DİASPORA KAVRAMI: TARİHÇE, GELİŞME VE TARTIŞMALAR

Yıl 2013, Sayı: 18, 289 - 318, 01.06.2013

Fırat Yaldız

Öz

Diaspora, yaklaşık 2500 yıllık geçmişi olan kadim bir kelime olmasına rağmen, anlamı ve içeriği hâlâ tartışılmaktadır. Özellikle 20. yüzyılda meydana gelen uluslararası siyasi gelişmelerle doğru orantılı olarak, günümüzde kavramın kullanımı fazlasıyla yaygınlaşmıştır. Diaspora kavramının bu kadar kolay kullanılması, kavramsal sınırlarının belirsizleşmesine ve diasporanın ne anlama geldiğinin sorgulanmasına neden olmaktadır.
Bu çalışmada da diaspora kelimesinin tarihsel kökenleri ve siyasal gelişmeler doğrultusunda içeriğinin dönüşümü araştırılmaktadır. Çalışmada özellikle tarihsel sınıflandırmanın, diaspora kelimesinin günümüzdeki anlamının kavranmasında en uygun yaklaşım olduğu düşünülmektedir. Klasik diaspora, Modern diaspora ve Çağdaş diaspora şeklindeki bu taksonomik yaklaşım, küreselleşmenin etkisiyle hızla gelişen göç olgusu bağlamında ortaya çıkan “anavatanı dışında yaşayan toplumlar”ın diaspora kavramıyla olan ilişkisini anlamamıza yardımcı olmaktadır. Küreselleşme sürecinin, diaspora kavramı açısından, diaspora toplumları açısından, ev sahibi devlet açısından ve akraba devlet açısından farklı ve önemli etkileri, bu yaklaşımı daha da önemli kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Diaspora, azınlık, akraba devlet, ev sahibi devlet, göç, göçmen

The Term of Diaspora: History, Progress and Discussions

Öz

Although the term ‘diaspora’ has been used for the past 2500 years, the context and meaning of the word are still being discussed. Proportional with the international political progress in the 20th century, the term is now widely being adopted by all disciplines. Such a wide employment causes the limits of the term get ambiguous.
In this study, the historical origins and conceptual transition has been searched in interdisciplinary manner. Especially the historical taxonomic approach is taught to be the most convenient approach to trace the actual context of the term. The terms ‘Classical diaspora’, ‘Modern diaspora’ and ‘Contemporary diaspora’ help us better understand the actual relation of the communities living abroad with the effect of the globalization and migration progress. The various effects of globalization process on the term of diaspora, on the diaspora societies, on host state and on kin state, make this approach more vital.

Anahtar Kelimeler

Diaspora, minority, kin state, host state, migration, immigrant.

