Folklore Issues in-between the Lines of the First Baki Turcology Congress

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 19, 207 - 220, 01.12.2013

Seyran Qayıbov

Öz

As it is known, Baki Turkology Congress held in 1926 has been remembered with its radical decisions taken on language and alphabet in the history of Turkish science. Besides quite remarkable papers presented on history, literature, ethnography, folklore, museums and similar various areas, in the general assembly shorthand materials and important proposals emerged. In this context, because of the small number of papers presented on these issues, what is said is often scattered between the lines of the papers, and is not analysed extensively. In addition, none of the issues on the agenda of the general assembly has not taken as much attention as the alphabet and language studies, because of the lack of governmental support neither on the days of general assembly held nor the following next few years. The requests are formed by the proletarian class, with the idea that some issues such as ethnography, history, literature, folklore cause ‘fueling nationalism’ and researches have started since the mid-1930s. Looking at shorthand general assembly materials, especially at the result of the declarations, it can be said that it has been appeared as a road map for the Soviet Turcology. Unfortunately, although the Russian papers and statements have been recorded, Turkish papers and statements have not been recorded and there is not enough information of those papers up to now.
This paper deals with “the shorthand materials, bibliography, and photo-documentations published in the 1st Baki Turkology Congress in 1926 prepared by Kamil Veli Nerimanoğlu and Aliheyder Ağakişiyev. Folklore issues are studied within the lines of the published conference papers and declarations.

Anahtar Kelimeler

Baki, Turcology Congress, Turcology, ethnography, folklore, museum.

I. BAKÜ TÜRKOLOJİ KURULTAYI BİLDİRİLERİNİN SATIR ARALARINDA HALK BİLİMİ MESELELERİ

Öz

Bilindiği üzere Türklük bilimi tarihinde 1926 Bakü Türkoloji Kurultayı, dil ve alfabe konularında radikal kararların alınması ile hatırlanır. Bunun yanı sıra kurultayın stenografi materyallerinde tarih, edebiyat, etnografya, folklor, müzecilik vb. alanlarda oldukça dikkate değer bildirilerin sunulduğu, önemli tekliflerin verildiği de görülür. Bu konularda sunulan tebliğlerin sayısının azlığı, bu bağlamda söylenenlerin genellikle bildiri metinlerinin satır aralarına serpilmiş olması, söylenenler hakkında radikal kararların alınmaması onların geniş şekilde araştırılmamasına neden olmuştur. İlaveten kurultayın gündemindeki konulardan hiçbiri gerek kurultayın yapıldığı günlerde, gerekse sonraki yıllarda devlet desteği alamadığından alfabe ve dil çalışmaları kadar ilgi görmemiş; ayrıca etnografya, tarih, edebiyat, folklor gibi konular ‘Milliyetçiliği körüklüyor.’ düşüncesi ile 1930’lu yılların ortalarından itibaren proleter sınıfının istekleri istikametinde yönlendirilmeye ve araştırılmaya başlanmıştı. Aslında kurultayın stenografi materyallerine, özellikle oturumlardan sonra kabul edilen sonuç beyannamelere bakıldığında alınan kararların Sovyet Türkolojisi için birer yol haritası niteliğinde olduğu görülür. Ne yazık ki kurultay kâtipleri Rusça bildiri ve konuşmaları kayıt altına aldıkları hâlde Türkçe sunulan bildirileri kayda almamışlardır, bu yüzden günümüze bu bildirilerin birçoğundan hâlâ haberdar değiliz.
Bu çalışmada Kamil Veli Nerimanoğlu ve Aliheyder Ağakişiyev tarafından hazırlanan “1926. Yıl I. Bakı Türkoloji Kurultayı; Stenografi Materyalleri, Bibliyografya ve Foto-Belgeler” kitabında yayımlanmış kurultay bildiri ve beyannamelerin satır aralarında yer alan halk bilimi meseleleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bakü, Türkoloji Kurultayı, Türklük Bilimi, etnografya, folklor, müze.

Kaynakça

• Anar. (2006, 10 Mart). Fereh, Ümit, Facia. Birinci Türkoloji Kurultay Hakkında Düşünceler. Edebiyat Gazetesi, Bakü, Azerbaycan.
• Buran, A. (2009). Sovyet Türkolojisi ve Birinci Türkoloji Kurultayı. Turkish Studies, 4(3), 430-444.
• Buran, A. (2011). Kurşunlanan Türkoloji (3. bsk.). Ankara: Erek Matbaası.
• Demirel, Ö. F. (1999). I. Türkoloji Kongresi ve Theodor Menzel. 1926 Baku Türkoloji Kongresinin 70. Yıl Dönümü Toplantısı Bildirileri (29-30 Kasım 1996) içinde (ss. 27-65). Ankara: TDK Yayınları.
• Halilov, B. (2006). Türkologiyaya Giriş. Bakı: Nurlan Matbaası.
• Hesenli, C. (1999). Birinci Türkoloji Qurultaya Qısa Tarixi Baxış. 1926 Baku Türkoloji Kongresinin 70. Yıl Dönümü Toplantısı Bildirileri (29-30 Kasım 1996) içinde (ss. 7-12). Ankara: TDK Yayınları.
• Hüseyinoğlu, Ş. A. (2011). Harf İnkılabının Salnamecisi Halid Said Hocayev. 07 Kasım 2013 tarihinde http://ali-shamil.tr.gg/Harf-inklab%26%23305%3B-salname%E7isi-Halit-Seit.htm adresinden erişildi
• İsayeva, Ş. (2000). 1926 Bakü Türkoloji Kurultayı ve Türk İnkılâbına Tesirleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kasımov, C. (2011). Azerbaycan Folklorşünaslığı ve Sovet Totalitarizmi. Bakı: Nurlan Matbaası.
• Kazımoğlu S. (1999). Alman Türkologları ve Birinci Bakü Türkoloji Kongresi. (Prof. Dr. Georg Jakob, Prof. Dr. Theodor Menzel, Prof. Dr. Paul Wittek). 1926 Baku Türkoloji Kongresinin 70. Yıl Dönümü Toplantısı Bildirileri (29-30 Kasım 1996) içinde (ss. 1-5). Ankara: TDK Yayınları.
• Namazov, K. (1984). Azerbaycan Aşık Seneti. Bakı: Yazıçı Neşriyatı.
• Nerimanoğlu K. ve Ağakişiyev, A. (2006). 1926-cı il I Bakı Türkoloji Qurultayı. Bakı: Çinarçap.
• Şimşir, B. (1992). Türk Yazı Devrimi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.