Yazlık Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum l.) İleri Hatlarının Antalya Koşullarında Bazı Morfolojik Özellikleri ve Verim Performansı
Öz
Bu çalışma CMMYT orijinli 49 ileri kademe hat ve 3 çeşit (Adana 99, Pandas ve Karatopak) yazlık ekmeklik buğday çeşitleri kullanılarak 2012 ile 2015 yılları arasında Antalya Aksuda yürütülmüştür. İlk yıl kontrol çeşitler ile sıraya ekimler yapılmış 22 hat seçilmiştir. İkinci ve üçüncü yıllarda tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı verim denemeleri gerçekleştirilmiştir. Verim denemesindeki 25 genotipin 22 morfolojik özelliği belirlenerek hiyerarşik gruplaması yapılmış ve benzerlikleri ortaya konmuştur. Dendrogramda materyaller iki ana alt gruba ayrılmış, kontrol çeşitler birinci ana grupta, CIMMYT hatları ikinci ana grup altında yer almıştır. 133 ile 141 nolu ileri hatlar birbirine en yakın, Adana 99 çeşidi ile 103 nolu ileri hat en uzak benzerlik göstermiştir. Dekara tane verimi bakımından genotip x yıl etkileşimleri %1 düzeyinde önemli bulunmuştur. İlk yıl verim ortalaması 617 kg da-1, ikinci yıl 566 kg da-1 ve birleştirilmiş yıl ortalaması 591 kg da-1 olarak belirlenmiştir. 115 nolu hat (805 kg da-1), 142 nolu hat (785 kg da-1) ve 111 nolu hat (705 kg da-1) en yüksek verimi vermişlerdir. Sonraki yıllarda 115 nolu hat Seki çeşidi olarak tescil edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
Tarım ve Orman Bakanlığı,Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Kaynakça
- Atar, B., Kara, B., ve Şener, A. 2018. Yurtdışı orijinli bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Isparta koşullarında performansları. Black Sea Journal of Agric, 1(4): 122-126.
- Aydoğan, S., ve Soylu, S. 2017. Ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim öğeleri ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla bitkileri merkez araştırma enstitüsü dergisi, 26(1): 24-24. https://doi.org/10.21566/tarbitderg.323568
- Doğan, Y., ve Kendal E. 2013. Diyarbakır koşullarında bazı ekmeklik buğday (triticum aestivum l.) genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 23(3): 199-208. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/204704 Erişim tarihi: 21.01.2020
- FAO, 2020. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü. Bitkisel üretim istatistikleri. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC Erişim tarihi: 08.01.2020.
- Gençtan, T., ve Balkan, A. 2006. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L. em Thell) çeşitlerinde ana sap ve fertil kardeşlerin bitki tane verimi ve verim öğeleri yönünden karşılaştırılması. Tarım Bilimleri Dergisi, 13(1): 17-21. http://tarimbilimleri.agri.ankara.edu.tr/2007/111_1/makale%203.pdf Erişim tarihi: 21.01.2020
- Hui, Z., Zhengbin, Z., Hongbo, S., Ping, X., ve Foulkes, M. J. 2008. Genetic correlation and path analysis of transpiration efficiency for wheat flag leaves. Environmental and Experimental Botany, 64(2): 128-134. https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2007.11.001
- Moita Neto, J. M., ve Moita, G.C. 1998. An introduction analysis exploratory multivariate date Química Nova, 21(4): 467-469. http://www.scielo.br/pdf/qn/v21n4/3193.pdf. Erişim tarihi: 21.01.2020
- Mut, Z , Aydın, N., Bayramoğlu, H., ve Özcan, H. 2007. Bazı ekmeklik buğday (triticum aestivum l.) genotiplerinin verim ve başlıca kalite özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi. 22(2): 193-201. https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuanajas/issue/20227/214339 Erişim tarihi: 21.01.2020
- Öztürk, İ., Avcı, R., Kahraman, T., ve Beşer, N. 2004. Trakya bölgesinde üretilen bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları ile kalite özelliklerinin belirlenmesi, Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5.
