KIYIDA KALMIŞ BİR ŞAİR HÂMİD NİZÂMÎ (BEŞKARDEŞ) VE ESERLERİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 68 - 81, 29.12.2023

Mehmet Sait Çalka

Öz

Türk edebiyatında öyle şahsiyetler vardır ki, oldukça kayda değer bir sanat anlayışına ve birbirinden değerli eserlere sahip olmalarına rağmen şimdiye kadar hiç tanınmamış ve tanıtılmamıştır. Ölümlerinden sonra eserleri hakkında bilimsel çalışmaların olmayan ve adeta unutulmuş bu ediplerin, biz araştırmacıların üzerinde bir hakkı olduğuna inanıyoruz. Dolayısıyla yapılacak araştırmalarla bu şahsiyetlerin biyografilerinin ortaya konması, eserlerinin gün yüzüne çıkarılması ve daha da önemlisi Türk edebiyatı literatürüne kazandırılması gerekmektedir. Şimdiye kadar hayatı ve sanatı üzerinde herhangi bir bilimsel çalışma yapılmamış, biyografisi ortaya konmamış, eserleri üzerinde inceleme yapılmamış bir şair de 1898 yılında Mardin’de dünyaya gelmiş olan Hâmid Nizâmî’dir. Başta manzum Kur’an tercümesi olmak üzere aruzla kaleme aldığı Tûbâ ve İksîr adlı şiir kitaplarının yanı sıra piyes ve hatıra gibi türlerden edebî eserlere sahip olan bu şairin kaynaklarda hayatı hakkında çok sınırlı bilgi bulunmamaktadır. Bu çalışmada kaleme aldığı eserlerle, aruzla yazdığı şiirlerle döneminin ve genel olarak Türk edebiyatının önemli şahsiyetleri arasında sayılabilecek bir edip olduğunu düşündüğümüz Hâmid Nizâmî’nin başta biyografisi olmak üzere eserleri üzerinde durulmuş ve sonuç kısmında bu eserlerden elde edilen tespitler ışığında edebî kişiliğine dair kanaatler ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, 20. yüzyıl, Şiir, Hâmid Nizâmî, Mardin.

Destekleyen Kurum

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi BAB Birimi

Proje Numarası

SBA-2022-1318

Kaynakça

• Akkor, Mahmut (2006). I. Dünya Savaşında Çeşitli Ülkelerdeki Türk Esir Kampları. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
• Altın, Hakan (2017). “XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti̇’ne Yapılan Çerkes Göçleri̇ (Çerkes Sürgünü)”. Belgi, 14, 580-591.
• Asan, Hakan (2016). Kırım ve Kafkasya’dan Diyarbakır ve Çevresine Göçler (1876-1914): Elazığ, Malatya, Mardin ve Diyarbakır Örneği. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Doktora Tezi.
• Aydın, Nurhan - Kaya, Handan (2021). “Kafkasya’dan Osmanlı Devleti’ne Yapılan Çerkez Göçleri”. Tarih ve Günce -Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Dergisi- Journal of Atatürk and the History of Turkish Republic, 9, 223-254.
• Aydın, Süavi vd. (2019). Mardin Aşiret-Cemaat-Devlet. (3. Baskı), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Aydın, Tülay (2020). “Tülay Aydın, “Tek Parti Döneminde Chp’nin Maraş İl Teşkilatı (1936-1946)”. Maraş Araştırmaları-I. (ed. İbrahim Solak), Konya: Palet Yayınları.
• Benli, Hasan Tahsin (1996). Mülkiyeliler Birliği Tarihi 1946-1996. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları. Beşkardeş, Hâmit Nizâmî (1956). İksîr.
• Beşkardeş, Hâmid Nizâmî (1961). Manzum Yasini Şerif ve Namaz Sûreleri. Ankara.
• Beşkardeş, Hamid Nizâmî (t.y.), Hukuk-ı Düvel, (Ders Notları). Mehmet Necip Baltacıoğlu Aile Arşivi, Kanada.
• Beşkardeş, Hamit (1940). Zaferden Zafere.
• Beşkardeş, Hâmit Nizâmî (1948). Tûbâ.
• Çalka, Mehmet Sait (2023). “Mehmet Necip Baltacıoğlu’yla Dedesi Hamit Nizami Beşkardeş Üzerine Ses Kaydı”. Görüşme Tarihi: 26 Ağustos 2023.