Lord Salısbury'nin 1895'te Almanya'ya Osmanlı Devleti'ni Paylaşma Teklifi

Yıl 2006, Sayı: 5, 145 - 166, 01.12.2006

Bayram Soy

Öz

19. yüzyılda milliyetçi akımların yaygınlaşmasıyla, özellikle Hıristiyan Osmanlı azınlıklan, Batılı emperyalist güçlerin Osmanlı Devleti'nin iç işlerine müdahalesinin araçlan olmuştu. Böylece, 1878'den itibaren Osmanlı Ermenileri de uluslararası arenada, bilhassa İngiltere için, Osmanlı Devleti'ne müdahale gerekçesi haline geldi. İngiltere, Berlin Antlaşması'ndan (1878) beri Ermeniler lehine reformlar yapılması amacıyla Osmanlı Devleti'ne baskı uyguluyor, ancak Rusya'nın karşı çıkması ve Almanya'nın da ilgisiz kalması nedeniyle bir neticeye ulaşamıyordu. 1894- 1895 yıllarında meydana gelen Ermeni olayları neticesinde İngilizler, reform yerine bir başka alternatif projeyle Almanlara gittiler: Osmanlı Devleti 'nin paylaşılması. O dönemde Alman Dışişleri Bakanlığı'nın en etkili ismi Holstein'dı. Holstein, Lord Salisbury'nin önerisinin kabul edilmesi durumunda, Almanya'nın Rusya ile çatışmak zorunda kalacağını ve paylaşımın Avrupa barışına olumsuz etki yapacağını düşündüğünden, teklif e olumlu cevap vermemişti. Zaten bu dönemde İngiltere'nin Fransa ve Rusya ile ilişkileri de iyi değildi. Böylece Lord Salisbury, Almanya'dan da beklediği desteği görerneyince, Osmanlı Devleti 'nin paylaşılması planlarını ertelernek zorunda kaldı.

Anahtar Kelimeler

Lord Salisbury, İngiltere, Almanya, Osmanlı Devleti, paylaşım

Kaynakça

• ANDERSON, M. S., (1966). The Eastern Question 1774-1923 (Doğu Sorunu 1774-1923, çev. İdil ESER, İstanbul, Yapı Kredi Yayınlan, 2001), New York, St. Martin's Press.
• BRANDENBURG, Erich, (1927). From Bismarck to the World War, çev. Annie Elizabeth ADAMS, London, Humphrey Milford.
• ECKARDSTEIN, Baron von, (1921). Ten Years at the Court of St. James' 1895-1905, çev. George YOUNG, London, Thomton Butterworth Limited.
• GRENVILLE, J. A. S., (1970). Lord Salisbury and Foreign Policy, London, The Athlone Press.
• JEFFERSON, Margaret M., (1960). "Lord Salisbury and the Eastem Question, 1890-1898", Slavonic Review, c. 39,44-60.
• KARP AT, Kemal H., (200 1). İslam 'ın Siyasal/aşması. Osmanlı Devleti 'nin Son Döneminde Kimlik, Devlet, İnanç ve Cemaatin Yeniden Yapılandırılması, çev. Şiar YALÇIN, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• LANGER, William, (1968). Diplomacy of Imperialism 1890-1902, New York, Alfred A. Knopf.
• LEPSIUS, J., A. M. BARTHOLDY ve F. THIMME (Ed.), (1924). Die Grosse Politik der Europôischen Kabinette 1871-1914: Sammlung der Diplomatischen Akten des Auswdrtigen Amtes (GP), c. 10, Berlin, Deutsche Verlagsgesellschaft tür Politik und Geschichte G.m.B.H.
• LOWE, C. J., (1965). Salisbury and the Mediterranean 1886-1896, London, Routledge & Kegan PauL.
• OITE, T. G., (2000). "A Question of Leadership: Lord Salisbury, the Unionist Cabinet and Foreign Policy Making, 1895-1900", Contemporary British History, c. 14, S. 4 (Winter), 1-8.
• OITE, T. G., (2001). "'The Winston of Germany': The British Foreign Policy Elite and the Last German Emperor", Canadian Journal of History, December. (Bu makale www.findartic1es.comlp/ artic1es/mi _qa3686/is _200 112/at 0901 4658print adresinden temin edilmiştir. )
• PAKULA, Haıınah, (1995). An Uncommon Woman. The Empress Frederick. Daughter of Queen Victoria, Wife of Crown Prince of Prussia, Mother of Kaiser Wilhelm, New York, Simon & Schuster.
• PRELLER, Hugo, (1930). Salisbury und die türkische Frage im Jahre 1895, Stuttgart, Verlag von W. Kohlhammer.
• RICH, Norman, (1965). Friedrich von Holstein. Politics and Diplomacy in the Era of Bismarck and Wilhelm ll, c. 2, Cambridge, Cambridge University Press.
• SOY, H. Bayram, (2002). "II. Wilhelm, Weltpolitik ve II. Abdülhamid", Türkler, Ed. Hasan Celal GÜZEL - Kemal ÇiÇEK - Salim KOCA, c. 13, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları: 25-33.
• STEELE, David, (1999). Lord Salisbury. A Political Biography, London, University College London Press.
• TAYLOR, A. J. P., (1971). The Strugglefor Mastery in Europe 1848-1918, Oxford, Oxford University Press.
• WILSON, Keith M., (1983). "Constantinople or Cairo: Lord Salisbury and the Partition of the Ottoman Empire 1886-1897", lmperialism and Nationalism in the Middle East. The Anglo-Egyptian Experience 1882-1892, London, Mansell Pub. Ltd., 26-55.