Sınıf Öğretmenlerinin Çocuk İstismarı ve İhmaline Yönelik Bilgi ve Risk Tanıma Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 127 - 144, 25.12.2019

Kenan Bülbül , Ahmet Burhan Çakıcı , Tuğba Türkkan

Öz

Çocukların
ailelerinden sonra en çok zaman geçirdikleri yerin okullar olduğu
düşünüldüğünde çocuğun korunmasına dair en büyük sorumluluğun eğitim
kurumlarında çalışan öğretmenler ve idarecilerde olduğunu söylemek mümkündür.
Öğretmenler bu konunun açığa çıkmasında ve destek verilmesinde anahtar
konumdadır. İstismarın tanınması ve yetkili makamlara bildirilmesinde
çoğunlukla ve ilk olarak sağlık çalışanları ile öğretmenler görev alır, ayrıca
bu kişiler aile dışında çocuğun iletişim kurduğu ilk yetişkinlerdir. Bu
araştırmanın amacı, Gümüşhane ilinde çalışan sınıf öğretmenlerin çocuk istismar
ve ihmali konusunda bilgi ve risk tanıma düzeylerinin belirlenmesidir. Çalışma nicel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama
modeline uygun olarak yapılmıştır. 2018-2019 eğitim öğretim güz döneminde
Gümüşhane il merkezinde görev yapan tüm sınıf öğretmenleri çalışmaya dahil
edilmiş olup araştırmaya katılmayı kabul eden gönüllü 52’si kadın (%54.2), 44’ü
erkek (%45.8) olmak üzere 96 öğretmene ulaşılmıştır. Veri toplama araçları
olarak Demografik Bilgi Formu ve Uysal (1998) tarafından geliştirilen Çocuk
istismarı ve İhmalinin Belirti ve Risklerinin Tanımlanmasına Yönelik Ölçek
Formu (ÇİİBRTO) kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilere göre sınıf
öğretmenlerinin çocuk istismar ve ihmali konusunda bilgi ve risk tanıma
düzeylerinde yetersizlikler olduğu yönünde olup bulgular literatür ışığında ele
tartışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Çocuk istismarı, çocuk ihmali

