Determination of Energy Usage Efficiency in Second Crop Sunflower Production in Kırklareli Province

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 2, 117 - 123, 26.07.2014

Mehmet Fırat Baran Hasan Ali Karaağaç

Öz

In this study, energy balance in second crop sunflower in Kirklareli conditions was put forward, in 2013. Main data used in this study, such as economical life, labor success, fuel-oil consumptions, machine weights of the tools and machines used in second crop sunflower and fertilizer, irrigation, seed amounts was obtained from the other studies, various sources and catalogues. As a result of the evaluations, energy output/input rate was obtained 3.21, the specific energy value was obtained 8.19 MJ kg-1, net energy production was calculated 34404.90 MJ ha-1 for second crop sunflower growing. In second crop sunflower production, it was found that the highest usage ratio in total energy input belongs to irrigation energy by 30.36%. This ratio was followed by 28.78 % fertilizer energy and 24.74% fuel-oil energy.

Anahtar Kelimeler

Kırklareli, second crop, sunflower production, energy, efficiency

Kırklareli Koşullarında İkinci Ürün Ayçiçeği Üretiminde Enerji Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi

Öz

Bu çalışmada, 2013 Kırklareli koşullarında ikinci ürün ayçiçeği üretiminde enerji bilançosu ortaya konulmuştur. Çalışmada kullanılan alet-makinelerin ekonomik ömürleri, iş başarısı, yakıt-yağ tüketimleri, makine ağırlıkları ile gübre, sulama, tohum miktarları gibi temel veriler, yapılan diğer çalışmalardan, çeşitli kaynak ve kataloglardan temin edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda ikinci ürün ayçiçeği üretiminde enerji çıktı/girdi oranı 3.21, özgül enerji değeri 8.19 MJ kg-1, net enerji üretimi 34404.90 MJ ha-1 olarak hesaplanmıştır. İkinci ürün ayçiçeği üretiminde toplam enerji girdileri içerisinde kullanım oranı en yüksek olan %30.36 ile sulama enerjisi olduğu bulunmuştur. Bunu sırasıyla %28.78 ile gübre enerjisi, %24.74 ile yakıt-yağ enerjisi takip etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kırklareli, ikinci ürün, ayçiçeği üretimi, enerji etkinliği

