The Formation of the Ottoman-Venetian Border after the Treaty of Karlowitz and the Letters of the Kapıcıbaşı Osman Agha (1699-1701)

Yıl 2021, Sayı: 35, 319 - 348, 10.12.2021

Güner Doğan

https://doi.org/10.20427/turkiyat.888735

Cited By: 2

Öz

Boundary point/line indicates a world shared among countries. This is the end point of the dominance areas of states and starting point of the communication with neighboring states. Continuously extending its Western boundary since the day of its foundation, the Ottomans basically came across two states. One of them was Austria and the other was the Republic of Venice. The boundaries of both states in contact with the Ottoman State, similar to the ottoman borders, in all respects constantly changed in time. In this respect, the Treaty of Karlowitz is a turning point where important decisions are made, regarding the change of boundaries of the three states. Among the many decisions of the treaty, perhaps the most significant ones might be on the redetermination of boundaries. Thus, a representative from each country appointed their own boundary official for the purpose of carrying out the demarcation. Giovanni Grimani assumed this task on behalf of Venice, whereas Osman Agha assumed it on behalf of the Ottoman State. This article aims to answer the question of how the boundaries reshaped after the Treaty of Karlowitz, between the Ottoman State and Venice, were determined. While trying to find the answer, the letters that sent by the Ottoman State to Venice and kept at the Venetian State Archive and Libraries will be prioritized.

Anahtar Kelimeler

The Treaty of Karlowitz, Triplex Confinium, Osman Agha, Giovanni Grimani, Bosnian Halil Pasha (Bosnia)

Karlofça Antlaşması Sonrası Osmanlı-Venedik Sınırının Teşekkülü ve Kapıcıbaşı Osman Ağa’nın Mektupları (1699-1701)

Öz

Sınır noktası/hattı, ülkeler arasında paylaşılan bir dünyaya işaret eder. Burası devletlerin hâkimiyet alanlarının son noktası ve komşu devletlerle olan iletişiminin ise başlangıç noktasıdır. Kurulduğu günden itibaren Batı sınırını sürekli genişleten Osmanlılar, karşılarında en temelde iki devlet bulmuşlardır. Bunlardan birisi Avusturya, diğeri ise Venedik Cumhuriyeti’dir. Her ikisi de Osmanlı Devleti’yle her bakımdan iletişim halinde olan bu devletlerin sınırları da tıpkı Osmanlılarda olduğu gibi zaman içinde sürekli değişmiştir. Karlofça Antlaşması, bu bakımdan yani saydığımız bu üç ülkenin sınırlarının değişmesi bakımından önemli kararların alındığı bir dönüm noktasıdır. Bu antlaşmada alınan birçok karar içerisinde belki de en önemlisi, ülkeler arasında sınırların yeniden tespit edilmesi üzerinedir. Bu bakımdan her bir ülkenin temsilcisi, ilgili işi gerçekleştirmek maksadıyla kendi sınır görevlilerini atayacaktır. Venedik adına bu görevli Giovanni Grimani iken Osmanlı Devleti adına ise Osman Ağa’dır. İşte bu makale, Osmanlı Devleti ile Venedik arasında Karlofça Antlaşması sonrası yeniden oluşacak olan sınırların nasıl tespit edildiği hakkındaki soruyu cevaplamak maksadıyla kaleme alınmıştır. Bunu yaparken ise en temelde Osmanlı Devleti tarafından Venedik’e gönderilen ve Venedik Devlet Arşivi ve kütüphanelerinde muhafaza edilen mektuplar ön planda olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karlofça Antlaşması,, Üçlü Sınır,, Osman Ağa,, Giovanni Grimani,, Bosna Paşası Halil

