Son Hun Hükümdarı He-lian Bobo Adına Kazınan Bengü Taş

Yıl 2019, , 99 - 121, 28.12.2019

GÖKÇEN Kapusuzoğlu

https://doi.org/10.20427/turkiyat.541903

Öz

407-431 yılları arasında ayakta kalan Xia Hanedanı, Hunların Tiefu
soyundan gelen He-lian Bobo tarafından kurulmuş ve 418 yılında Çin başkenti
Chang An’ın ele geçirilmesiyle Bobo gücünü ikiye katlamıştır. Bu başarı
sonrasında ise kurucu lider He-lian Bobo’nun başarılarını anlatan bir bengü taş
başkent Tongwan şehrine dikilmiş, yine Bobo’nun ağzından başarıları bu taşa
kazınmıştır. Çince kaynaklardan Jin Hanedanı Kayıtları’ndaki He-lian Bobo
biyografisi içerisinde yer alan bengü taş, bu çalışma ile dilimize kazandırılmıştır.
Bunun yanı sıra Bobo’nun dış görünüşü, en sadık adamlarından Chigan A-li ile
olan ilişkilerinin başlangıcı ve Tabgaçlara karşı verdiği mücadeleye
değinilmiştir. Ayrıca Xia soyu ve Chunwei bağlantısı ile He-lian Bobo’ya uzanan
silsile ele alınmıştır.

Anahtar kelimeler: He-lian
Bobo, Xia Hanedanı, Chunwei, Bengü Taş, Jin Kayıtları.

Anahtar Kelimeler

He-lian Bobo, Xia Hanedanı, Chunwei, Bengü Taş, Jin Kayıtları

The Inscription Engraved for the Last Hun Emperor He-lian Bobo

Öz

The Xia Dynasty, that ruled between the years 407 and 431, was founded by He-lian Bobo, a the descendant of the Tiefu Huns. He-lian Bobo became more powerful with the capture of Chinese capital Chang An in 418.  After this success, an inscription narrating the achievements of the founding leader He-lian Bobo was erected in Tongwan his capital city, and his accomplishments were engraved on stone. This paper translated and analysed the inscription included in the He-lian Bobo’s biography found in the Jin Dynasty Records. The source sheds light to a wealth of information from Bobo's personal attire to his friendship with his boon companion Chigan A-li and his struggle against the Tabgachs. Moreover it deciphers the connection between the Xia and Chunwei tribes and the lineage that extended to He-lian Bobo.

Keywords: He-lian Bobo, Xia Dynasty, Chunwei, Inscription, Jin Shu.

Anahtar Kelimeler

He-lian Bobo, Xia Dynasty, Chunwei, Inscription, Jin Shu

Kaynakça

• BAN, G. 班固 (1988) .Han Shu 漢書 (Han Hanedanı Kayıtları). Pekin: Zhonghua Shuju.
• BAYKUZU, T. D. (2005). IV. ve V. Yüzyıllarda Çin’deki Birkaç Hun Hükümdar Kurganı ve Türbesi Hakkında. Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt XX/2, 1-15.
• ---------- (2008). Hunların Kayıp Kitapları ve Sutralar. Bilig, Sayı 44, 195-210.
• ---------- (2009). Bir Hun Başkenti: T’ung-Wang Ch’eng. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 6/3, 110-126.
• EBERHARD, W. (1996). Çin Tarihi. Ankara: TTK.
• FANG, X.房玄齡. (1988) Jinshu 晉書 (Jin Hanedanı Kayıtları). Pekin: Zhonghua Shuju.
• GÖMEÇ, S. Y. (2012). Türk-Hun Tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi.
• GUMILEV, L. N. (2013). Hunlar. (Ahsen Batur Çev.) İstanbul: Selenge Yayınları.
• KIRİLEN, G. (2015). Eski Çin’in Ötekisi Türkler. Ankara: Kimlik Yayınevi.
• ----------- (2017). Bilge Kağan Zamanında Sarı Irmak Kıyısında Türk Heykelleri. Ankara: Gece Kitaplığı.
• LI, Y. 李延寿. (1988). Bei Shi 北史 (Kuzey Tarihi). Pekin: Zhonghua Shuju.
• LUO, B. 羅泌. Lu Shi 路. 25 Şubat 2019 tarihinde https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&res=724692&remap=gb adresinden erişildi.
• ONAT, A. Orsoy, S. Ercilasun, K. (2004). Çin Kaynaklarına Göre Han Hanedanlığı Tarihi. Ankara: TTK.
• Shanhai Jing 山海經31 Ocak 2019 tarihinde https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&res=967099&remap=gb adresinden erişildi.
• SIMA, Q. 司马迁. (1988). Shiji史记 (Tarihçinin Kayıtları). Pekin: Zhonghua Shuju.
• SIMA, G. 司馬光. (1988). 資治通鑑 Zizhi Tongjian. Pekin: Zhonghua Shuju.
• WANG, Q.王欽若. (1988). Cefu Yuangui 冊府元龜. Pekin: Zhonghua Shuju.
• WEI, S. 魏收. (1988).Wei Shu 魏書 (Wei Hanedanı Kayıtları). Pekin: Zhonghua Shuju.
• WU, H. 吴洪琳. (2015). 十六国北朝时期统万城附近活动的民族 (On Altı Devlet Kuzey Hanedanları Döneminde Tongwan Şehri Çevresinde Yaşayan Halklar). 中国历史地理论丛 (Çin Tarihi Coğrafyası Derlemesi), Vol. 30, No. 4, 117-124.