AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDA DOĞU NOSTALJİSİNİN GÖRÜNÜMLERİ*

Yıl 2022, Cilt: 2022 Sayı: 43, 169 - 186, 26.06.2022

Özlem Öztok

Öz

Geçmişe duyulan özlem olarak bilinen nostalji 17. yüzyılda askerlerde ortaya çıkan bir hastalık durumu şeklinde kendini göstermiştir. Diğer yüzyıllarda kavram sadece nörolojik bir
hastalık olmaktan çıkmış; psikoloji, sosyoloji, reklam, tüketici ilişkileri gibi farklı birçok alana hitap eder hâle gelmiştir. İçerisinde barındırdığı çeşitli duygu durumları sayesinde nostalji kavramı kişilerde ya da toplumda geçmişin şimdiden daha iyi olduğu hissini uyandırmaktadır. Bu nedenle nostalji hem ideolojik hem de ütopik boyutuyla şimdi ve gelecek tasavvurunun inşasında etkilidir. Özellikle derin toplumsal olayların yaşandığı süreçte bir tür kimlik arayışına dönüşür. Bu durum Ahmet Mithat Efendi’nin eserlerinde oldukça belirgindir. Yapılan çalışmada nostaljikavramının kimlik inşasındaki rolü ve Doğu’yu yüceltmede kullanılan bir savunma mekanizması olduğu üzerinde durulacaktır. Ahmet Mithat Efendi’nin anlatılarında Doğu nostaljisinin nasıl ele alındığı ifade edilecektir

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat Efendi, nostalji, kimlik, Doğu medeniyeti, Doğu nostaljisi

Kaynakça

• Ahmet Mithat Efendi. (2000a). Acâyib-i Âlem. (Hzl. K. Yetiş). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000b). Çengi. (Hzl. E. Ülgen). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000c). Felâtun Bey ile Râkım Efendi. (Hzl. N. Birinci). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000d). Gönüllü. (Hzl. E. Ülgen). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000e). Hasan Mellah yahut Sır İçinde Esrar. (Hzl. A. Ş. Çoruk). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000f). Hayret. (Hzl. N. Sağlam). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000g). Henüz 17 Yaşında. (Hzl. N. Sağlam). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000h). Kafkas. (Hzl. E. Ülgen). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000k). Karnaval. (Hzl. K. Yetiş). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Ahmet Mithat Efendi. (2000m). Müşahedat. (Hzl. N. Birinci). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000n). Paris’te Bir Türk. (Hzl. E. Ülgen). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000p). Vah. (Hzl. K. Yetiş). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2002a). Arnavutlar Solyotlar. (Hzl. N. Sağlam). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2002b). Demir Bey yahut İnkişaf-ı Esrâr. (Hzl. M. F. Andı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2002c). Menfa. (Hzl. H. İnci). İstanbul: Arma.
• Ahmet Mithat Efendi. (2003a). Gürcü Kızı yahut İntikam. (Hzl. K. Yetiş). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2003b). Jön Türk. (Hzl. K. Yetiş). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2003c). Mesail-i Muğlaka. (Hzl. K. Yetiş). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2011a). Beliyat-ı Mudhike ve Karı Koca Masalı. (Hzl. N. Esen). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2011b). Fazıl ve Feylesof Kızım Fatma Aliye’ye Mektuplar. (Hzl. F. S. İnceoğlu ve Z. Süslü Berktaş). İstanbul: Klasik.
• Ahmet Mithat Efendi. (2013a). Ahmet Metin ve Şirzat. (Hzl. F. Gökçek ve Ö. Nemutlu). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2013b). Üss-i İnkılap. (Hzl. İ. N. Uysal). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2015). Avrupa’da Bir Cevelan. (Hzl. N. A. Pala). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2017). Letaif-i Rivayat. (Hzl. F. Gökçek ve S. Çağın). İstanbul: Çağrı.
• Ahmet Mithat Efendi. (2018). İstibşar. (Hzl. K. Savaş). İstanbul: Çizgi.
• Ahmet Mithat Efendi. (24 Eylül 1288). İttihad-ı İslam Hakkında Gerek Osmanlıların Gerek Avrupalıların Yanlışlıkları ve Aldanışları, Bedir, 1. Sene, 8 Numara, 1-8.
• Boym. S. (2007). Nostalgia and İts Discontents. The Hedgehog Review, 9(2), 7-18.
• Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği. İstanbul: Metis.
• Davis, F. (1979). Yearning for Yesterday. The Free Press.
• Dillon, S. (2017). Palimpsest. (Çev. F. B. Aydar). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Freeden, M. (2011). İdeoloji. (Çev. H. Gür). Ankara: Dost.
• Gökçek, F. (2017). Küllerinden Doğan Anka. (2. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları.