Kıbrıs’ta Türklerle Rumların Toplumsal Çatışma Düzlemi ve Bununla İlgili Ahlakî ve Mantıksal Değerleri

Yıl 2008, Sayı: 8, 285 - 320, 01.06.2008

Soyalp Tamçelik

Öz

Bu araştırmadan, Kıbrıs meselesinin anahtar kavramları ‘gerçek’, ‘gerçekçi tespit’ ve ‘gerçekçi çözümün’ ne olduğu üzerinde durulmaktadır. Çünkü bu unsurlar, Kıbrıs meselesinin esasını oluşturmaktadır. Aksi takdirde sorunun tarafları arasında ‘gerçeğin’ ne olduğu üzerine uzlaşma sağlanamazsa, ‘gerçek’ kavramının bizzat kendisi düşler, fantaziler ve temennilerle yaralanır. Çünkü hiçbir devirde yaşanan toplumsal vakalar, toplumu oluşturan güç, cemiyet, sınıf veya birlik için ‘bir tek gerçekliğe’ şahitlik etmezler. Tıpkı Kıbrıs’ta çözüm için ‘federalistlerle’, ‘anti-federalistlerin’ öngördüğü unsurlarda derin görüş farklılıklarının olması gibi Kıbrıs meselesine ilişkin farklı bir sosyolojik bakış açısıyla kaleme alınan bu araştırma, aslında kapsamlı bir araştırmasının doğal bir sonucudur. Bundan hareketle ele alınan bu çalışmada, adadaki Türk ve Rum toplumlarının millî bilinç adına ortaya koydukları çatışmanın ahlakî ve mantıksal değerlendirmesi yapılmıştır. Bunun için de tarihî perspektif kullanılarak tarafların savunduğu ahlakî ve siyasî değerlerin neler olduğu, tümevarım yöntemiyle belirlenmeye çalışılmıştır. İşte bu gerçekler ışığında Kıbrıs’taki Türk ve Rum toplumlarının madde-mana düzlemi içinde yaşadıkları çatışmayı, çatışma kültüründen çıkartıp, sonuçlarının empati tekniği ile algılanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs Meselesi, Kavram

Kaynakça

• ADAMS, Thomas W. and Alvin J. COTTRELL, (1968). Cyprus Between East and West, The Washington Center of Foreign Policy Research School of Advanced International Studies The Johns Hopkins University, Baltimore; The Johns Hopkins Press.
• AKKURT, Aydın, (1999). Türk Mukavemet Teşkilâtı 1957-1958 Mücadelesi, İstanbul; Bayrak Matbaacılık.
• ANGELIDES, Stavros, (11 Ağustos 1991). “Federasyon İstemiyoruz”, Fileleftheros Gazetesi, Sayı No: 441, s. 14-17.
• ANGELIDES, Stavros, (20 Eylül 1992). “Çözümsüzlüğün Acı Hikayesi”, Fileleftheros Gazetesi, Sayı No: 98, s. 6-8.
• ANGELIDES, Stavros, (20 Temmuz 1992). “En İyi Çözüm Şekli Çözümsüzlüktür”, Fileleftheros Gazetesi, Sayı No: 563, s. 7.
• ARMAOĞLU, Fahir, (1989). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1914-1980, 6. Baskı, Ankara; TC İşbankası Yayınları.
• ATAY, Mehmet, (2000). “Uluslararası Jeopolitik Egemenlik Mücadelesinde Kıbrıs’ın Stratejik Konumu ve Akdeniz’de Bölgesel Güvenlik” Proceedings of The Third International Congress for Cyprus Studies 13-17 November 2000, Volume: 3, Gazimağusa; Eastern Mediterranean University Congress for Cyprus Studies Publications, s. 291-305.
• BAHCHELI, Tozun, (1990). Greek-Turkish Relations Since 1955, Boulder; Westview Press.
• BERATLI, Nazım, (1991). Kıbrıs’ta Ulusal Sorun, Lefkoşa; Özdilek Matbaası.
• BERBERAKIS, Stalyo, (12 Ekim 2000). “Papazlar Siyaset Yapmasın”, Sabah Gazetesi, Sayı No: 22366, s. 23.
• BİLGE, N., (1966). Hukuk Başlangıcı Dersleri, 5. Baskı, Ankara; Ayyıldız Basımevi.
• Birleşmiş Milletler Kararlarında Eski Yugoslavya ve Bosna-Hersek, (1996), Tercüme: Nejat Özdemiroğlu, İstanbul; Dayanışma Vakfı Yayınları.
• BLEDA, Tanguş, (2000). Maskeli Balo, İstanbul; Doğan Kitapçılık.
• BOLUKBASI, Suha, (1988). Superpowers and The Third World: Turkish-American Relations and Cyprus, New York; University Press of America.
• BOOTH, Ken, (1979). Strategy and Ethnocentrism, London; Croom Helm.
• BOOTH, Ken, (1987). “New Challenges and Old Mind-Sets: Ten Rules for Empirical Realists”, Carl G. Jacobson (ed.), The Uncertain Course: New Weapons Strategic and Mind-Sets, Oxford; Oxford University Press, s. 32-89.
• CHARALAMBOUS, N., (1998). “Ethnicity and Space”, The Cyprus Review, Vol. X, Nu: 2, s. 79-87.
• CLAUDE, Inis L. Jr., (1962). Power and International Relations, New York; Random House.
• CLERIDES, Glafkos, (1991). Cyprus: My Depositin, Vol. I-IV., Nicosia; Alithia Publishing Co. Ltd.
• COOK, Thomas I. and Malcolm Moor, (1950). “The American Idea of International Interest”, The American Political Science Review, New York, s. 21-41.
• COSER, Lewis A., (1956). The Functions of Social Conflict, New York; The Free Press.
• COSER, Lewis A., (1993). “Çatışmacı Yapısalcılık I : Yapının Çatışma Aracılığıyla Korunması”, Margaret M. Polama (ed.), Çev. Hayriye Erbaş, Çağdaş Sosyoloji Kuramları, Ankara; Gündoğan Yayınları, s. 97-114.
• ÇAĞLAYANGİL, İhsan Sabri, (1990). Anılarım, 3. Baskı, İstanbul; Yılmaz Yayınları.
• DAHRENDORF, Ralf, (1993). “Çatışmacı Yapısalcılık: Toplumsal Yapıyı Açıklamaya Bir Öneri”, Margaret M. Polama (ed.), Çev. Hayriye Erbaş, Çağdaş Sosyoloji Kuramları, Ankara; Gündoğan Yayınları, s. 115-127.
• DENKTAŞ, Raif Rauf, (1996). Rum-Yunan İkilisi: İstenmeyen Cumhuriyet’ten Nereye, Lefkoşa; Rauf Raif Eğitim Vakfı Yayınları.
• DENKTAŞ, Raif Rauf, (1998). Kalbimin Sesi, İstanbul; Raif Denktaş Eğitim Vakfı Yayınları.
• DODD, Clemenet H., (1998). The Cyprus Imbroglio, London-Huntingdon; The Eothen Press.
• “Dr. Küçük: Kıbrıs Meselesi, Toplumlar Arası Bir Mesele Değildir”, (24 Mayıs 1958). Dünya Gazetesi, Sayı No: 4211, s. 1.
• Dünden Bugüne A. Mesut Yılmaz’ın Parlamento Konuşmaları 1984-1998, (1999). Der. Veysel Atacan, İstanbul.
• “Düşüncelerimiz”, (18 Eylül 1994). Mahi Gazetesi, Sayı No: 4258, s. 5.
• EHRLICH, Thomas, (1974). Cyprus: 1958- 1967, London; Oxford University Press.
• ESMAN, Milton, (1980). “Political and Psychological Factors in Ethnic Conflicts”, Conflict and Peacemaking in Multiethnic Societies, Joseph V. Monthville (ed.), Massachusetts; Lexington Press, s. 48-59.
• EUANGGELOS, Aberôph-Tositsas, (1982). Historia Tôn Khamenôn Eukairiôn (Kypriako 1950-1963), Vol. I-II., Athena.
• EVANS, Graham and Jeffrey NEWNHAM, (1995). The Dictionary of World Politics: A Reference Guide to Concepts, Ideas and Institutions, New York; Harvester- Wheatsheaf.
• FARLEY, Jonathan, (1995). “Turkey’s Foreign Policy”, The Round Table, Nu: 333, s. 71-92.
• FETSCHER, Iring, (1990). “Tarih Felsefesi”, Günümüzde Felsefe Disiplinleri, Çev. Doğan Özlem, İstanbul; Ara Yayınları, s. 414.
• FIRAT, Melek, (July 1998-March 1999). “Oi Politikes Tês Toyrkias Sto Kypriako”, Syghrona Themata, Nu. 68-69-70, Athens, s. 110-121.
• FOUCAULT, Michel, (1986). “The Subject and Power”, Beyond Structuralism and Hermeneutics, Brighton, s. 219-234.
• GIANNOULOPOULOS, Giannês N., (1999). “Hê Eugenês Mas Typhlôsis...”, Ehsôterikê Politihê Kai “Ethniha Themata” Apo Tên Êtta Tou 1897 Eôs Tê Mihrasiatikê Katastrophê, Athena; Bibliorama, s. xiv-xix, 15-41.
• GIBBONS, Harry Scott, (1997). The Genocide Files, London; Charles Bravos Publishers.
• GIBBONS, Harry Scott, (2003). Kıbrıs’ta Soykırım, Çev. Erol Fehim, Near East Publishing, Ankara; Özyurt Matbaası.
• “Gobi’den Yalanlama”, (26 Ekim l995). Cyprus Mail Gazetesi, Sayı No: 911, s. 1.
• GÖNLÜBOL, Mehmet, (1993). Uluslararası Politika İlkeler–Kavramlar–Kurumlar, 4. Baskı, Ankara; Attila Kitabevi.
• GÖNLÜBOL, Mehmet, (2 Mayıs 1994). “Kıbrıs Sadece 150 Bin Kıbrıslının Değil, 60 Milyon Türkiye’nin Meselesidir”, Yeni Hafta Gazetesi, Sayı No: 123, s. 10.
• GROOM, A.J., (1986). “Cyprus, Greece and Turkey: A Treadmill for Diplomacy”, John T.A. KOUMOULIDES (ed.) Cyprus in Transition 1960-1985, London; Trigraph, s. 119-132.
• GÜL, Atakan ve Ayfer Yazgan Gül, (1995). Avrasya Boru Hatları ve Türkiye, İstanbul; Bağlam Yayıncılık.
• HASGÜLER, Mehmet, (1998). Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim’in İflası, Özgür Üniversite Yayınları, Ankara; Öteki Yayınevi.
• HERACLIDES, Alexis, (1 July 1998-March 1999). “Kypriako: He Alytê Dieneksê?”, Sygkhrona Themata, Nu. 68-69-70, s. 38-49.
• HERACLIDES, Alexis, (1997). “The Ending of Unending Conflicts: Separatist Wars”, Millennium: Journal of International Studies, Vol. XXVI, Nu: 3, s. 83-91.
• HERACLIDES, Alexis, (January-March 1995). “Hoi Eikones Tou Ethnikou ‘Eautou’ Kai Tau ‘Allou’ Stis Diethneis Skheseis: Hê Periptosê Tês Hellênikês Eksôterikês Politikês”, Sygkhrona Themata, s. 31-33.
• HERACLİDES, Alexis, (2002). Yunanistan ve Doğudan Gelen Tehlike Türkiye Türk- Yunan İlişkilerinde Çıkmazlar ve Çözüm Yolları, Çev. Mihalis Vasilyadis ve Herkül Millas, İstanbul; İletişim Yayınları.
