ÇEPNİ, ÇANDIR VE OKÇULU KÖYLERİ ÖRNEKLEMİNDE TAHRİR DEFTERLERİNE DAYALI BİR MİKRO-TARİH ANALİZİ

Yıl 2010, Sayı: 13, 41 - 60, 01.12.2010

Biray Çakmak

Öz

Bu çalışma, XV ve XVI. yüzyıl Osmanlı tarihinin en önemli arşiv kaynakları arasında yer alan Tapu Tahrir Defterleri’ndeki verilere dayanan, Çepni, Okçulu ve Çandır köyleri örnekleminde bir mikro-tarih analizidir. Çalışmada, üç farklı köyle ilgili, dört farklı tarihe (1455, 1485, 1547 ve 1613) ait tahrir defterindeki veriler kullanılmaktadır. Değişim ekseninde iktisadi, demografik ve mali bir metin inşasına çalışılmaktadır. Defterlerdeki verilerin nitel ve nicel analizi yapılmak suretiyle güvenilirlikleri ve tutarlılıkları sorgulanmaktadır. Defterlere yönelik eleştirilere karşı mikro analizlerin yapılması ve sair bilgi/arşiv kaynaklarının kullanılması gerekliliğine işaret edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tahrir defterleri, Çepni, Çandır, Okçulu, ekonomi, demografi, malî veriler, değişim, mikro-tarih

A Micro-history Analysis of Samples of Çepni, Çandır and Okçulu Villages Based on Tahrir Defters

Öz

This study is a micro-history analysis of Çepni, Çandır and Okçulu villages. The analysis is based on the data of the tahrir defters which is one of the most important archival sources of the Ottoman History. The tahrir defters belong to four different dates (1455, 1485, 1547 and 1613). What is tried to be done here is to construct an economic, demographic and fiscal text in the context of the change. The reliability and consistency of the data in the defters are also examined. This study emphasizes the need for micro-analysis of the data in the tahrir defters and use of other archival sources.

Anahtar Kelimeler

The tahrir defters, Çepni, Çandır, Okçulu, economy, demography, fiscal data, change, micro-history