Kaynakça

• İnsan işgücü (h) 28 Kallivroussi ve ark., 2002; Sabah, 2010
• Makine üretim enerjisi (kg) Traktör 13 Barut ve ark., 2011
• Toprak işleme aletleri 13 Barut ve ark., 2011 Yakıt (L) Dizel 2 Sabah, 2010 yağ 51 Sabah, 2010; Eren, 2011; Arıkan, 2011
• Kimyasal gübreler (kg) Azot (N) 45 Ramirez ve Worrel, 2006; Sabah, 2010 Fosfor (P 2 O 5 )
• Potasyum(K 2 O 8 5 Ramirez ve Worrel, 2006; Sabah, 2010 Ramirez ve Worrel, 2006; Sabah, 2010 İlaç (kg)
• Herbisit 269 Ferrago, 2003
• İnsektisit 214 Ferrago, 2003 Tohum (kg)
• Ayçiçeği 6 Rodrigues ve ark., 2010; Sabah, 2010
• Sulama (m 3 ) 0.63 Barut ve ark., 2011; Öztürk, 2011 Çıktı
• Ayçiçeği tohumu 3 Sabah, 2010
• Enerji Girdilerinin Hesaplanması: Makine Enerji Girdisi (MJ ha -1 ): Makine enerji girdisi aşağıda verilmiş olan formülle hesaplanmıştır (Yaldız ve ark., 1990; Karaağaç ve ark., 2012). EFC x T E x W ME  (1) Eşitlikte;
• ME: Makine enerji girdisi (MJ ha -1 ), W: Aletin ağırlığı (kg), E: Tarım makinesinin veya aletinin birim ağırlığının üretim enerjisi (MJ kg -1 ), T: Traktör veya aletin ekonomik kullanım ömrü (h), EFC: Efektif alan kapasitesi (ha h -1 )’dir. Yakıt-Yağ Enerji Girdisi (MJ ha -1 ): Yakıt enerji girdisi ve yağ enerji girdisi aşağıdaki formülle hesaplanmıştır (Gözübüyük ve ark., 2012).
• YKE: YT x YKED (2) YĞE: (YT x 0,045) x YĞED (3) Eşitlikte; YKE: Yakıt enerji girdisi (MJ ha -1 ) YĞE: Yağ enerji girdisi (MJ ha -1 ) YT: Yakıt tüketimi (l ha -1 ) YKED: Yakıtın enerji değeri (MJ l -1 ) YĞED: Yağın enerji değeri (MJ l -1 ) Çizelge 4. Enerji etkinliği göstergeleri* Parametreler Tanım Enerji oranı Enerji çıktısı / Enerji girdisi Özgül enerji (MJ kg -1 ) Toplam enerji girdisi / Hasat edilen toplam ürün miktarı Enerji üretkenliği (kg MJ -1 ) Hasat edilen toplam ürün miktarı / Toplam enerji girdisi Net enerji üretimi (MJ ha -1 ) Toplam enerji çıktısı – Toplam enerji girdisi * Enerji etkinliğinin belirlenmesi için Çizelge 4’te verilen göstergelerden yararlanılmıştır (Eren, 2011).
• Sonuçlar ve Tartışma İkinci ürün ayçiçeği üretiminde giren ve çıkan enerji toplam enerji değerleri ve enerji etkinliği göstergeleri Çizelge 5’de gösterilmiştir. Çizelge 5 incelendiğinde birim alan başına 51.50 h insan iş gücüne karşılık olarak 117.41 MJ ha -1 insan enerjisi tüketilmiş, bu değer %0.75 ile en düşük girdiyi oluşturmuştur. Ayçiçeği üretiminde alet/makine enerjisi için 1 ha alan için 1296.65 MJ enerji tüketilmiş, bu değer toplam enerji içerisinde
• %33 oranına karşılık gelmiştir. Tüm girdiler içerisinde yakıt-yağ enerji girdisi 3850.34 MJ ha -1 olarak tüketilerek %24.74 oranı ile en yüksek
• üçüncü sırada olmuştur. Gübre enerji girdisi %78 oranına karşılık gelen 4480.00 MJ ha -1 enerjiyle en yüksek ikinci sırada gerçekleşmiştir.
• Ayçiçeği üretiminde ilaç enerji girdisi 859.00 MJ ha 1 değeri ile %5.52 oranına sahipken, tohum enerji girdisi 236.70 MJ ha -1 değeri ile %1.52 oranına sahip olmuştur. Sulama enerji girdisi 4725.00 MJ ha -1 değerine karşılık olan %30.36 oranı ile enerji tüketiminde en yüksek sırayı almıştır. Çizelge 5’de görüldüğü gibi ayçiçeği üretimi için elde edilen toplam enerji girdisi 15565.10 MJ ha -1 , toplam enerji çıktısı 49970,00 MJ ha -1 , enerji oranı 3.21, özgül enerji 8.19 MJ kg -1 , enerji üretkenliği 0.12 kg
• MJ -1 ve net enerji verimi 34404.90 MJ ha -1 olarak gerçekleşmiştir. Çıkan bu sonuçları farklı yörelerden yapılan