Kaynakça

• Armstrong, J. A. (1976, June). Mobilized and Proletarian Diasporas. American Political Science Review, 70 (2), 393-408.
• Aydın, M. (2005). Ansiklopedik Dinler Sözlüğü. Konya: NKM Yay.
• Bauman, M. (2010). Diasporas: Concepts, Intersections, Itentities. Exile (K. Knott and S. McLoughin, Ed.) içinde (ss. 19-23). Londra: Zed Books.
• Belge, M. (2011). Sunuş. S. Dufoix içinde (ss.1-5). Diasporalar. İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yay.
• Boyarin, D. and Boyarin, J. (2007). Diaspora: Generation and the Ground of Jewish Identity. Theorizing Diaspora: A Reader (A. Mannur and J. E. Braziel, Ed.). Oxford: Blackwell Pub.
• Brackman, H. (2010). Jews, African Americans and Israel: The Ties That Bind. Simon Wiesenthal Center/Museum of Tolerance, 2.
• Braziel, J. E. and Mannur, A. (2007). Nation, Migration, Globalization: Points of Contention in Diaspora Studies. Theorizing Diaspora: A Reader (J. E. Braziel & A. Mannur Ed.). Oxford: Blackwell Pub.
• Brubaker, R. (2005, January). The “Diaspora” Diaspora. Ethnic and Racial Studies, 28, 1-19.
• Bruter, M. (2005). Citizens of Europe? The Emergence of a Mass European Identity. New York: Palgrave Macmillan.
• Capotorti, F. (1991). Study on the Rights of Persons Belonging to Ethnic, Religious and Linguistic Minorities. New York: United Nations.
• Castles, S. and Miller, M. J. (1998). The Age of Migration. New York: Palgrave Macmillan Pub.
• Clifford, J. (1994). Diasporas. Cultural Anthropology, 9(3), 302-338.
• Cohen, R. (1997). Global Diasporas: An Introduction. Londra: UCL Press.
• Cohen, R. (1999). Diaspora and the Nation-state: from Victims to Challengers. Migration, Diasporas and Transnationalism (S. Vertovec and R. Cohen, Ed.) içinde (s. 266). Massachusetts: Edward Elgar Pub.
• Cohen, R. (1999). Rethinking “Babylon”: Iconoclastic Conceptions of the Diaspora Experience. Migration, Diasporas and Transnationalism (S. Vertovec and R. Cohen,Ed.) içinde (ss. 252-265). Maassachusetts: Edward Elgar Pub.
• Cohen, R. (2001). Diaspora. International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences içinde (ss. 3642-3645). Amsterdam: Elsevier.
• Coleman, J. S. (1988). Social Capital in the Creation of Human Capital. The American Journal of Sociology, 94, 95-120. Cordell, K. (1999). Introduction: Aims and Objectives. Ethnicity and Democratisation in the New Europe (K. Cordell, Ed.) içinde (ss. 4-5). New York: Routledge.
• Çiçekli, B. (2000). Türk Vatandaşlığından İzin Alarak Çıkma. Ankara Barosu Dergisi, 63-75.
• Dufoix, S. (2011). Diasporalar. İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yay.
• Dwyer, C. (2010). Diasporas and Economics. K. Knott, & S. McLoughin, Diasporas: Concepts, Intersections, Identities içinde (ss. 87-90). Londra: Zed Books.
• Erdenir, F. B. (2006). Avrupa Kimliği, Pan-Milliyetçilikten Post-Milliyetçiliğe. Ankara: Ümit Yay.
• Fearon, J. D. (1999, November 3). What is Identity (As We Now Use the Word)?.
• Gilroy, P. (1993). The Black Atlantic: Modernity and Double Consciousness. New York: Verso Pub.
• Gilroy, P. (1999). Diaspora. S. Vertovec & R. Cohen içinde, Migration, Diasporas and Transnationalism (s. 293-298). Massachusetts: Edward Elgar Pub.
• Güvenç, B. (1993). Türk Kimliği, Kültür Tarihinin Kaynakları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Helmreich, S. (1992). Kinship, Nation and Paul Gilroy's Concept of Diaspora. Diaspora, 2(2), 245.
• Hogg, M. and Abrams, D. (1988). Social Identifications: A Social Psychology of Intergroup Relations and Group Processes. Londra: Routledge.
• Irele, A. (1965, October). Negritude or Black Cultural Nationalism. The Journal of Modern African Studies, 3(3), s. 321-348.
• Jones, P. (2008). Group Rights. E. N. Zalta içinde, The Stanford Encyclopedia of Philosophy.
• Juan, A.-S. (1998). Going Home: Enacting Justice in Queer Asian America. D. L. Eng, & A. Y. Hom içinde, Queer in Asian America (s. 25-40). Philedelphia: Temple Universit Press.
• Kirshenblatt-Gimblett, B. (1999). Spaces of Dispersal. S. Vertoves, & R. Cohen içinde, Migration, Diasporas and Transnationalism (ss. 315-316). Massachusetts: Edward Elgar.
• Kohn, M. J. (2005). Is the Holocaust Vanishing?. Maryland: Hamilton Books.
• Kurubaş, E. (2009). Etnik Sorun – Dış Politika Bağlamında Kürt Sorununun Türk Dış Politikasına Etkileri. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 8(1), 39-69.
• Levitt, P. (2001). The Transnational Villagers. Berkeley: University of California Press.
• Levitt, P. (2010). Transnationalism. K. Knott, & S. McLoughin içinde, Diasporas: Concepts, Intersections, Identities, (ss. 39-44). Londra: Zed Books.
• Lichtman, M. D. (2006). Eretz Yisrael in the Parahah. Israel: Devora Pub.