• Historic Resolutions on The Cyprus Question, (1997). Nicosia; TRNC Foreign and Defence Ministry Public Relation Office.
• ISAACSON, Walter, (1992). Kissinger A Biography, New York; Simon & Schuster. “İki Türk Öldürüldü”, (3 Haziran 1994). Fileleftheros Gazetesi, Sayı No: 4153, s. 7-8.
• İlker Nevzat (UBP Girne milletvekili) ile 29.11.1999 tarihinde yapılan mülakat.
• İNATÇI, Ümit, (1995). Kıbrıs Sorunu Üzerine: Aldatıcı Sorunlar İkilemi Ya Da Bir Çözümsüzlüğün Anatomisi, İstanbul; Galeri Kültür Yayınları.
• İSMAİL, Sabahattin, (1998). 150 Sorunda Kıbrıs Sorunu, İstanbul; Kastaş Yayınları. “İsmet İnönü: Kıbrıs Bizim Milli Davamızdır”, (9 Mayıs 1964). Bayrak Gazetesi, Sayı No: 579, s. 4.
• JOSEPH, Joseph S., (1997). Cyprus: Ethnic Conflict and International Politics from Independence to The Threshold of The European Union, London; Houndsmills-Macmillan.
• KAPANİ, Münci, (1988). Politika Bilimine Giriş, 4. Baskı, İstanbul; Bilgi Yayınevi.
• KEPOĞLU, Halil, (1995). Kıbrıs Sorunu, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Bölümü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• “Keti Hanımın İtirafları”, (Mayıs-Haziran 2001). Kıbrıs Mektubu Dergisi, C. XIV, Sayı No: 3, s. 8.
• “Klerides’in Demeci”, (22 Mart 1994). Simerini Gazetesi, Sayı No: 4084, s. 5.
• “Klerides-Papandreu-Delors Görüşmesi”, (10 Haziran 1994). Alithia Gazetesi, Sayı No: 4160, s. 10.
• Kıbrıs’ın Dünü-Bugünü-Yarını, (1995). İstanbul; Harp Akademileri Komutanlığı Yayınları.
• KIRCA, Coşkun, (1992). “Kıbrıs Uyuşmazlığına Bakış Açımız Ne Olmalı? Doğrular ve Yanlışlar Nelerdir?”, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Yeni Hükümetten Beklentiler, İstanbul; Kıbrıs Vakfı Yayınları, s. 24–30.
• KLERK, F. W. De, (Temmuz 2001). “Yeni Binyılda Barışı Tehdit Eden Etmenler”, TESEV Formu, s. 1-8.
• KOÇ, Haldun, (1993). Pazarlık Gücünün Etkileri Yönüyle Camp David Orta Doğu Barış Sürecisine Etkileri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Bölümü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• KOURKOULAS, Alkis, (25 Haziran 1992). “Türk-Yunan Dostluğu Tüm Çabalara Değer”, Hürriyet Gazetesi, Sayı No: 11856, s. 21.
• LOIZOS, Peter, (1998). “How Might Turkish and Greek Cypriots See Each Other More Clearly?”, Vangelis Calotychos (ed.), Cyprus and Its People: Nation, Identity, and Experience in An Unimaginable Community 1955-1997, Westview, s. 85- 102.
• LORDOS, Constantinos, (12 October 1998). “Twenty-three Fallow Years”, Cyprus Mail, Nu: 223, s. 8.
• MACMILLAN, Harold, (1971). Riding The Storm 1956-1959, London; Macmillan.
• MANİSALI, Erol, (1992). “Kıbrıs Uyuşmazlığında Gerçekler ve Toplantının Ortaya Çıkardığı Sonuçlar”, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Yeni Hükümetten Beklentiler, İstanbul; Kıbrıs Vakfı Yayınları, s. 7-9.
• MORGENTHAU, Hans J., (1970). Uluslararası Politika, Çev. Baskın Oran ve Ünsal Oskay, Ankara; Siyasî İlimler Derneği Yayınları.
• NICOLSON, Harold, (1954). The Evolution of Diplomatic Method, London; Constable and Co. Ltd.
• OLGUN, Ergün, (1995). “Some Lessons That Can Be Drawn from The Bosnian Negotiation Process and The Dayton Peace Agreement”, Crises in The Balkans and Cyprus – Eastern Mediterranean University, s. 1-11.
• ÖKTE, Ertuğrul Zekâi, (Nisan 2000). “Türk Milletinin Davası Nedir?”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, İstanbul, Sayı No: 37, s. 2-3.
• PAPADAKIS, Yannis, (1998). “Enosis and Turkish Expansionism: Real Myths or Mythic Realities?”, Cyprus and Its People: Nation, Identity, and Experience in An Unimaginable Community 1955-1997, Vangelis Calotychos (ed.), Westview, s. 89-121.
• PAPANDREU, Yorgo’nun (Yunan Dışişleri Bakanı) 3.10.1999 tarihinde Taksim toplantılarında yaptığı konuşma, İstanbul.
• PLATON, (1980). Devlet, Çev. Sabahattin Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz, 4. Baskı, İstanbul; Remzi Kitabevi Yayınları.
• PLATON, (1986). Theaitetos, Çev. Macit Gökberk, İstanbul; Remzi Kitabevi Yayınları.
• POWELL, Jr. G. Bingham, (1982). Contemporary Democracies: Participation, Stability and Violence, USA; Harvard University Press.
• Rauf Denktaş ile 23 Ağustos 1996 tarihinde yapılan mülakat.
• REDDAWAY, John, (2001). Burdened with Cyprus - The British Connection, Third Edition, Nicosia; Published by Rustem.
• ROSSIDOU, Maria ve Tinos Iasonos, (Temmuz-Ağustos 1991). “İlk Attila Etek Giyiyordu”, Diefnis Sosyalismos, Lefkoşa, Sayı No: 2, s. 1-8.
• SANDER, Oral, (1998). Siyasî Tarih 1918-1994, 6. Baskı, Ankara; İmge Kitapevi.
• SARRÊS, Neoklês. D. K. Kônstas KAİ and P. I. TSAKÔNAS (ed.), (1994). Hellênikê Eksôterikê Politikê: Êsôterikes Kai Diethneis Parametroi, Athena; Odysseas.
• SAYIN, Önal, (1994). Sosyolojiye Giriş, İzmir; İzmir Üniversitesi Kitapevi.
• SELDAĞ, Muazzez, (Şubat–Mart 2002). “AB Kıbrıs Türk Halkının Kimliğini Tanımlamak Zorundadır”, Kıbrıs Mektubu Dergisi, C. XV, Sayı No:2, s. 32- 33.
• SOYSAL, Mümtaz, (1995). Aklını Kıbrıs’la Bozmak, İstanbul; Bilge Yayınevi.
• SOYSAL, Mümtaz, (26 Nisan 1994). “Ayakbağı mı, Dinamo mu?”, Hürriyet Gazetesi, Sayı No: 5562, s. 24.
• SÖNMEZOĞLU, Faruk, (2000). Türkiye–Yunanistan İlişkileri ve Kıbrıs, Ege ve Diğer Sorunlar, İstanbul; Der Yayınları.
• “Spiros Kiprianu’nun Önemli Konuşması”, (22 Temmuz 1987). Eleftherotipia Gazetesi, Sayı No: 456, s. 1-9.
• STAVRINIDES, Zenon, (1975). The Cyprus Conflict–National Identity and Statehood, Nicosia.
• STEFANIDIS, Ioannis, (1999). Isle of Discord: Nationalism, Imperialism and The Making of The Cyprus Problem, London; Hurst.
