FANTASTIC THEMES IN SÜLEYMÂN-NÂME-İ KEBÎR: THE STORY OF SÂM-SÜVÂR

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 48, 280 - 291, 27.12.2024

Necmiye Özbek Arslan

https://doi.org/10.59257/turkbilig.1537598

Öz

Fantastic; It can be defined as a narrative genre that contains some extraordinary things such as talismans, spells, legends, curses or good luck, and keeps curiosity and excitement alive by using metaphysics, gothic and darkness, unseen and unknown beings. It pushes the boundaries of the imagination by taking the reader out of the boundaries of the real world and into a world that is unknown and even unlikely to be accepted. It manages to attract the reader's attention until the end of the text with its sense of fear and uncertainty. Considering that the sources of classical Turkish literature, which pushes the boundaries of the imagination to a certain extent, include metaphysical elements, the unknown, mysticism, spiritual worlds, as well as genres such as legends, epics and fairy tales, it is a fact that the use of fantastic elements is inevitable. One of the authors who benefited from these genres and themes is Firdevsî-i Rûmî, one of the 15th century classical Turkish literature poets and poets. He frequently used fantastic elements in his mixed verse and prose work called Süleymân-nâme-i Kebîr, consisting of 81 volumes. The journey of the hero named Sam-süvâr in the 11th, 12th and 13th volumes, which is the subject of this study, consists entirely of fantastic elements. In the article, first of all, brief information will be given about the fantasy narrative genre. Then, a brief summary of the plot in the mentioned volumes of Süleymân-nâme-i Kebîr will be given and a determination will be made about the fantastic themes in the story of Sam-süvâr. In the examples taken from the text, the folio numbers of the copy registered in the Topkapı Palace Museum Library, Treasury 1525 will be taken as basis and only the use of the letter of the month and length markings will be given in the transcription. Since the text is written in alphabets, the original spelling of the text will be adhered to in terms of spelling.

Anahtar Kelimeler

Süleymân-nâme, Firdevsî, Sam-süvâr, fantasy, narrative

SÜLEYMÂN-NÂME-İ KEBÎR’DE FANTASTİK İZLEKLER: SÂM-SÜVÂR HİKAYESİ

Öz

Fantastik; içerisinde tılsımlar, büyüler, efsaneler, lanetler ya da uğurlar gibi kimi olağanüstülükler barındıran, metafiziği, gotik ve karanlığı, görünmeyen ve bilinmeyen varlıkları kullanarak merakı ve heyecanı diri tutan anlatı türü olarak tanımlanabilir. Okuru hakiki dünyanın sınırlarından çıkarıp bilinmez ve hatta kabul edilmesi de pek mümkün olmayan bir dünyanın içine sokarak hayal dünyasının sınırlarını zorlar. Korku ve belirsizlik duygusu ile metnin sonuna kadar okurun dikkatini çekmeyi başarır. Hayal dünyasının sınırlarını belli ölçülerde zorlayan klasik Türk edebiyatının kaynakları arasında metafizik öğelerin, bilinmezin, tasavvufun, ruhsal âlemlerin yanında efsane, destan, masal gibi türlerin de yer aldığı göz önüne alındığında fantastik öğelerin kullanımının kaçınılmaz olduğu gerçektir. Bu tür ve izleklerden yararlanan müelliflerden birisi 15. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şair ve nasirlerinden Firdevsî-i Rûmî’dir. 81 ciltten müteşekkil Süleymân-nâme-i Kebîr isimli manzum-mensur karışık olan eserinde fantastik unsurları sıklıkla kullanmıştır. Bu çalışmanın konusu olan 11,12 ve 13. ciltlerinde yer alan Sâm-süvâr isimli kahramanın çıktığı yolculuk tamamen fantastik öğelerden oluşmuştur. Makalede öncelikle fantastik anlatı türü hakkında kısa bir bilgi verilecektir. Ardından Süleymân-nâme-i Kebîr’in bahse söz konusu ciltlerindeki olay örgüsünün kısa bir özeti verilip Sâm-süvâr hikayesindeki fantastik izlekler hakkında tespit yapılacaktır. Metinden alınan örneklerde Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine 1525’ te kayıtlı bulunan nüshanın varak numaraları esas alınacak ve transkripsiyonda sadece ayın harfinin kullanımı ve uzunluk işaretleri verilecektir. Metin harekeli olarak yazıldığı için imla hususunda metnin orijinal yazımına bağlı kalınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Süleymân-nâme, Firdevsî, Sâm-süvâr, fantastik, anlatı

Kaynakça

• Aslan Ayar, P. (2021). Fantastik anlatılar ne işe yarar. B. Bayer (Ed.), Üç elma: mitoloji, folklor, fantastik içinde (s. 267-289). İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Canım, R. (2000). Latifî, Tezkiretü’ş-Şuarâ ve Tabsıratü’n Nuzamâ (İnceleme-metin). Ankara: AKM Yayınları.
• Çetin, N. (2015). Roman çözümleme yöntemi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ertekin, A. (2022). Fantazya edebiyatı. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
• Guin, U. (2006). Bilimkurgu ve Bayan Brown. D. Erksan, B. Somay & M. Gürsoy Sökmen (Yay. haz.), Kadınlar, rüyalar ve ejderhalar içinde (s. 67-83). İstanbul: Metis Yayınları.
• Onay, A. T. (2013). Açıklamalı divan şiiri sözlüğü. C. Kurnaz (Yay. haz.). Ankara: Berikan Yayıncılık.
• Özbek Arslan, N. (2022). Firdevsî-i Rûmî, Süleymân-nâme-i Kebîr (11,12,13. ciltler). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Özlük, N. (2011). Türk edebiyatında fantastik roman. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Steinmetz, J. L. (2006). Fantastik edebiyat. H. F. Nemli (Çev.). İstanbul: Dost Yayınları.
• Şentürk, A. (2016). Osmanlı şiiri kılavuzu C.1. İstanbul: OSEDAM.
• Todorov, T. (2023). Fantastik edebi türe yapısal bir yaklaşım. N. T. Öztokat (Çev.). İstanbul: Metis Eleştiri Yayınları.
• Tosun, N. (2023). Öykü terimleri sözlüğü. İstanbul: Ketebe Yayınları.