TÜRKÇE KIRK HADİSLER VE HÂZÂ KİTÂBU HADÎSİ ŞERÎF RİSALESİNİN TÜRKÇE KIRK HADİS KATEGORİSİNDE İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 33, 29.12.2023

Hasan Ali Esir

Öz

Kırk hadis, dinî türler arasında oldukça rağbet görmüştür. Türk edebiyatında ilk örnekleri miladi VIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren görülür. Popülerliğini zamanımıza kadar sürdürmüştür. Çok sayıda müellif kırk hadis kaleme almıştır. Sayıları hakkında rakam vermek şimdilik doğru olmaz. Çükü yeni araştırmalarla yeni eserler keşfedilmektedir. İncelediğimiz risale de yeni keşfedilmiş bir eserdir. Üzerinde yapılmış bir çalışma tespit edemedik. Bu çalışmada eseri her yönüyle inceledik ve Türk edebiyatındaki yerini tespit etmeye çalıştık. Bunun için önce Türk edebiyatında genel olarak kırk hadisleri ele aldık; Türk edebiyatının dışında Şîa’da da kırk hadis geleneği olduğuna işaret ettik. Sonra yüzyıllar içerisinde Türk edebiyatında nispeten farklı özelliklere sahip kırk hadisleri irdeledik. Ardından araştırma konusu olan eseri tanıttık ve iki nüshaya dayanan karşılaştırmalı metnini gerekli açıklamalarla birlikte verdik. En son kısma eserin M nüshasının tamamı ile T nüshasının son sayfasını örnek olarak ekledik. Böylece içinde kırktan fazla hadis tercümesi bulunan mensur bir risaleyi kırk hadis kontekstinde değerlendirmiş olduk.

Anahtar Kelimeler

Dinî türler, hadis tercümesi, kırk hadis, Türk edebiyatı, yeni bir eserin keşfi.

Kaynakça

• Akhan, Enes (2021). Şîa’da Kırk Hadis Kültürü, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Akın, Galip (2015). Beyzâvî Tefsirinde Uydurma Hadisler ve Tahlili, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Akün, Ömer Faruk (1989). “Âlî Mustafa Efendi/Edebî Yönü”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 2, 416-421.
• Ali Özek ve diğerleri (1997). Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Alkahtani, Ebrahim Mohammed Moohialdin (2019). Hanîf İbrâhim Efendi’nin LaŤLu’l-Musaffâ fî Ziyâreti’l-Mustafâ Adlı Eseri (Metin-Tahlil), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Avcı, İsmail (2007). Hazînî'nin Manzum Şerh-i hadîs-i Erbaîn Tercümesi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Avcı, İsmail (2016). “16. Asır Şairlerinden Lutfî’nin Manzum Kırk Hadisi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 16: 1-32.