TELHAB HALAÇÇASI KİPLİK YAPILARI ÜZERİNE NOTLAR

Yıl 2019, Sayı: 30, 43 - 53, 06.07.2019

Hasan Guzel

https://doi.org/10.20427/turkiyat.541290

Cited By: 1

Öz

Eskicil sesbilgisi, biçimbilgisi ve söz varlığı özellikleriyle Türk
dilleri arasında özel bir yere sahip olan Halaçça, yüzyıllarca İran’da
varlığını sürdürmüştür. Bu süreçte, Farsçanın yoğun etkisi nedeniyle birçok
köyde yok olan Halaçça bazı köylerde varlığını devam ettirmiştir. Bu köylerin
başında gelen Telhab’da Halaçlar, Oğuzlar ve Farslar yaşamaktadırlar. Köydeki
çok dilli ortam dil ilişkilerinin sürekliliğini sağlamış, bunun sonucunda Farsça-Halaçça-Oğuzca
arasında dil kopyalamalarına neden olmuştur. Özellikle prestijli dil olan
Farsçadan birçok dil birimi Halaççaya kopyalanmıştır. Dil ilişkileri sonucunda,
Telhab Halaççasında yeni kiplik işaretleyicileri kullanılmaya başlanmıştır. Bu
çalışmada, kipliğin anlambilimsel çatı ulamlarından gereklilik, olasılık ve istek ifadelerinin dil ilişkileri
sonucunda Telhab Halaççasında kullanım çeşitliliği üzerinde durulacaktır. Çalışmada
verilen örnekler alan araştırması sonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Telhab Halaççası, kod kopyalama, kiplik yapıları, istek, zorunluluk, olasılık

Kaynakça

• Aslan Demir, S. (2008). Türkçede İsteme Kipliği, Semantik-Pragmatik Bir İnceleme. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Bosnalı, S. (2010). Halaççanın Yitim ve Değişim Sürecine Tasarlama Kipleri Açısından Bir Bakış. bilig 53, 67-88.
• Cemrasi, A. A. (2017). Ali Asgar Cemrasi ile Halaç Türkleri ve Halaç Türkçesi Üzerine Bir Röportaj. (Röportaj ve Farsçadan Tercüme: Umut Başar). Türk Yurdu-İran Özel Sayısı 354. 60-62.
• Demir, N. (2003). Popüler Dil Tartışmalarına Dil İlişkileri Açısından Bakış. Cumhuriyetimizin 80. Yılında Türkçemiz. Ankara Ticaret Odası-Anadolu Çağdaş Eğitim Vakfı. Ankara. 37-44.
• Doerfer, G. (1988). Grammatik des Chaladsch. Turcologica 4. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, IX +258.
• Doerfer, G. (1999). İran’da Türk Dil ve Lehçeleri ve Bunların Hayatta Kalma Şansı. 3.Uluslar Arası Türk Dil Kurultayı 1996. Ankara: TDK Yayınları. 303-310.
• Johanson, L. (2007). Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler. Çev. N. Demir, TDK Yay., Ankara.
• Kıral, F. (2000a). Copied relative constructions in Khalaj. Studies on Turkish and Turkic languages. Proceeding of the Ninth International Conference on Turkish Linguistics, Oxford, 1998 (Aslı Göksel, Celia Kerslake), (Turcologica 46) Wiesbaden: Harrassowitz, 181-188.
• Kıral, F. (2000b). Reflections on –miş in Khalaj”. Evidentials (Turkic, Iranian and Neighbouring Languages, Ed. Lars Johanson, Mouton de Gruyter. Berlin-New York. 89-101.
• Kıral, F. (2004). Converging codes in Iranian, Semitic and Turkic. E. A. Csatô ve B. Isaksson ve C. Jahani (Eds.), Linguistic convergence and areal diffusion. Case studies from Iranian, Semitic and Turkic. London, New York: Routledge Curzon. 3-31.
• Kıral, F. (2005). Modal constructions in Turkic of Iran. In É.Á. Csató, B. Isaksson & C. Jahani (eds.) Linguistic Convergence and Areal Diffusion. Case studies from Iranian, Semiticand Turkic. London and New York : Routledge, 2004. 285-295.
• Palmer, F. R. (2001). Mood and Modality. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rentzsch, J. (2013). Türk Dillerinde Kipsellik ve Kipselliğin Anlambilimsel Haritası. bilig 67: 129-168.
• Rentzsch, J. (2015). Modality in the Turkic Languages: Form and Meaning from a Historical and Comparative Perspective. Berlin: Klaus Schwarz Verlag.
• Üzüm, M. (2017). Eski Anadolu Türkçesinde Epistemik Kiplik: Kısas-ı Enbiya Örneği. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.