Klasik Dönem Türk Şiiride Atasözü ve Deyim Kullanımı Bir Akımın Göstergesi Midir?

Yıl 2007, Sayı: 6, 93 - 105, 01.06.2007

Ahmet Tanyıldız

Öz

Şiirde atasözü ve deyimlere yer vermek, konuşma dili unsurlarını kullanmak, hayat sahnelerini ve reel tabiat unsurlarını şiire yansıtmak, he ce ölçüsüyle şiir yazmak, bütünüyle veya çoğunlukla Türkçe kelimelerle örülmüş şiir söylemek, tarihi olaylardan bigane kalmayıp bunları da şiire yansıtmak gibi özellikler, genellikle bir akıma bağlılık olarak değerlendirilmiştir. Söz konusu edilen edebi bir akımsa bunu oluşturan ve akım olarak kabul edilmesini sağlayan bazı temel ölçütlerin mevcudiyeti kaçınılmazdır. Bu ölçütler de belli başlı temsilciler, teorik altyapı ve sanatkarı o akıma bağlayabilecek ve musahibi olarak kabul edip manevi desteğini arkasında hissettirebilecek hususlar gibi belli başlı maddeler olarak özetlenebilir. Birçok değerlendirmede Mahallileşme Cereyanı olarak nitelendirilen bu konuyu değerlendirmenin ve tartışmanın gerekliliği açıktır. Bu çalışmada klasik edebiyatımızın mahalli yönü üzerine genel bir değerlendirmeden sonra Necati Bey örneğinden yola çıkarak şiirde atasözü ve deyim kullanımının, bir akıma tebaiyet olup olmadığı tartışılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mahallileşme, atasözü ve deyim, Necati Bey

Kaynakça

• ANDREWS, Walter G., (2003). Şiirin Sesi Toplumun ŞarkJSJ, (Çev. Tansel GÜNEY), İstanbul, iletişim Yayınları.
• Aşık Çelebi, Meşaıiii'ş-Şuar8, Millet Kütüphanesi, Nu.: 772,356-360.
• AVŞAR, Ziya, (2001). "Türkı-i Basiti Yeniden Tartışmak", BI1ig,(Yaz-2001), S. 18, s.127-143.
• BANARlı, Nihat Sami, (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi İstanbul, Milli Eğitim Basımevi.
• BATİsLAM, Hanife Dilek, (1997). "Nedim'irı Şiirlerindeki Atasözleri ve Deyimler", Türkoloji Araştırmaları-Fuat Özdemir Anısı, s. 107-123.
• BİLKAN, Ali Fuat, (2004). "Mahalli/Folklorik Üslup (Nazım-Orta Klasik Dönem)", Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, C. 5, s. 377-383.
• CANıM, Rıdvan, (2000). Tezkiretü'ş-Şu'ar;j ve Tsbsıretır'n-Nuzemi; Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• ÇAVUŞoGLU, Mehmet, (2001). Necati Bey Divanının Tahlılı; İstanbul, Kitabevi Yayınları.
• DoGAN, Muhammet Nur, (2002). "Divan Şiirinin Milli Karakteri", Türkler, C. i i, s.682-689.
• ıSEN, Mustafa, (1993). "Divanlarda Hece ıle Yazılmış Şiirler", Türk Kültürü Araştırmaları, Şükrü ELÇiN'e Armağan, S. XXIX/I-2, s. 204-233.
• İSEN, Mustafa, (1994a). Acıyı Bal Eylemek- Türk Edebiyatında Mersiye; Ankara, Akçağ Yayınları.
• İSEN, Mustafa, (1994b). Künhü'I-Ahbsrın Tezkire Kısmı, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• KÖPRÜLÜ, Fuat, (1999). Edebiyat Araştırmaları 1, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• KURNAZ, Cemal, (1997). "Yahya Bey Divanında Atasözleri ve Deyimler", Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara, Akçağ Yayınları, s. 206-224.
• KUTLUK, ıbrahim, (1981). Kınalızade Hasan Çelebi- Tezkiretü 'ş-Şu 'ara, Ankara; Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• KÜÇÜK, Sabahattin, (2002). "Baki", Türkler, C. i i, s. 723-732.
• MACIT, Muhsin, (i 999). "Mahallileşme Cereyanı ve Nedim", Osmanlı (Kültür ve Sanat), (ed. Güler Eren), C. 9, s. 711-717.
• MENGİ, Mine, (1986). "Necati'rıin Şiirlerinde Atasözlerinin Kullanımı, Erdem, C. II, S. 41, s. 47-56.
• MERMER, Ahmet, (2006). Türki-i Basit ve Aydınlı Visali'nin Şiirleri; Ankara, Akçağ Yayınları.
• OKUYUCU, Cihan, (2004a). Divan Edebiyatı Estetiğı; ıstanbul, L&M Yayınları.
• OKUYUCU, Cihan, (2004b). "Klasik Edebiyat: Türk Kültürü içindeki Yeri, Kaynakları, Oluşumu, Sanat ve Estetik Anlayışı", Türk Dünyası Edebiyat Tari/u; C. 4, s. 219-303.
• POSPELOV, Gennady N., (1995). Edebiyat Bı1İIm; (Çev. Yılmaz ONAY), İstanbul, Evrensel Kültür Kitaplığı Yayınları.
• SARAÇ, M. A. Yekta (2001). Klasik Edebiyat Bilgisi Bilgisi-Belagat, İstanbul, Bilimevi Yayınları.
• SEFERCloOLU, Mustafa Nejat, (2002). "Divan Şiirinin Gerçek Hayatla Bağlantısı", Türkler, C. 11, s. 6~8
• Sehi Bey, (?). Heşt Behişt; Ayasofya Kütüphanesi, Nu.: 3544, v. i iO- ı ı 2.
• YAKAR, H. İbrahim, (1999). "Üsküplü İshak Çelebi Divanı'nda Atasözleri ve Deyimler", Edebiyat ve Toplum Sempozyumı.(Gaziantep), s. 20-60.
• YÖNTEM, A. Canip, (1929). "Divan Edebiyatında Mahalli ve Milli Cephe",S.125,5.402.