The Place and Importance of the Ibn al-Muhanna Dictionary in Turko-Mongolic Language Studies

Yıl 2010, Cilt: 11 Sayı: 19, 87 - 95, 01.06.2010

Bülent Gül

Öz

This article emphasizes importance and value of the Cemaleddin Ibni Mühenna’s work called Kitâb Hilyetü’l-insân ve Helbetü’l-lisân alias Ibni Mühenna Lugati in Turco-Mongolian language studies. The book contains Persian, Mongolian and Turkish sections. Both Turkish and Mongolian sections have an important data to show 14th century linguistic peculiarities of these languages. In this article the importance of the Ibni Mühenna Lugati has been highlighted by examples.

Anahtar Kelimeler

Turcology, Mongolistic, Old Turkic, Mongolian, Ibni Mühenna.

İbni Mühenna Lügati’nin Türk ve Moğol Dil Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi

Öz

Bu makalede 14. yüzyılda yazıldığı düşünülen Cemaleddin İbni Mühenna’ya ait olan Kitâb Hilyetü’l-insân ve Helbetü’l-lisân veya Türkiyede bilinen adıyla İbni Mühenna Lügati olarak tanınan eserin Türk ve Moğol dil araştırmalarındaki yeri ve önemi üzerinde durulmuştur. Eser, Farsça, Türkçe ve Moğolca bölümleri içerir. Arapça yazılmış eserin özellikle Türkçe bölümü çok önemli bilgiler verir. Moğolca bölümü de yine dönemin Moğolcasını göstermesi açısından önem taşır. Makalede Türk ve Moğol dil araştırmalarında kullanılması gereken, ancak, yeterince de bilinmeyen bu eserin önemi, örneklerle vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkoloji, Mongolistik, Eski Türkçe, Moğolca, Ibni Muhenna.

Kaynakça

• ATALAY, Besim [DLT] (1992). Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I, 3. baskı, Ankara: TDK Yayınları.
• BATTAL, Aptullah (1938). İbni-Mühenna Lûgati (İstanbul nüshasının Türkçe bölüğünün endeksidir), Ankara: TDK Yayınları.
• CAFEROĞLU, Ahmet (2001). Türk Dili Tarihi, I-II, 4. baskı, İstanbul-Bursa: Alfa Yayınları.
• EMMERS, Robert (1999). Arabic Grammars of Turkic, Leiden, Boston, Köln, Brill.
• KİLİSLİ RIFAT [İM] (1340). Kitâb Hilyetü’l-insân ve Helbetü’l-lisân, İstanbul.
• LESSİNG, Ferdinand D. (2003). Moğolca-Türkçe Sözlük, I-II, (Çev. Günay Karaağaç), Ankara: TDK Yayınları.
• MALOV, S. (1928). " İbni Muhanna o turetskom yazıke", Zapiski kollegii vostolovedov, Tom III, Leningrad: 221-248.
• MELİORANSKİY, P. M. (1900). Arab’ filolog’ o turetskom’ Yazık’, Sanktpeterburg’: Tipografiya imperatorskoy akademii nauk’.
• MELİORANSKİY, P. M. (1903). Arab’ filolog’ o mongolskom’ Yazık’, Sanktpeterburg’: Tipografiya imperatorskoy akademii nauk’.
• POPPE, N.N. (1938). Mongols’skii Slovar’ Muqaddimat al-Adab, Çast I-II, Moskva- Leningrad.