• STEPHEN, Michael, (1997). The Cyprus Question, London; The British–Northern Cyprus Published by Parliamentary Group.
• TAMÇELİK, Soyalp, (1.4.2001). “XX. Yüzyılda Türk–Yunan Münasebetlerinin Siyasî Tarih Perspektifi Açısından Değerlendirmesi”, KKTC Cumhurbaşkanlığı’na Sunulan Rapor, Sayı: 56. (Resmi Rapor).
• TAMÇELİK, Soyalp, (1999). “Kıbrıs Komünist Parti’nin (AKEL) İlhâk Kararı ve S.S.C.B.’nin Kıbrıs Politikası”, C. II (Tarih ve Kıbrıs Sorunu), II. Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi, 24-27 Kasım 1998, Gazimağusa; Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayınları: 7, s. 9-56.
• TAMÇELİK, Soyalp, (9.5.1995). “Geleneksel Tarihin Güven Yitirişi”, KKTC Cumhurbaşkanlığı’na Sunulan Rapor, Sayı: 48. (Resmi Belge).
• TBMM Tutanak Dergisi, Cilt: 39, 64. Birleşim ve 16.1.1990 Tarihli Konuşması.
• THEODÔROPOULOS, Byrôn, (1988). Hoi Tourkoi Kai Emeis, Phytrakês, Athena.
• TORUNTAY, Necip, (1994). Org. Toruntay’ın Anıları, İstanbul; Milliyet Yayınları.
• TUĞ, Aydın, (1999). “Kıbrıs’ta Nasıl Bir Çözüm”, Proceedings of The Second International Congress for Cyprus Studies 24-27 November 1998, Volume: 2, Gazimağusa; Eastern Mediterranean University Congress for Cyprus Studies Publications, s. 603-618.
• TUĞ, Aydın, (2000). “Jeopolitiğin Değişim Süreçleri ve Kıbrıs”, Proceedings of The Third International Congress for Cyprus Studies 13-17 November 2000, Volume: 3, Gazimağusa; Eastern Mediterranean University Congress for Cyprus Studies Publications, s. 271-289.
• TUNAYA, Tarık Zafer, (1989). Medeniyetin Bekleme Odası, İstanbul; Bağlam Yayınları.
• TUNAYA, Tarık Zafer, (22 Şubat 1964). “Kıbrıs Meselesi mi, Meseleleri mi?”, Cumhuriyet Gazetesi, Sayı No: 20017, s. 4.
• TUNCER, Hüner, (1995). Eski ve Yeni Diplomasi, Ankara; Ümit Yayınları. Turkey, Greece and NATO, (1980). A Staff Report to The Committee on Foreign Relations United Stated Senate, March 1980, Washington; US Government Printing Office.
• TÜREL, Oktar, (2002). “Doğu Akdeniz ve Kıbrıs Üzerine Otuz İki Paragraf, Tekmili”, Akdeniz’de Bir Ada KKTC’nin Varoluş Öyküsü, Der. Oktar Türel (der.), Ankara; İmge Kitapevi, s. 53-77.
• Türk Ajansı Kıbrıs Rum Basın Bülteni, 10 Haziran 1994, s. 10.
• Türk Ajansı Kıbrıs Rum Basın Bülteni, 18 Eylül 1994, s. 5.
• Türk Ajansı Kıbrıs Rum Basın Bülteni, 27 Eylül 1992, s. 4.
• Türk Ajansı Kıbrıs Rum Basın Bülteni, 3 Haziran 1994, s. 7-8.
• Türk Ajansı Kıbrıs Rum Basın Özetleri Özel Sayı, 22 Temmuz 1987, s. 1-9.
• Türk Ajansı Kıbrıs Rum Basın Özetleri, 22 Mart 1994, s. 5.
• “Türk-Yunan Anlaşmazlığına Büyümesin Diye Müdahale Ettik”, (10 Aralık 2000), Hürriyet Gazetesi, Sayı No: 125, s. 24.