Killing in the Name of Honour: Honour Killings in the Ottoman Empire in the 16th and 17th Centuries

Yıl 2019, Sayı: 31, 81 - 98, 28.12.2019

Kerim İlker Bulunur

https://doi.org/10.20427/turkiyat.516901

Öz

Honour or shame killings follow similar patterns in different societies of the Mediterranean basin in the long duree. Although sociologists and anthropologists generally focused on the subject, it seems that it lacks sufficient historical attention, the most significant reason being that there is not sufficient data on honour killings. This article based on cases registered in the 16th and 17th century court records, analyses the instances of honor killings in the Ottoman society. The study focus on the importance and the origins of honor killings in the Ottoman and Islamic law; the relationship between murderers and victims, and how these links affect the court's approach to the case. Contrary to the view that honor killings are generally seen in Middle Eastern and Islamic societies, it is argued that the origins of this phenomenon go back to ancient times, and that continuous customary practices of the past have found their place in the legal understanding of the period.

Keywords: Honour Killings, Fornication, Ottoman Law, Court Records, Judge.

Anahtar Kelimeler

Honour Killings, Fornication, Ottoman Law, Court Records, judge

Namus Adına Öldürmek: 16 ve 17. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Namus Cinayetleri

Öz

Namus
cinayetleri, geçmişten günümüze Akdeniz havzasında yaşayan değişik toplumlarda
benzer kalıplarla görülen bir olgudur. Konu, genellikle sosyolog ve
antropologlar tarafından ele alınmakla birlikte tarihsel olarak yeterince
çalışıldığını söylemek mümkün değildir. Bunun en önemli sebebi, namus
cinayetleri ile ilgili geçmişten bugüne yeterli verinin ulaşmamış olmasıdır. Bu
makalede 16. ve 17. yüzyıla ait şer‘iyye sicillerine yansıyan davalardan
hareketle Osmanlı toplumunda meydana gelen namus cinayeti vakaları ele
alınmaktadır. Namus cinayetlerinin Osmanlı ve İslam hukukundaki yeri ve
kökenleri, kâtiller ile kurbanlar arasındaki akrabalık bağları ve bu bağların
mahkemenin davaya yaklaşımını nasıl etkilediği, bu makalenin cevaplamaya
çalıştığı başlıca sorulardır. Makalede namus cinayetlerinin genellikle Orta
Doğu ve İslam toplumlarında görüldüğü şeklinde tezahür eden görüşün aksine, bu
olgunun kökenlerinin hiçbir din ve toplum ile bağdaştırılamayacak kadar eskiye
dayandığı ve geçmişten beri süre gelen uygulamaların örf ve adet olarak dönemin
hukuk anlayışında kendine yer bulduğu iddia edilmektedir.

Anahtar kelimler: Namus Cinayetleri, Zina,
Osmanlı Hukuku, Şer‘iyye Sicilleri, Kadı.

Anahtar Kelimeler

Namus Cinayetleri, Osmanlı Hukuku, Şer‘iyye Sicilleri, Zina, kadı

Kaynakça

• 1. Şer‘iyye Sicilleri
• Afyon ŞS. Afyon Şer‘iyye Sicili. 509.
• Ayntab ŞS. Ayntab Şer‘iyye Sicili. 21, 129, 166.
• Balıkesir ŞS. Balıkesir Şer‘iyye Sicili. 695.
• Bursa ŞS. Bursa Şer‘iyye Sicili. A 139.
• Resmo ŞS. Resmo Şer‘iyye Sicili. 56, 57.
• Trabzon ŞS. Trabzon Şer‘iyye Sicili. 1828.
• 2. Makale ve Kitaplar
• Akgündüz, A. (1994). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri. VII. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Albayrak, H. (1991). 982-994/1574-1585 Tarihinde Bursa’da Sosyal Düzen (A 139/166 No’lu B.Ş.S.’ne Göre). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Avcı, M. (2004). Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar. İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Aydın, M. Â. (2007). Türk Hukuk Tarihi. 6. Baskı. İstanbul: Hars Yayıncılık.
• Bulunur, K. İ. (2016). An Honour Killing in Aintab: The Issue of Killing Fornicators in the Ottoman Empire. Acta Orientalia, 69 (3), 231-248.
• Demirbağ, H. (2007). 509 Numaralı Afyon Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ebu Zehra, M. (1994). İslam Hukukunda Suç ve Ceza (İ. Tüfekçi, Çev.). II. Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Ekiz, Z. (2003). 1828 Nolu Trabzon Kadı Sicili (Transkripsiyon-Değerlendirme). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Faroqhi, S. (tarih yok). Bursa’da Cinayet: Bir Cui Bono Vakası, Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza: 18.-20. Yüzyıllar, (N. Lévy ve A. Toumarkine, Ed.), içinde (ss. 68-79). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Gündoğdu, R. (1992). Balıkesir Şer’iyye Sicili (Evâil-i Cemâziye’l-evvel 1021 – 25 Safer 1027) (4 Temmuz 1612 – 21 Şubat 1618). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Güner, H. (2006). 21 Numaralı Ayıntab Şer’iyye Sicili Defteri H. 1059-1060 (M. 1649-1650) Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Muğla.
• Heyd, U. (1973). Studies in Old Ottoman Criminal Law. Oxford: Oxford University Press.
• İbrahim Halebî, (tarih yok). Mülteka el-Ubhur (M. Uysal, Çev.). 4. İstanbul: Çelik Yayınevi.
• Libson, G. (1997). On the Development of Custom as a Source of Law in Islamic Law. Islamic Law and Society, 4 (2), 131-155.
• Mojar, S. ve Abdo N. (Ed.). (2006). Namus Adına Şiddet: Kuramsal ve Siyasal Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Oğuz, M. (2002). Girit (Resmo) Şer’iyye Sicil Defterleri (1061-1067). Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Othman, A. (2007). And Amicable Settlement is Best: Sulh and Dispute Resolution in Islamic Law. Arab Law Quarterly, 21 (1), 64-90.
• Peirce, L. (2005). Ahlak Oyunları: 1540-1541 Osmanlı’da Ayntab Mahkemesi ve Toplumsal Cinsiyet (Ü. Tansel, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Peters, R. (1990). Murder on the Nile: Homicide Trials in 19th Century Egyptian Shari‘a Courts. Die Welt des Islams, 30, 98-116.
• Schacht, J. (1977). İslâm Hukukuna Giriş (M. Dağ ve A. Şener, Çev.). Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi (2013). Ma‘rûzât (P. Düzenli, Haz.). Klasik Yayınları, İstanbul.
• Tamdoğan, I. (2008). Sulh and the 18th Century Ottoman Courts of Üsküdar and Adana. Islamic Law and Society, 15, 55-83.
• Tillion, G. (2006). Harem ve Kuzenler (Ş. Tekeli ve N. Sirman, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Toğrul, N. (2010). 129 Numaralı Ayıntab Şer’iyye Sicili’nin (H. 1061, 1108, 1142 / M. 1650, 1696, 1729) Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Udeh, A. (1990). Mukayeseli İslam Hukuku ve Beşeri Hukuk (A. Şafak, Çev.). II, Ankara: Rehber Yayıncılık.
• Zarinebaf, F. (2010). Crime and Punisment in Istanbul, 1700-1800. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
• Zarinebaf-Shahr, F. (1998). Women and the Public Eye in Eighteenth-Century Istanbul. Women in the Medieval Islamic World: Power, Patronage, and Piety, (G. R. G. Hambly, Ed.) içinde (ss. 301-324), New York: St. Martin’s Press.