Türk Çocuk Edebiyatı Eserlerinde Öğütlerin İncelenmesi: Kuşaklar Arası Bir Bakış

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 229 - 248, 29.06.2022

Sinem Nur Ayhan , Ali Fuat Arıcı

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1124263

Öz

Toplumların ihtiva ettiği geleneksel unsurlar, kültürün bir parçası hâlini alarak farklı şekillerde yansıma bulmaktadır. İlk uygarlıklardan bu yana süregelen öğüt geleneği bunun bir temsilidir. Başlarda uygarlıkların toprak üzerindeki devamlılığını sağlamak adına babaların oğullarına öğütlemesiyle kendini gösteren mefhum, zamanla birçok toplumun kültürel unsuru hâline gelerek Türk kültüründe de belirmeye başlamış; "siyasetname", "pendname" gibi türlerle yaygınlaşmıştır. Buna binaen çocuk edebiyatı eserlerinde de insan ilişkilerinin bir unsuru olarak öğüt vermeye rastlanmaktadır. Bu çalışmada; 1980 öncesi, 1980-2000 arası ve 2000 sonrası dönem kapsamında yayımlanmış beşer adet yerli çocuk kitabı incelemeye tabi tutulmuştur. Belirli ölçütler doğrultusuda öğütlerin sunuluş biçiminin tespitinin amaçlandığı çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasıyla yapılandırılmıştır. Ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenen kitaplar, doküman incelemesinden elde edilen verilerin devamında tümevarımsal yaklaşıma göre incelenmiştir. Söz konusu veriler, kategoriler hâlinde tasniflenerek betimsel analiz yoluyla betimlenmiş ve yorumlanmıştır. Son olarak Simple Concordance 4.0.9 programı aracılığıyla, tespit edilmiş öğütlerin belirli ölçütler bakımından sıklığı ortaya çıkarılmıştır. Araştırma neticesinde eserlerde, 171 farklı öğüde ulaşılmış; öğütlerin sunuluş biçimi yönünden farklı kategoriler tespit edilmiştir. Bu kapsamda, üç kuşak şümulünde incelenen eserlerde öğütlerin sunuluş biçiminin benzerlik ve farklılık göstermesine mukabil bilhassa 2000 sonrası dönem kapsamında incelenen eserlerin, 1980 öncesi dönem kapsamında incelenen eserlerden belirgin olarak farklılık teşkil ettiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, Öğüt, Kuşaklar arası, Roman

Kaynakça

• Referans1 Ağın Haykır, H. (2020). Çocuk kitaplarında ideal çocuk arayışı. ya/da(7), 30-33.
• Referans2 Akçay, S., & Baş, B. (2015). Samed Behrengi'nin hikâyelerindeki eğitsel iletiler üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(3), 77-90.
• Referans3 Akkaya, N., Güllü, B., & Özden, E. (2021). Educational messages and effective communication factors in children's literature works. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 6(1), 78-118.
• Referans4 Altun, B. D. (2014). Benim için kitap. Türk Dili-Çocuk ve İlk Gençlik Edebiyatı Özel Sayısı, CVII(756), 73.
• Referans5 Arıcı, A. F. (2018). Çocuk Edebiyatı ve Kültürü. Pegem Akademi.
• Referans6 Arıcı, A. F., Ungan, S., & Şimşek, T. (2020). Çocuk edebiyatı türleri ve çocuk eğitimine katkıları. T. Şimşek (Ed.), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı. Grafiker Yayınları.
• Referans7 Arslan, A. T. (1988, Temmuz). İmam Gazali'den öğüt mektubu. Mart 18, 2022 tarihinde FSM Vakıf Üniversitesi Akademik Arşiv Sistemi: http://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11352/1838/Turan.pdf?sequence=1 adresinden alındı.
• Referans8 Bumin, K. (2013). Batı'da devlet ve çocuk. Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Referans9 Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (S. B. Demir, Dü.) Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Referans10 Czabanowski, W. (2017). Filozofia polityczna starożytnego Egiptu w Naukach dla Króla Merikare. Przegląd Filozoficzny-Nowa Seria, 1(101), 237-258.