile dikkat çekici dilsel yapılardır. Ayrıca günümüzde, günlük iletişimin farklı bağlam ve durumlarında kargışların kullanım sıklıklarının arttığı ve bunun toplumun farklı katmanlarına yayıldığı gözlenir. Bu nedenle bu çalışmada, alan yazın taraması ve özellikle kitle iletişim araçlarından derlenen kargışlardan hareketle, bu tür kalıplaşmış sözlerin iletişimsel işlevleri gösterilmeye çalışılmıştır. Bunun için önce kargışların dilbilimsel bakış açısıyla, dört ayrı boyutuyla tanımları yapılmıştır. İlk olarak söz varlığı düzleminde kökenleri çok eski ve ortak bir kaynağa dayanan kargışların evrensel bir boyutu olduğu gözlenir. Sözdizimsel boyutu ile ele alındığında ise kargışların birden fazla sözcük bileşiminden oluşmuş, donmuş, kurallı ya da eksiltili tümcelerden oluştuğu görülür. Bir diğer ayırt edici özellik olarak hep emir ya da istek kiplerinin kullanımdan söz edilebilir. Böylece bir söylem içinde bütünlükleri bozulmadan ve herhangi bir değişime uğramadan yer alabilirler. Hatta bir iletişim/etkileşim bağlamında bağımsız bir bütün olarak, kendi başlarına bir sözce değeri taşıyabilirler.

Anahtar Kelimeler

Türkçe kargışlar, beddua, ilenme, kargışların işlevleri, Medyada kargış

Kaynakça

• Akalın, L. S. (1990). Türk Dilek Sözlerinden Alkışlar Kargışlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları.
• Ersöz, S. (2011). Türkiye Türkçesinin Doğu Grubu Ağızlarında Bedduaların İşlevleri ve Cümle Yapıları Arasındaki İlişki. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(1), 1111-1128.
• Ficher, G.-N. (2005). Les concepts fondamentaux de la psychologie sociale. Paris: Dunod.
• Keskin, A. (2016). “Sevdiğin Dizi Gün Değiştirsin”: Leyla ile Mecnun Dizisindeki Kargışların (Beddua) Pragmatik Analizi. Millî Folklor, 109, 44-57.
• Kocaer, S. (2007). Bir Sosyal Kontrol Aracı Olarak Beddualar ve İnternet. Millî Folklor, 75, 30-33.
• Terzioğlu, Ö. (2007). Alkış ve Kargışların, Sözlü Kültürdeki Yerleşik Kodların Aktarımını ve Yeniden Üretimini Kolaylaştıran Biçimsel Özellikleri. Millî Folklor, 75, 34-37.