Kaynakça

• Abou-El-Haj, R. A. (1967). The Reisülküttab and Ottoman Diplomacy at Karlowitz (Basılmamış Doktora Tezi). Princeton University
• Abou-El-Haj, R. A. (1969). The Formal Closure of the Ottoman Frontier 1699-1703. Journal of the American Oriental Society, 89(3), 467-475.
• Alberi, D. (2008). Dalmazia: Storie, Arte, Cultura. Trieste: LINT.
• Alberghetti, G. E. (1694). Compendio Della Fortificatione. Venetia.
• Belin, M. (1876). Relations Diplomatiques de la République de Venise avec la Turquie. Journal Asiatique, (Novembre-Decembre, VII. Seri), 381-424.
• Bostan, İ. (2007). Osmanlılarda Deniz Sınırı ve Karasuları Meselesi. Ö. Kumrular (Ed.), Türkler ve Deniz içinde (ss. 36-37). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Chauvard, J. F. (2004). Le Nouveau, Le Flou et l’Incertain. Représentations De La Dalmatie Vénitienne et Cartographie Des Confins Au Temps De La Paix De Karlowitz. J. F. Chauvard ve O. Georg (Ed.), Combler Les Blancs De La Carte, Modalités et Enjeux De La Construction Des Savoirs Géographiques (XVIe – XXe siècle) içinde (ss. 193-220). Strasbourg: Presses Universitaires de Strasbourg.
• Defterdar Sarı Mehmed Paşa. (1995). Zübde-i Vekayiât (1066-1116/1656-1704) (A. Özcan, Haz.). Ankara: TTK Yayınları.
• Dellagrotte, J. A. (1965). Venetian Diplomacy and the Treaty of Carlowitz: 1698-1699 (Basılmamış Doktora Tezi). Syracuse University.
• Demiryürek, M. ve Doğan, G. (haz.). (2015). Boundary Letters: Ottoman Officials to Luigi Ferdinando Marsili (1699-1701). Ankara: Birleşik Kitabevi.
• Doğan, G. (2017). Venediklü ile Dahi Sulh Oluna: 17. ve 18. Yüzyıllarda Osmanlı-Venedik İlişkileri. İstanbul: İletişim Yayınları
• Doğan, G. (2019). Girit Muharebesi Sonrası Osmanlı-Venedik Sınırı (1671). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı Özel Sayısı, 10, 1-18.
• Doğan, G. (2020a). Savaşta ve Barışta Osmanlı Dünyasında Venedikli Bir Diplomat: Carlo Ruzzini (1691-1720). Harvard Üniversitesi Türklük Bilgisi Araştırmaları, 53, 97-115.
• Doğan, G. (2020b). Sınırlar Üzerinde Bir Hayat: İtalyan General Kont Luigi Ferdinando Marsigli ve Osmanlı İmparatorluğu. Ankara: İtalya Kültür Derneği Yayınları.
• Doğan, G. (2020c). Balkanlarda Osmanlı-Venedik Hâkimiyet Mücadelesi ve Kara Savaşları (1645-1721). Türk-İtalyan Harp Tarihi Sempozyumu Bildirileri içinde (ss. 117-131). İstanbul: Milli Savunma Üniversitesi Yayınları.
• Emecen, F. M. (2006). Osmanlı Sınırları Nerede Başlar Nerede Biter. E. Eğribel ve U. Özcan (Yay. Haz.), Sosyoloji ve Coğrafya içinde (ss. 490-502). İstanbul: Kızılelma Yayınları.
• Gherardi, G. (1986). Luigi Ferdinando Marsili: Relazioni Dei Confini Della Croazia e Della Transilvania a Sua Maestà Cesarea. Modena: Mucchi Editore.
• Hafizović, F. (2016). Popis Zela i Zemlje Sandžaka Krka, Klis i Hercegovina, Oslobodenih Od Mletačke Republike 1701. Godine. Zagreb: Srpsko Kulturno Sruštvo Prosvjeta.
• Hammer-Purgstall, J.F. (1963). Geschichte des Osmanischen Reiches (C. 9). Graz.
• Heywood, C. (2015). Atlas of Southeast Europe: Geopolitics and History, Volum One: 1521-1699. Leiden.
• Hitzel, F. (2010). Diplomatik Armağanlar: Osmanlı İmparatorluğu İle Batı Avrupa Ülkeleri Arasında Modern Çağda Yapılan Değiş Tokuş. Ş. Tekeli (Çev.), Harp ve Sulh: Avrupa ve Osmanlılar içinde (ss. 251-253). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Kütükoğlu, M. S. (1998). Hududnâme. TDVİA içinde (C. 18, ss. 303-304).
• MAD 540 ve 173 Numaralı Hersek, Bosna ve İzvornik Livâları İcmâl Tahrîr Defterleri (926-939/1520-1533). (2006). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
• Mólnar, M. (1999). Karlofça Antlaşmasından Sonra Osmanlı-Habsburg Sınırı: 1699-1701. Osmanlı içinde (C. 1, ss. 472-479).
• Molteni, E. ve Silvia, M. (1998). Fortezze Veneziane Nel Levante Esempi di Cartografia Storica Dalla Collezione del Museo Correr. Venezia: Comune di Venezia.
• Muâhedât Mecmuası. (2008). C. 2. Ankara: TTK Yayınları.
• Munson, W. B. (1940). The Peace of Karlowitz (Basılmamış Doktora Tezi). The University of Illinois.
• Özcan, A. (Yay. Haz.). (2000). Anonim Osmanlı Tarihi (1099-1116 / 1688-1704). Ankara: TTK Yayınları.
• Pedani, M. P. (1994). I “Documenti Turchi” Dell’Archivio Di Stato di Venezia, Roma: Ministero per i beni culturali e ambientali Ufficio centrale per i beni archivistici.
• Pedani, M. P. (2001). Spunti Per Una Ricerca sui Confini dal Mare: Gli Ottomani nel Mediterraneo. IACOBVS, 11-12, 221-239.
• Pedani, M. P. (2002). Dalla Frontiera Al Confine. Venezia: Herder Editrice.
• Râşid, M. ve Çelebizâde, İ. Â. (2013). Târih-i Râşid ve Zeyli (C. 1). (A. Özcan, Y. Uğur vd., Yay. Haz.). İstanbul: Klasik Yayınları.
• Rieber, A. J. (2014). The Struggle for the Eurasian Borderlands: From the Rise of Early Modern Empires to the End of the First World War. UK: Cambridge Yayınları.
• Sezen, T. (2008). Osmanlı Yer Adları. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
• Stoye, J. (1994). Marsigli’s Europe: The Life and Times of Luigi Ferdinando Marsigli, Soldier and Virtuoso, 1680- 1730. New Haven-London: Yale University Press.
• Şakiroğlu, M. H. (1986). II. Selim’in Venedik Cumhuriyeti’ne Verdiği 1567 ve 1573 Tarihli Ahidnâmeler. Erdem, II(5), 527-553.
• Tolasa, H. (2004). Kendi Kalemiyle Temeşvarlı Osman Ağa: Bir Osmanlı Türk Sipahisi ve Esirlik Hayatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Zinkeisen, J. W. (2011). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1699-1774) (C. 5) (N. Epçeli, Çev.). İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• 91, 164, MAD 540 ve 173 Numaralı Hersek, Bosna ve İzvornik Livâları İcmâl Tahrîr Defterleri. (2006). C. II, (926-939/1520-1533), Tıpkıbasım, Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.