• çalışmalarla kıyaslandığında; Ayçiçeği üretiminde enerji oranı çalışma bölgesinde 3.21 bulunurken, bu oran Aydın Söke koşullarında 6.63 (Sabah, 2010), İran koşullarında 2.17 (Davoodi ve Houshyar, 2009), Yunanistan koşullarında ise 4.5
• (Kallivroussis ve ark., 2002) olarak belirlenmiştir.
• Üretim işlem-lerinde kullanılan toplam enerji miktarının, hasat edilen toplam ürün miktarına oranı Özgül enerji olarak tanımlanır. Özgül enerji değeri, birim miktar (kg) ürün üretmek için tüketilen enerji miktarını (MJ) belirtir. Özgül enerji değerinin düşük olması, üretimdeki enerji etkinliğinin yüksek olması anlamına gelir. Çizelge 5. İkinci ürün ayçiçeği üretiminde enerji kullanımı Girdi Hektar başına miktar Toplam enerji girdisi (MJ ha -1 ) Toplam enerji girdisine oranı (%) İnsan işgücü (h) 50 41 0.75 Toprak hazırlama işlemleri 36 50 Ekim, bakım ve diğer işlemler 28 39 Hasat 86 51 Makine (h) 15 1265 33 Traktör 60 363
• Toprak hazırlama işlemleri 36 81 Ekim, bakım ve diğer işlemler 24 263 Hasat 0.95 658 Yakıt + Yağ (L) 97 3834 74
• Toprak hazırlama işlemleri 67 1724
• Ekim, bakım ve diğer işlemler 69 16097 Hasat 61 414
• Kimyasal gübreler (kg) 100 4400 78 Fosfor (P) 00 400 Azot (N) 00 3600.00 Potasyum (K) 00 400.00
• Kimyasallar (kg) 50 800 52 Herbisit 00 538,00 İnsektisit 50 321,00 Tohum (kg) 50 270 52 Sulama (m 3 ) 7500.00 4700 36
• Toplam enerji girdisi (MJ ha -1 ) 15510 00
• Doğrudan enerji girdisi 3834 74
• Dolaylı enerji girdisi 11776 26 Çıktı (kg ha -1 ) Verim 1900 49970
• Toplam enerji çıktısı (MJ ha -1 ) 49970,00 ENERJİ ETKİNLİĞİ
• Enerji çıktı/Girdi oranı 21 Özgül enerji (MJ kg -1 ) 19 Enerji üretkenliği (kg MJ -1 ) 0.12 Net enerji verimi (MJ) 344090 Bu sebeple sulama ve gübrenin daha bilinçli kullanılması hususunda ar-ge çalışmalarında sulama ve gübre tüketiminin azaltılmasına yönelik
• çalışmalara önem verilmesi gerektiği düşünülmektedir. Kaynaklar Anonim, 2013a. Kırklareli Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, www.kirklarelitarim.gov.tr.
• Anonim, 2013b. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Edirne http://ttae.gov.tr/index.php/makaleler
• Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 2009, TEKİRDAĞ.
• Davoodi, M.J.Ş., Housyar, E., 2009. Energy Consumption Of Canola And Sunflower Production in Iran. American-Eurasian J. Agric. & Environ. Sci., 6 (4): 381-384. ISSN 1818-6769, IDOSI Publications.
• Ekinci, K., Akbolat, D., Demircan, V., Ekinci, Ç., 200 Isparta İli Elma Üretiminde Enerji Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi. III.Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu, http://www.emo.org.tr/index.php. Eren, Ö., 2011. Çukurova Bölgesinde Tatlı Sorgum (Sorghum bicolor (L.) Moench) üretiminde Yaşam Döngüsü Enerji Ve Çevresel Etki Analizi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makinaları Ana Bilim Dalı Doktora Tezi. Adana 2011.
• Ferrago, D. O., 2003. Energy Cost/Use in Pesticide Production. Encyclopedia of Pest Management.
• Göktolga, Z. G., Gözener, B., Karkacıer ,O., 2006. Şeftali Üretiminde Enerji Kullanımı, Tokat İli Örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 23 (2), 39-44
• Gözübüyük, Z., Çelik, A., Öztürk, İ., Demir, O., Adıgüzel, M.,C., 2012. Buğday Üretiminde Farklı, Toprak İşleme- Ekim Sistemlerinin Enerji Kullanım Etkinliği Yönünden Karşılaştırılması. Tarım Makineleri Bilimi Dergisi. Cilt 8, Sayı 1.
• Karaağaç, H., A., Aykanat, S., Coşkun, M., A., Şimşek, M., 2012. Buğday Tarımında Farklı