STANDART ÇUVAŞÇA SIFATFİİL YANCÜMLELERİ (Diğer Türk Dilleriyle Karşılaştırma Temelinde Uyum Kategorisi ve Sıfatfiil Eki Varyasyonları)

Yıl 2023, Cilt: 2023 Sayı: 46, 207 - 219, 25.12.2023

Buğra Oğuzhan Uluyüz

Öz

Türk dilleri son zamanlarda Üretici Dilbilgisi yöntemleriyle, sözdizimi incelemelerine konu olmaktadır. Yapılan bu sözdizimi çalışmaları sonucunda, Türkçenin cümle ve yancümle yapılarıyla ilgili hususlarda tipolojik ayrımlar yapılmaktadır. Standart Çuvaşça, bir Türk dili olarak, yukarıda bahsedilen türden sözdizimi çalışmalarında gözden kaçırılmıştır. Bu bağlamda aşağıdaki çalışma, tamamlanmış bir TÜBİTAK (2219-B) projesinin belirli bir bölümünün özeti niteliğindedir. Adı geçen araştırmada, Standart Çuvaşçanın Türk dilleri tipolojisine dahil edilmemiş bir sözdizimi alt başlığı olan sıfatfiil yapıları incelenmektedir. Mevcut çalışmada da Standart Çuvaşça sıfatfiil yapılarında kullanılan fiilimsi eklerinin dağılımı bakımından Tümleyici Uyumu, özne, durum eki ve iyelik eki arasındaki uyum ilişkisi ve yancümle türleri temelinde fiilimsi eki varyasyonları konu edinilerek Çuvaşça sıfatfiil yapıları biçim-sözdizim arayüzü doğrultusunda incelenecek, onların Türk dilleri içindeki yeri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Standart Çuvaşça, Türk dilleri, sözdizimi, biçim-sözdizim, sıfatfiil yapıları

Kaynakça

• Aydın, Ö. (2006). Some comparative notes on relative clauses in Kirghiz and Turkish. Жусуп Баласагын атындагы кыргыз улуттук университетинин жарчысы вестник [Jusuf Balasagun Kırgız Ulusal Devlet Üniversitesi Bilimsel Haberler Dergisi] 4, 317-322.
• Aygen, G. (2005). The contribution of Turkic languages to syntactic theory: what Kazakh and Tuvan indicate about universal grammar. Paper notes presented at the panel The Contribution of Turkic Languages to Linguistic Theory, Central Eurasian Studies Society Annual Meeting, Boston. 1-16
• Bayram, B. (2008). Çuvaş Türklerinin kahramanlık anlatmaları (inceleme-metinler). (Doktora Tezi), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İzmir.
• Durmuş, O. (2009). Çuvaşçanın şekil bilgisi. (doktora tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Ersoy, F. (2017). Çuvaş Türkçesi grameri. TDK: Ankara.
• Güzel, S. (2012). İlpek Mikulayi’nin “Tĭvatĭ Kun” adlı eseri üzerinde Çuvaşça dil incelemesi (giriş-metin-dizinler). (doktora tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Keenan, E. & Comrie, B. (1977). Noun phrase accessibility and universal grammar. Linguistic Inquiry 8, 63–99.
• Kornfilt, J. (2008). Locality, agreement, and subject case in Turkish and beyond. Erişim Adresi (2022, 20 Haziran): https://www.researchgate.net/publication/277297710_1_1_Locality_Agreement_and_Subject_Case_in_Turkish_and_Beyond.
• Kornfilt, J. (2009). Subject-agreement correlations and their syntactic effects in some Turkic relative clauses. Turkic Languages 13, 70-96.
• Sezer, E. (1993). Türkçede silme dönüşümleri. Türk Dilleri Araştırmaları 3, 193-201.
• Uzun, N. E. (2000). Ana çizgileriyle evrensel dilbilgisi ve Türkçe. İstanbul: Multilingual.
• Yener, M. L. (2010). Çağdaş Çuvaş Türkçesinin dil özellikleri (Suvar Gazetesinden hareketle). (doktora tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yılmaz, E. (2002). Çuvaşça çok zamanlı morfoloji. Ankara: Grafiker Yayıncılık.
• Yılmaz, M. & Mişşi, Y. (2003). Çuvaş edebiyatı, 26. Cilt. Nevzat Köseoğlu (ed.) Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi Çuvaş Edebiyatı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.