SOVIET CEMENT EXPORT TO TURKEY IN THE EARLY REPUBLICAN PERIOD

Yıl 2020, Sayı: 32, 39 - 58, 20.03.2020

Erdal Bilgiç

https://doi.org/10.20427/turkiyat.568549

Cited By: 2

Öz

Abstract: This article displays the structure of the Soviet Union’s cement sales to Turkey in the early Turkish Republican era. Import of cement, which had been one of the commodities in the foreign trade between the Ottoman and Russian Empires, descended to Turkey and the Soviet Union. During the imperial period foreign trade was conducted on the basis of free trade, however, as the Soviet Union monopolized foreign trade in the following period and she established various institutions within Turkey, it continued to be carried out through new state trade institutions. Arcos, Russoturk and the Transcaucasia Trade Organization were the most important ones among the institutions that imported cement to Turkey. The majority of the Soviet cement was sold through Arcos, while Egypt, Syria, Palestine and Greece were provisioned through Istanbul. Although, it seems like a market where big profits were made, the Soviet Union faced great difficulties in exporting cement to Turkey and suffered a loss. Turkey implied high tariff rates on cement import, in the second half of the 1920s, in order to protect its cement production. Moreover, cement import was only permitted by the Council of Ministers. In this regard, not only the organizational deficiencies of the institutions of the Soviet Union, but also the precautions that the Turkish governments influenced the cement trade between the two countries.
Keywords: Soviet Union, Arcos, Russoturk, Soviet Trade Agency, Turkey.

Anahtar Kelimeler

Soviet Union, Arcos, Russoturk, Soviet Trade Agency, Turkey

SOVIET CEMENT EXPORT TO TURKEY IN THE EARLY REPUBLICAN PERIOD

Öz

Öz: Bu makale Sovyetler Birliği’nin erken cumhuriyet döneminde Türkiye'deki çimento satışlarının organizasyonunu anlatmaktadır. Osmanlı ve Rus İmparatorlukları arasında dış ticarete konu olan mallar içinde yer alan çimentonun ithalatı Türkiye ve Sovyetler Birliği’ne miras kalmıştır. İmparatorluklar döneminde serbest ticaret esası üzerinden yürüyen dış ticaret, sonraki dönemde Sovyetler Birliği’nin dış ticareti devlet tekeline almasından dolayı Türkiye içerisinde Sovyetler Birliği’nin farklı kurumlarını oluşturmasıyla yeni devlet ticaret kurumlarının üzerinden yürütülerek devam etmiştir. Arcos, Russoturk ve Kafkaslar Üzerinden Ticaret Yapan Kurum, Sovyetler Birliği’nin Türkiye'ye çimento ithalatını gerçekleştiren önemli kurumlardandır. Sovyetlerin çimento satışlarının büyük bir çoğunluğu Arcos üzerinden gerçekleşirken, İstanbul üzerinden satış yapılan yerler arasında Mısır, Suriye, Filistin ve Yunanistan da olmuştur. Her ne kadar büyük karlar elde edilebilecek bir pazar gibi görünse de Türkiye'ye olan çimento ithalatında Sovyetler Birliği büyük zorluklarla karşılaşmış ve zarar etmiştir. 1920'lerin ikinci yarısından itibaren ise Türkiye kendi fabrikalarının üretimini korumak adına gümrük vergilerini yükseltmiştir. Ayrıca çimento ithalatı, Bakanlar Kurulu’nun iznine bağlanmıştır. Bu bağlamda sadece Sovyetler Birliği’nin kendi kurumlarının organizasyon eksikleri değil, Türkiye hükümetlerinin aldığı önlemler de iki ülke arasındaki çimento ticaretine etki etmiştir.
Anahtar kelimeler: Sovyetler Birliği, Arcos, Russoturk, Sovyet Ticaret Temsilciliği, Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Sovyetler Birliği, Arcos, Russoturk, Sovyet Ticaret Temsilciliği, Türkiye

Kaynakça

• GARF. Fon: 374. Opis: 1. Delo: 1878.
• GARF. Fon: 374. Opis: 28. Delo: 1110
• GARF. Fon: 374. Opis: 28. Delo: 1102.
• GARF. Fon: P 374. Opis: 28. Delo: 3230.
• RGAE. Fon: 413. Opis: 11. Delo: 177.
• RGAE. Fon: 413. Opis: 12. Delo: 144.
• RGAE. Fon: 413. Opis: 12. Delo: 2912.
• RGAE. Fon: 413. Opis: 12. Delo: 1970.
• RGAE. Fon: 413. Opis: 12. Delo:1552.
• RGAE. Fon: 413. Opis: 2. Delo: 2042.
• Bakulin S. N.-Muşistin D. D. (1939). Vneşniya Torgovliya SSSR za 20 let 1918-1937 Statistiçeskiy Spravoçnik. Moskva: Mejdunoradniya Kniga.
• Ergin Feridun. (1977). Atatürk Zamanında Türk Ekonomisi. İstanbul: Duran Ofset Matbaacılık.
• Dölen, Emre-Koraltürk Murat. (2013). Aslan Çimento: İlk Çimento Fabrikamızın Öyküsü 1910-2012. İstanbul: Tarih Vakfı.
• Keyder, Çağlar. (1993). Dünya Ekonomisi İçinde Türkiye 1923-1939. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ökçün, Gündüz. (1971). 1920-1930 Yılları Arasında Kurulan Türk Anonim Şirketlerinde Yabancı Sermaye. Ankara: AÜSBFY.
• Perinçek, Mehmet. (2005). Atatürk'ün Sovyetlerle Görüşmeleri, Sovyet Arşiv Belgeleriyle. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Salah, Zeki. (1934). Arkitekt Dergisi.
• Sey, Yıldız.(2003). Türkiye Çimento Tarihi, 1. Basım. Ankara: Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği.
• Tezel, S. Yahya. (1994). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi 1923-1950. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Turan, Mustafa. (1999). Yunan Mezalimi. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Türkiye İstatistik Yıllığı. (1928) Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
• Tokgöz, Erdinç.(2004). Türkiye'nin İktisadi Gelişime Tarihi 1914-2004. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Vneşniya Torgovliya SSSR za 1918-1940. (1960). Statistiçeskiy Obzor. Moskva: Vneştorgizdat.
• Vinkonur, A. and Bakulin, (1929). Foreign Trade Of The Union Of Soviet Republics Over The Period 1918-1928. Moskva: Vneştorgizdat.