• Lowe, L. (2007). “Heterogeneity, Hybridity, Multiplicity: Marking Asian-American Differences”,. E. Braziel, & A. Manur içinde, Theorizing Diaspora: A Reader (ss. 132-155). Oxford: Blackwell Pub.
• Lyons, T. and Mandaville, P. (2010). Diasporas and politics. K. Knott, & S. McLoughin içinde, Diasporas: Concepts, Intersections, Identities (ss. 91-96). Londra: Zed Books.
• Malkki, L. (1992). National Geographic: The Rooting of Peoples and the Territorialization of National Identity Among Scholars and Refugees. Cultural Anthropology, 7(1), 24-44.
• Marienstras, R. (1999). On the Notion of Diaspora. S. Vertovec, & R. Cohen içinde, Migration, Diaspora and Transnationalism. Massachusetts: Edward Elgar Pub.
• Nickel, J. (t.y.). Human Rights. E. N. Zalta içinde, The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Ohliger, R. and Münz, R. (2003). Diasporas and Ethnic Migrants ,n Twentieth-Century Europe: A Comparative Perpective. R. Münz, & R. Ohliger içinde, Diasporas and Ethnic Migrants (ss. 3-18). Londra: Frank Cass Pub.
• Oran, B. (1999, Nisan-Haziran). Kemalizm, İslamcılık, Küreselleşme (Türkiye’de “Yüce Sadakat Odağı” Kavramı Üzerine Düşünceler). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 54(2), 133-162.
• Oran, B. (2008). Türkiye’de Azınlıklar, Kavramlar, Teori, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama. İstanbul: İletişim Yay.
• Oran, B. (2009). Küreselleşme ve Azınlıklar. Ankara: İmaj Kitabevi.
• Öner, S. (2008). Construction of European Identity within the European Union, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Övet, T. (2007). Avrupa “Öteki”si. Stratejik Araştırmalar Dergisi, 94-103.
• Özyakışır, D. (2006, Ağustos). Ulus-Devlet ve Millî Egemenlik Bağlamında Teorik Bir Küreselleşme Eleştirisi. Jeopolitik Dergisi, 31, 78-80.
• Pattie, S. P. (2005). New Homeland for an Old Diaspora. A. Levy, & A. Weingrod, Homelands and Diasporas içinde (ss. 49-67). California: Standford University Press.
• Pazarcı, H. (2005). Uluslararası Hukuk. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Pergola, S. D. (2010). World Jewish Population 2010. 8 28, 2012 tarihinde http://www.jewishdatabank.org/Reports/World_Jewish_Population_2010.pdf adresinden erişildi.
• Poyraz, T. (2007). Etnik Sosyoloji Açısından Kosova Türkleri: Prizren ve Mamuşa Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Rabinovitch, S. (2005). The Dawn of a New Diaspora: Simon Dubnov’s Autonomism, from St. Petersburg to Berlin. Leo Baeck Institute Year Book içinde (C. 50, (1), ss. 267-288).
• Radhakrishnan, R. (2007). Ethnicity in an age of Diaspora. E. Braziel, & A. Manur, Theorizing Diaspora: A Reader içinde (ss. 119-131). Oxford: Blackwell Pub.
• Reis, M. (2004, June). Theorizing Diaspora: Perspectives on ‘Classical’ and ‘Contemporary’ Diaspora. International Migration, 42(2), 41-56.
• Safran, W. (1999). Diasporas in Modern Societies: Myths of Homeland and Return (S. Vertovec, & R. Cohen Ed.). Migration, Diasporas and Transnationalism. Massachusetts: Edward Elgar Pub.
• Schnapper, D. (1999, Winter). From the Nation-state to the Transnational World: On the Meaning and Usefulness of Diaspora as a Concept. Diaspora: A journal of Transnational Studies, 8(3), 225-254.
• Sheffer, G. (1986). A New Field of Study: Modern Diasporas in International Politics. G. Sheffer. Modern Diasporas in International Politics içinde (ss. 1-15). London: Croom Helm.
• Sheffer, G. (2003). Diaspora Politics, At Home Abroad. Cambridge: Cambridge University Press.
• Shepperson, G. (1966). The African Abroad or the African Siaspora. African Forum 2.
• Sideri, E. (2008). The Diaspora of the Term Diaspora: A Working-Paper of a Definition. Cultures in Transit, 4, 32-47.
• Tölölyan, K. (1991). The Nation-State and Its Others: In Lieu of a Preface. Diaspora: A Journal of Transnational Studies, 1(1), 4.
• Volkan, V. (2004). Chosen Trauma, The Political Ideology Of Entitlement and Violence. Berlin Meeting.
• Wingens ve diğerleri. (2011). The Sociological Life Course Approach and Research on Migration and Integration. M. v. Wingens, A Life-course Perspective on Migration and Integration içinde (ss. 1-26). New York: Springer Pub.
• Yaldız, F. (2012, Güz). AB’de Bireysel Haklar ve Lizbon Antlaşması. Bilge Strateji, 4(7), 122-146.
• Yıldız, A. (2010). Ulus Devletin Bunalımı. İstanbul: Etkileşim Yay.
• Young, C. (1993). The Dialectics of Cultural Pluralism: Concept and Reality. The Rising Tide of Cultural Pluralism, 3-35.
• http://conventions.coe.int adresinden18 Eylül 2012 tarihinde erişildi.
• http://stateofisrael.com/declaration/ adresinden18 Eylül 2012 tarihinde erişildi.
• http://www.mfa.gov.il/MFA/MFAArchive/1950_1959/Law%20of%20Return%205710-1950 adresinden18 Eylül 2012 tarihinde erişildi.
• http://www.worldcourts.com/pcij/eng/decisions/1935.04.06_albania.htm adresinden 3 Ağustos 2011 tarihinde erişildi.