- Sayılğan, Ç. 2016. Küresel sıcaklık artışının buğdayda beklenen etkileri ve yüksek sıcaklığa toleranslılığın fizyolojik göstergeleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26(3): 439-447. https://dergipark.org.tr/en/pub/yyutbd/issue/27061/284800 Erişim tarihi: 21.01.2020
- Spagnoletti Zeuli, P.L., ve Qualset, C.O. 1990. Flag leaf variation and the analysis of diversity in durum wheat. Plant Breeding, 105(3): 189-202. https://doi.org/10.1111/j.1439-0523.1990.tb01196.x
- Sylvester-Bradley, R., Scott, R.K., ve Wright, C.E. 1990. Physiology in the production and improvement of cereals. Physiology in the production and improvement of cereals., 18: 156. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/19920750966 Erişim tarihi: 21.01.2020
- Şahin, M., Aydoğan, S., Göçmen Akçacık, A., ve Taner, S. 2009. Orta Anadolu için geliştirilmiş bazı ekmeklik buğday genotiplerinin alveograf analizi yönünden değerlendirilmesi. Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Bitkisel Araştırma Dergisi, 2: 1-9.
- Tayınmak, A. 2019. Diyarbakır koşullarında ileri kademe ekmeklik buğday (Aestivum L.) hatlarının verim ve kalite özellikleri belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi. Diyarbakır. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp Erişim tarihi: 21.01.2020
- Tayyar, Ş. 2008. Ekmeklik buğday çeşitlerinde dane verimi ve ekstensograf özellikleri üzerinde bir araştırma. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1): 79-84. https://dergipark.org.tr/en/pub/akdenizfderg/issue/1574/19508 Erişim tarihi: 21.01.2020
- TTSM, 2020. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü. Ekmeklik buğday özellik belgesi. https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=48 Erişim tarihi: 10.01.2020
- TÜİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr Erişim tarihi: 08.01.2020
- Tülübaş, N. ve Kara, B. 2019. Kıraç koşullarda güzlük zamanında ve geç ekim ve yazlık ekilen buğdayın tane verimi ile bazı kalite özelliklerinin karşılaştırılması, Türk Doğa ve Fe Dergisi, vol. 8, no. 1, pp. 8–12, 2019.
- Yavaş, İ., ve Ünay, A. 2011. Evaluation of some properties for drought resistance in bread Wheat. Adnan Menderes Üniversitesi, 8(1): 67-72.
Öz
This study was conducted to determined suitable varieties for Antalya ecological conditions using 49 advanced lines from CMMYT origin and 3 check varieties (Adana 99, Pandas and Karatopak) from 2012 to 2015 in Antalya Aksu district. In the first year, two-row plantings were made with control varieties and 22 lines were selected. İn the second and third years, the experiments were arranged in randomized block design with three replicates for in order to determin of yields. 22 morphological features of 25 genotypes in yield experiment were determined and hierarchical grouping was made and similarities were revealed. In the dendrogram, the materials were divided into two main subgroups, the control varieties were in the first main group, and the CIMMYT lines were located under the second main group. In terms of similarity, the advanced lines 133 and 141 numbers are closest to each other and Adana 99 and the advanced line 103 determined as the farthest lines. Genotype x years interaction was significant at 1 % of probability for grain yield. The average yield in the first year was 617 kg da-1, the second year was 566 kg da-1 and the combined year average was occured as 591 kg da-1. In later years, the line 115 was been registered Seki variety.
Kaynakça
- Atar, B., Kara, B., ve Şener, A. 2018. Yurtdışı orijinli bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Isparta koşullarında performansları. Black Sea Journal of Agric, 1(4): 122-126.
- Aydoğan, S., ve Soylu, S. 2017. Ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim öğeleri ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla bitkileri merkez araştırma enstitüsü dergisi, 26(1): 24-24. https://doi.org/10.21566/tarbitderg.323568
- Doğan, Y., ve Kendal E. 2013. Diyarbakır koşullarında bazı ekmeklik buğday (triticum aestivum l.) genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 23(3): 199-208. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/204704 Erişim tarihi: 21.01.2020
- FAO, 2020. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü. Bitkisel üretim istatistikleri. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC Erişim tarihi: 08.01.2020.