Kaynakça

• Altıparmak, S. (2008). Çocuk istismarı ve ihmalinin çocuk bedeni üzerine etkileri. Çocuk Dergisi, 8(1), 9-13.
• Bruce, L. C., Heimberg, R. G., Goldin, P. R., & Gross, J. J. (2013). Childhood maltreatment and response to cognitive behavioral therapy among individuals with social anxiety disorder. Depression and Anxiety, 30, 662–669.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi: Ankara.
• Clark, D. B., Thatcher, D. L., & Martin, C. S. (2010). Child abuse and other traumatic experiences, alcohol use disorders and health problems in adolescence and young adulthood. Journal of Pediatric Psychology, 35(5), 499-510.
• Cowen, P. S. (1999). Child neglect: Injuries of omission. Pediatric Nursing, 25(4), 401-405.
• Dilsiz, H., & Mağden, D. (2015). Öğretmenlerin çocuk istismar ve ihmali konusunda bilgi ve risk tanıma düzeylerinin tespit edilmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 678-694.
• Dinç, M. (2011). Çocuk Hakları Açısından Çocuk İhmali ve İstismarı El Kitabı. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi içinde (s.56-71). Çocuklarda Fiziksel İstismar. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Dube, S. R., Felitti, V. J., Dong, M., Chapman, D. P., Giles, W. H., & Anda, R.F. (2003). Childhood abuse, neglect, and household dysfunction and the risk of illicit drug use: The adverse childhood experience sstudy. Pediatrics, 111(3), 564-72.
• Dubowitz, H., Papas, M. A., Black, M. M., & Starr, R. H., Jr. (2002). Child neglect: outcomes in high-risk urban preschoolers. Pediatrics, 109, 1100-1107.
• Erol, D. (2007). Okulöncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin, çocuklardaki fiziksel istismar belirtilerine ilişkin farkındalıkları (Eskişehir İl Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Erol, A., Ersoy, B., & Mete, L. (2013). Majör depresyonda özkıyım girişimi ile çocukluk çağı örselenmeleri arasındaki ilişki. Türk Psikiyatri Dergisi, 24(1), 1-6.Field, A. (2013). Discovering statistic using IBM SPSS (4th ed.). London, UK: Sage.
• Finkelhor, D., Ormrod, R., Turner, H., & Hamby, S. L. (2005). The victimization of children and youth: A comprehensive national survey. Child Maltreatment, 10(1), 5-25.
• Giardino, A. P., Lyn, M., & Giardino, E. (eds) (2010). A practical guide to the evaluation of child physical abuse and neglect. 2.nd edition. Springer New York: Dordrecht Heidelberg London.
• Gilbert, R., Widom, C., Browne, K., Fergusson, D., Webb, E., & Janson, S. (2009). Burden and consequences of child maltreatment in high-income countries. Lancet, 373(3), 68-81
• Karakuş, Ö. (2012). Relation between childhood abuse and self esteem in adolescence. International Journal of Human Sciences, 9(2), 753-763.
• Kounou, K. B., Bui, E., Dassa, K. S., Hinton, D., Fishcher, E., Djassoa, G., Birmes, P. & Schmitt, L. (2013). Childhood trauma, personality disorders symptoms and current major depressive disorder in Togo. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 48, 1095–1103.
• Kozcu, Ş. (1991). Çocuk istismarı ve ihmali. Aile Yazıları III. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Bilim Serisi, 5(3), 379-390.
• Kürklü, A. (2011). Öğretmenlerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Afyon.
• Lau, J. T. F., Chan, K. K., Lam, P. K. W., Choi, P. Y. W., & Lai, K. Y. C. (2003). Psychological correlates of physical abuse in Hong Kong Chinese adolescents. Child Abuse & Neglect, 27, 63–75.
• Norman, R.E., Byambaa, M., De, R., Butchart, A., Scott, J., & Vos, T. (2012). The long-term consequences of child physical abuse, emotional abuse and neglect: A systematic review and meta-analysis. Plos Medicine, 9(11), e1001349.
• Olsson, E. A. (1981). Socio economic and psycho-cultural contexts of child abuse and neglect in Turkey. In J. E. Korbin (Ed.), Child abuse and neglect: Cross-cultural perspectives. Berkeley: University of California Press.
• Özyürek, A., Çetin, A., & Yıldırım, R. (2018). Aile hekimi ve öğretmenlerin çocuk ihmal ve istismarı konusundaki görüş ve tutumları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 436-453.
• Pala, B. (2011). Geleceğin öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmali konusunda bilgi ve farkındalık düzeyleri. Aile Hekimliği Anabilim Dalı Tıpta Uzmanlık Tezi. Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Eskişehir.
• Sağır, M., & Gözler, A. (2013). Sınıf öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik görüşleri ve farkındalık düzeyleri. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, (3)5, 67-101.
• Sedlak, A. J., & Broadhurst, D. D. (1996). Third national incidence study of child abuse and neglect: Final report.
• Springer, K. W., Sheridan, J., Kuo, D., & Carnes, M. (2007). Long-term physical and mental health consequences of childhood physical abuse: Results from a large population-based sample of men and women. Child Abuse and Neglect, 31, 517-530.
• T.C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu. (2010). Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması Özet Raporu, 2010. http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/cocuk-istismari-raporu-tr.pdf adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 03.02.2019)
• Tezdiğ, C. C. (2017). Öğretmen adaylarının çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, KKTC.
• Tugay, D. (2008). Öğretmenlerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Türkiye’de 0-8 Yaş Arası Çocuğa Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması, 2014. http://www.ailecocuksiddet.info/RAPOR.pdf adresinden erişildi.
• Türkkan, T. (2017). Lise öğrencilerinin çocukluk çağı örselenme yaşantıları ile bilişsel çarpıtma ve yalnızlık eğilimleri arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, Trabzon.
• UNİCEF, 2016. Çocuklara kötü muamelenin önlenmesi: bu konuda harekete geçilmesine ve kanıt toplanmasına yönelik bir kılavuz. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43499/21/9241594365_tur.pdf adresinden erişildi.
• Walsh, K., Farrell, A., Schweitzer, R., & Bridgstock, R. (2005). Critical factors in teachers’ detecting and reporting child abuse and neglect: Implications for practice. Final Report, Abused Child Trust. Brisbane: Abused Child Trust.
• Zlotnick, C., Johnson, J., Kohn, R., Vicente, B., Rioseco, P., & Saldivia, S. (2008). Childhood trauma, trauma in adulthood and psychiatric diagnosis: Results from a community sample. Compr Psychiatry, 49(2), 163-169.