Kaynakça

• Acun, F. (1999). Osmanlı Tarihi Araştırmalarının Genişleyen Sınırları: Defteroloji. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, I, 319-332.
• Afyoncu, E. (2003). Türkiye’de Tahrir Defterlerine Dayalı Olarak Hazırlanmış Çalışmalar Hakkında Bazı Görüşler. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 1 (1), 267-286.
• Barkan, Ö. L. (1940). Türk Toprak Hukuku Tarihinde Tanzimat ve 1274/1858 Tarihli Arazi Kanunnamesi. Tanzimat, I, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 321-421.
• Barkan, Ö. L. (1975). Feodal Düzen ve Osmanlı Tımarı. Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Metinler/Tartışmalar, 8-10 Haziran 1973, O. Okyar, (Ed.), H. Ünal Nalbantoğlu (Ed. Yrd.), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 1-25.
• Barkan, Ö. L. (1980). Çiftlik. Türkiye’de Toprak Meselesi, Toplu Eserler 1, İstanbul: Gözlem Yayınları, 789-797.
• Barkan, Ö. L. (1980). Öşür. Türkiye’de Toprak Meselesi, Toplu Eserler 1, İstanbul: Gözlem Yayınları, 799-804.
• Burke, P. (2000). Tarih ve Toplumsal Kuram (M. Tunçay Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Faroqhi, S. (1994). Osmanlı’da Kentler ve Kentliler (N. Kalaycıoğlu Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Güçer, L. (1964). XVI ve XVII. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Hububat Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler. İstanbul.
• Heywood, C. (1988). Between Historical Myth and “Mythohistory”: The Limits of Ottoman History. Byzantine and Modern Greek Studies, 12, 315-345.
• Iggers, G. G. (2000). Bilimsel Nesnelikten Postmodernizme Yirminci Yüzyılda Tarihyazımı (G. Ç. Güven Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• İnalcik, H. (1983). Introduction to Ottoman Metrology. Turcica, 15, 311-347.
• İnalcık, H. (1987). Hicri 835 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-ı Arvanid. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İnalcık, H. (1990). Köy, Köylü ve İmparatorluk. V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi, Tebliğler, İstanbul 21-25 Ağustos 1989, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1-11.
• İnalcık, H. (1993). Osmanlılar’da Raiyet Rüsumu. Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, İstanbul: Eren Yayınları, 31-62.
• İnalcık, H. (2006). Osmanlı İmparatorluğu, Klasik Çağ (1300-1600) (R. Sezer Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Koç, Y. (2000). Zirai Tarım Araştırmalarında Ölçü Tartı Birimleri Sorunu: Bursa Müdü Örneği. T. C. Selçuk Üniversitesi, Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıl Dönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi, International Congress on Ottoman Empire with all Aspects in 700th Anniversary of its Establishment, 7-9 Nisan 1999, Bildiriler, A. Aköz, B. Ürekli. R. Özcan (Yay. Haz.), Konya, 541-546.
• Lamoreaux, N. R. (2006). Rethinking Microhistory: A Comment. Journal of Early Republic, Vol. 26, No. 4, 555-561.
• Magnusson, S. G. (2003). The Singularization of History: Social History and Microhistory within the Postmodern State of Knowledge. Journal of Social History, Vol. 36, No. 3, 701-735.
• Makovsky, A. (1984). Sixteenth-Century Agricultural Production in the Liwa of Jerusalem: Insights from the Tapu Defters and an Attempt at Quantification. Archivum Ottamanicum, IX, 91-127.
• McGowan, B. (1969). Food Supply and Taxation on the Middle Danuba 1568-1579. Archivum Ottomanicum, I, 139-196.
• Olafsson, D. (2009). Communities based microhistories and related scholarly approaches within humanities and social sciences. Theory and Practice of Microhistory, A Workshop at Collegium Budapest on 19 June 2009, 1-16.
• Öz, M. (1991). Tahrir Defterlerinin Osmanlı Tarihi Araştırmalarında Kullanılması Hakkında Bazı Düşünceler. Vakıflar Dergisi, XXII, 429-439.
• Öz, M. (1997). XVI. Yüzyıl Anadolusu’nda Köylülerin Vergi Yükü ve Geçim Durumu Hakkında Bir Araştırma. Osmanlı Araştırmaları/Journal of Ottoman Studies, XVII, 77-90.
• Öz, M. (1999). Osmanlı Klasik Döneminde Tarım. Osmanlı 3, İktisat, G. Eren (Ed.), Doç. Dr. K. Çiçek, C. Oğuz (Bilim Ed.), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 66-73.
• Öz, M. (1999). XV-XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Öz, M. (2000). 15-16. Yüzyıllarda Anadolu’nun Sosyal Tarihine Dair Araştırmalar: Genel Bir Değerlendirme. T. C. Selçuk Üniversitesi, Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıl Dönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi, International Congress on Ottoman Empire with all Aspects in 700th Anniversary of its Establishment, 7-9 Nisan 1999, Bildiriler, A. Aköz, B. Ürekli, R. Özcan (Yay. Haz.), 525-531.
• Öz, M. (2000). Tahrir Defterlerindeki Sayısal Veriler. Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, H. İnalcık, Ş. Pamuk (Der.), 15-32.
• Öz, M. (2002). XVI. Yüzyılda Anadolu’da Tarımda Verimlilik Problemi. XIII. Türk Tarih Kongresi, 4-8 Ekim 1999, Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1643-1651.
• Öz, M. (2007). Reâyâ. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), 34, 490- 493.
• Özbaran, S. (1991). Tavandan Tabana Toplum Tarihine Doğru. Tarih ve Sosyoloji Semineri, 28-29 Mayıs 1990, Bildiriler, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, 121-131.
• Singer, A. (1996). Kadılar, Kullar, Kudüslü Köylüler. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• TD 13 (Yediyıldız, B. ve Üstün, Ü. (1992). Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları, I, 1455 Tarihli Tahrir Defteri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını).
• TD 37 (Yediyıldız, B. ve Üstün, Ü. (2002). Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları, II, 1485 Tarihli Tahrir Defteri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını).
• TD 255.
• TD 169.
• Yediyıldız, B. (1987). Ordu Kazası Sosyal Tarihi (1455-1613). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.