- Gençtan, T., ve Balkan, A. 2006. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L. em Thell) çeşitlerinde ana sap ve fertil kardeşlerin bitki tane verimi ve verim öğeleri yönünden karşılaştırılması. Tarım Bilimleri Dergisi, 13(1): 17-21. http://tarimbilimleri.agri.ankara.edu.tr/2007/111_1/makale%203.pdf Erişim tarihi: 21.01.2020
- Hui, Z., Zhengbin, Z., Hongbo, S., Ping, X., ve Foulkes, M. J. 2008. Genetic correlation and path analysis of transpiration efficiency for wheat flag leaves. Environmental and Experimental Botany, 64(2): 128-134. https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2007.11.001
- Moita Neto, J. M., ve Moita, G.C. 1998. An introduction analysis exploratory multivariate date Química Nova, 21(4): 467-469. http://www.scielo.br/pdf/qn/v21n4/3193.pdf. Erişim tarihi: 21.01.2020
- Mut, Z , Aydın, N., Bayramoğlu, H., ve Özcan, H. 2007. Bazı ekmeklik buğday (triticum aestivum l.) genotiplerinin verim ve başlıca kalite özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi. 22(2): 193-201. https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuanajas/issue/20227/214339 Erişim tarihi: 21.01.2020
- Öztürk, İ., Avcı, R., Kahraman, T., ve Beşer, N. 2004. Trakya bölgesinde üretilen bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları ile kalite özelliklerinin belirlenmesi, Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5.
- Sayılğan, Ç. 2016. Küresel sıcaklık artışının buğdayda beklenen etkileri ve yüksek sıcaklığa toleranslılığın fizyolojik göstergeleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26(3): 439-447. https://dergipark.org.tr/en/pub/yyutbd/issue/27061/284800 Erişim tarihi: 21.01.2020
- Spagnoletti Zeuli, P.L., ve Qualset, C.O. 1990. Flag leaf variation and the analysis of diversity in durum wheat. Plant Breeding, 105(3): 189-202. https://doi.org/10.1111/j.1439-0523.1990.tb01196.x
- Sylvester-Bradley, R., Scott, R.K., ve Wright, C.E. 1990. Physiology in the production and improvement of cereals. Physiology in the production and improvement of cereals., 18: 156. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/19920750966 Erişim tarihi: 21.01.2020
- Şahin, M., Aydoğan, S., Göçmen Akçacık, A., ve Taner, S. 2009. Orta Anadolu için geliştirilmiş bazı ekmeklik buğday genotiplerinin alveograf analizi yönünden değerlendirilmesi. Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Bitkisel Araştırma Dergisi, 2: 1-9.
- Tayınmak, A. 2019. Diyarbakır koşullarında ileri kademe ekmeklik buğday (Aestivum L.) hatlarının verim ve kalite özellikleri belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi. Diyarbakır. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp Erişim tarihi: 21.01.2020
- Tayyar, Ş. 2008. Ekmeklik buğday çeşitlerinde dane verimi ve ekstensograf özellikleri üzerinde bir araştırma. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1): 79-84. https://dergipark.org.tr/en/pub/akdenizfderg/issue/1574/19508 Erişim tarihi: 21.01.2020
- TTSM, 2020. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü. Ekmeklik buğday özellik belgesi. https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=48 Erişim tarihi: 10.01.2020
- TÜİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr Erişim tarihi: 08.01.2020
- Tülübaş, N. ve Kara, B. 2019. Kıraç koşullarda güzlük zamanında ve geç ekim ve yazlık ekilen buğdayın tane verimi ile bazı kalite özelliklerinin karşılaştırılması, Türk Doğa ve Fe Dergisi, vol. 8, no. 1, pp. 8–12, 2019.
- Yavaş, İ., ve Ünay, A. 2011. Evaluation of some properties for drought resistance in bread Wheat. Adnan Menderes Üniversitesi, 8(1): 67-72.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Ocak 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Haziran 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |