COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ (CBS) İLE KAHRAMANMARAŞ'TA (TÜRKİYE) ASTRAGALUS TÜR DAĞILIMI VE ZENGİNLİĞİNİN KONUMSAL ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 37 - 59, 29.04.2019

Alper Uzun Seyran Palabaş Uzun Ali Durmaz

https://doi.org/10.32328/turkjforsci.553375

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı,
Kahramanmaraş'taki Astragalus
cinsinin bitkisel tür çeşitliliğini tespit etmek ve koruma bakış açısıyla
güncellenmiş dağılım bilgilerini Coğrafi Bilgi Sistemleri yardımı ile
sunmaktır. Türkiye florası, Kahramanmaraş iline ilişkin yakın zamanda
yayınlanan makaleler, kontrol listeleri, il içindeki bölgesel flora
çalışmaları, seksiyon revizyonları ve ayrıca Astragalus cinsine ilişkin Kahramanmaraş doğasından bizim tarafımızdan toplanan ve herbaryum örneği haline getirilen bitki koleksiyonu
kullanılmıştır. Literatür ile de desteklenen saha çalışmalarının sonuçlarına
göre, Astragalus cinsine ait 95 bitki
taksonu geçerli adları ve önceki eş isimleri ile birlikte listelenmiştir.
Kahramanmaraş'taki endemik Astragalus
takson sayısı 37'dir (endemizim oranı %39). Bitki örtüsü içerisinde Astragalus cinsine ait en büyük
seksiyonlar 23 taksonla Rhacophorus,
8 taksonla Onobrychoidei, 6’şar
taksonla Dasyphyllium, Malacothrix, Myobroma, Proselius ve Pterophorus’dur. Kahramanmaraş için Astragalus cinsine ait taksonların
fitocoğrafik bölgelere dağılımı şu şekildedir; 56 takson (%59) İran-Turan
elementi, 28 takson (% 30) çok bölgeli veya orijini bilinmeyen ve geri kalanlar
ise; 6 takson (%6) Doğu Akdeniz elementi, 4 takson (%4) Doğu Akdeniz (dağ)
elementi ve 1 takson (% 1) Avrupa-Sibirya elementidir. Endemik taksonların IUCN
tehdit kategorileri belirlenmiştir. Sonuç olarak, IUCN'e göre toplam 11 takson
tehdit altında kategorisinde (CR kategorisinde 4 takson, EN kategorisinde 2
takson ve VU kategorisinde 5 takson) yer alırken geriye kalan 26 takson daha
düşük tehdit kategorilerindedir (NT ve LR). Karelaj sistemi ile oluşturulan tür dağılımlarına ve koruma bakış açısına göre, Çağlayancerit'te (J13) ve
Göksun'da (D4, E4 ve G8) Ekinözü ve merkez ilçe arasında (I10)
ve Kahramanmaraş Merkez ilçede (K10) takson sayısı bakımından en zengin kareler olarak
belirlenmiştir. Bu alanlar step koşullarının, hayvancılık ve otlatma
baskısının en yoğun olduğu bölgeler olması sebebiyle koruma biyolojisi
açısından oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Konumsal analiz, Zenginlik, Astragalus, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Kahramanmaraş, Türkiye

SPATIAL ANALYSES OF ASTRAGALUS SPECIES DISTRIBUTION AND RICHNESS IN KAHRAMANMARAŞ (TURKEY) BY GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEMS (GIS)

Öz

The
aim of this study is to determine the species richness of the genus Astragalus
in Kahramanmaraş and to present the updated distribution information with the
help of Geographic Information Systems in a conservation point of view. In this
study, country flora, recently published articles on the province of
Kahramanmaraş, checklists, regional flora studies in the province, section revisions
of Astragalus and the plant samples
collected from the field surveys in Kahramanmaraş were used. According to the
results of the field studies supported by the literature, 95 plant taxa
belonging to the genus Astragalus are
listed together with their valid names and previous synonyms. The number of
endemic taxa in Kahramanmaraş is 37 (39%). In the plant list, the largest
sections of the genus Astragalus are
Rhacophorus with 23 taxa, Onobrychium with 8 taxa, Dasyphyllium, Malacothrix,
Myobroma, Proselius and Pterophorus with 6 taxa for each. The distribution of
the taxa to the phytogeographical regions is as follows; 56 taxa (59%)
Irano-Turanian element, 28 taxa (30%) Multi-regional or unknown origin, and the
rest; 6 taxa (6%) is an element of the Eastern Mediterranean, 4 taxa (4%) of
the Eastern Mediterranean (mountain) element and 1 taxon (1%) of the
Euro-Siberian element. IUCN threat categories of endemic taxa were determined.
As a result, totally 11 taxa are in threatened categories according to IUCN (4
taxa in CR, 2 taxa in EN and 5 taxa in VU category) and the remaining 26 taxa
are in lower threat categories (NT and LR). According to the distribution of
the species produced based on the grid system, (J13) in Çağlayancerit, (D4, E4
and G8) in Göksun, (I10) in the place between Ekinözü and centre district, and
(K10) in the centre district of Kahramanmaraş were determined as the richest squares
in terms of number of taxa in the conservation point of view. These areas are
very important in terms of conservation biology as they are the most intense
areas of steppic conditions, livestock and grazing pressure.

Anahtar Kelimeler

Spatial analyses, Richness, Astragalus, Geographical Information System, Kahramanmaraş, Turkey

Kaynakça

• Akan, H. & Aytaç, Z. (2014). The revision of the section Alopecuroidei of the genus Astragalus (Fabaceae) in Turkey. Turk J Bot 38: 37-59.
• Akkaya, B.O. (2007). Narlı (Kahramanmaraş)-Aşağımülk (Gaziantep) arasında kalan bölgenin floristik yönden incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye.
• Aytaç, Z. (1997). The Revision of the section Dasyphyllium Bunge of the genus Astragalus L. of Turkey. Turk J Bot 21: 31-57.
• Aytaç, Z. & Duman, H. (2005). The steppic flora of high Mounts Ahir, Öksüz and Binboğa (Kahramanmaraş - Kayseri, Turkey). Fl. Medit. 15: 121-178.
• Aytaç, Z., Ekici, M., Akan, H. (2012). Astragalus L. In: Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M, Babaç MT, editors. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). İstanbul, Turkey: Nezahat Gökyiğit Botanic Garden and Floristics Research Society.
• Başaran, H. (2006). Sekeroba-Türkoğlu arasında kalan bölgenin floristik yönden incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye.
• Çenet, M. Aydoğdu, M., İlçim, A. & Toroğlu, S. (2006). İmalı Deresi ve çevresindeki tepelerin florası (Türkoğlu-Kahramanmaraş), KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 9(1): 1-11.
• Davis, P.H. (1965-85). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol I-IX., Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Davis, P.H., Mill, R.R. & Tan, K. (1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. X, Supplement, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Duman, H. (1985). Engizek Dağı (Kahramanmaraş) Vejetasyonu. Ankara, Turkish Journal of Botany 19:2, 179-212 s.
• Duman, H. (1990). Engizek Dağı (Kahramanmaraş) Vejetasyonu. Doktora Tezi, Gazi Univ. Fen Bil. Enst, Ankara.
• Duman H. & Aytaç, Z. (1994), Ahır, Berit, Binboğa ve Öksüz Dağları (Kahramanmaraş-Kayseri), Yüksek dağ flora ve vejetasyonu, TÜBİTAK (TBAG-940), Ankara, 186 s.
• Duman, H. & Aytaç, Z. (1995). New floristic records for the grid squares B6 and C6. Turk J Bot 19(6): 615-621.
• Duman, H., Aytaç, Z. & Vural, M. (1995). Two new taxa from South Anatolia, Turk J Bot 19: 477-479.
• Ekici, M. (2010). Astragalus L. (Fabaceae) cinsinin Hypoglottidei DC., Incani DC. ve Dissitiflori DC. seksiyonlarında yer alan tükenmiş (EX) ve yetersiz veri (DD) basamağında bulunan taksonlar ile ilgili veriler. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (1): 31-42.
• Ekici, M., Akan, H. & Aytaç, Z. (2015). Taxonomic revision of Astragalus L. section Onobrychoidei DC. (Fabaceae) in Turkey. Turk J Bot 39: 708-745.
• Ekici M. & Aytaç Z. (2001). Astragalus dumanii (Fabaceae), a new species from Anatolia, Turkey. Annales Botanici Fennici 38 (3): 171-174
• Ekici, M. & Ekim, T. (2004). Revision of the section Hololeuce Bunge of the genus Astragalus L. (Leguminosae) in Turkey. Turk J Bot 28: 307-347
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z. & Adıgüzel, N. (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Red Data Book of Turkish Plants Pteridophyta and Spermatophyta), Barışcan Ofset, Ankara, 246 s.
• ESRI. (2011). ArcGIS 10 Desktop uygulama dökümanı. Sinan Ofset Matbaacılık San.Tic.Ltd.Şti, Ankara, 187 s.
• Fisher, M. & Nijkamp, P. (1992). GIS and spatial modelling, EGIS ’92 Conference Proceedings, pages: 214-225.
• Frodin, D.G. (2004). History and concepts of big plant genera. Taxon, 53(3): 753-776.
• Ghahreman, A., Maassoumi, A.A. & Ghahremani-nejad, F. (2002). Astragalus tuyehensis (Fabaceae), a new species from Iran. Novon 12: 47-49.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. & Başer, K.H.C. (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. XI, Supplement – II, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul.
• Goodchild, M., Haining, R. & Wise, S. (1992). Integrating GIS and spatial data analysis, problems and possibilities. Int. J. Geographical Information Systems (6): 407-423.
• IUCN, (2001). Red List Categories: Version 3.1. Prepared by the IUCN Species Survival Commission. Gland, Switzerland and, Cambridge.
• İlçim, A, Kocabaş, Y. & Başaran, H. (2008a). Şekeroba çevresinin (Kahramanmaraş) floristik yönden incelenmesi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi 11: 13-22.
• İlçim, A., Çenet, M. & Dadandı, M.Y. (2008b). Stachys marashica (Lamiaceae), A new species from Turkey, Ann. Bot. Fennici, 45: 151-155.
• Kara, C. (1995). Yukarı Ceyhan Vadisi florası (Kahramanmaraş). Dumlupınar Üniv., Fen Bil. Enst., Yüksek Lisans Tezi, Kütahya 2-28s.
• Kadıoğlu, B., Kadıoğlu, S., Turan, Y. (2008). Gevenlerin (Astragalus sp.) farklı kullanım alanları ve önemi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi 14(1): 17-26.
• Kandemir, A., Sevindi, C., Korkmaz, M. & Çelikoğlu, Ş. (2015). Erzincan (Türkiye)’a özgü endemik bitki taksonlarının IUCN tehdit kategorileri. Bağbahçe Bilim Dergisi 2 (1): 43-65.
• Karakısa, İ. (1997). Dibek Dağları ve Çevresi (Kahramanmaraş) Florası üzerine bir ön araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, 140 s.
• Karaköse, M., Polat, R., Rahman, M.O. & Çakilcioğlu, U. (2018). Traditional honey production and bee flora of Espiye, Turkey. Bangladesh J. Plant Taxon. 25(1): 79-91.
• Kocabaş, Y.Z., İlçim, A., Çömlekçioğlu, N. (2014). Kahramanmaraş Başkonuş Dağı gevenleri (Astragalus spp.) ve önemi. III. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu, 8-10 Mayıs 2014, Kahramanmaraş. Li, X., Qu, L., Dong, Y., Han, L., Liu, E., Fang, S., Zhang, Y. & Wang, T. (2014). A Review of recent research progress on the Astragalus genus. Molecules 19: 18850-18880.
• Lysiuk, R. & Darmohray, R. (2016). Pharmacology and ethnomedicine of the genus Astragalus. International Journal of Pharmacology, Phytochemistry and Ethnomedicine 3: 46-53.
• Maassoumi A.A., (2005). The genus Astragalus in Iran, vol. 5. - Tehran: Research Institute of Forests and Rangelands.
• Özhatay, N. & Kültür, Ş. (2006). Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey III. Turk J Bot 30: 281-316.
• Özhatay, N., Kültür, Ş. & Aslan, S. (2009). Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey IV. Turk J Bot 33: 191-226.
• Özhatay, F.N., Kültür, Ş. & Gürdal, M.B. (2011). Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey V. Turk J Bot 35: 589-624.
• Özhatay, N., Kültür, Ş. & Gürdal, B. (2013). Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey VI. J Fac Pharm Istanbul 43(1): 33-82.
• Özhatay, N., Kültür, Ş. & Gürdal, B. (2015). Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey VII. J Fac Pharm Istanbul 45(1): 61-86.
• Podlech, D. (2001). Contribution to the knowledge of the genus Astragalus L. (Leguminosae) VII-X. Sendtnera 7: 163.
• Podlech, D. & Ekici, M. (2008). Some new and interesting Astragalus species (Fabaceae) from Turkey. Feddes Repert 119: 24-36.
• Podlech, D., Zarre, Sh., Massoumi A.A., Ekici, M., Sytin, A. (2010). Papilionaceae VI: Astragalus IV. In: Rechinger KH, editor. Flora Iranica. 178. Graz, Austria: Akad. Druck-u. Verlagsanst, pp. 58-146.
• Podlech, D. & Zarre, S.H. (2013). A Taxonomic revision of the genus Astragalus L. (Leguminosae) in the Old World, Vol. II, pp. 1039–1150. Vienna, Austria: Naturhistorisches Museum Wien.
• Tel, A.Z., Ortaç, İ. & İlçim, A. (2018). A Study on the flora of some natural and cultural sites of Kahramanmaraş province (Turkey). Comm. J. Biol. 2(2): 43-47.
• Taeb, F. & Uzunhisarcıklı, M.E. (2012). Astragalus argentophyllus (Fabaceae), a new species from south Anatolia, Turkey. Annales Botanici Fennici 49(4): 259-262.
• Uygun, C. (2014). Sarımsak, Tırıl ve Kayranlı Dağlarının (Andırın– Kahramanmaraş) florası (Doktora Tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye.
• Varol, Ö. (1997). Başkonuş Dağı (Kahramanmaraş) florası, Turkish Journal of Botany, 27: 117-139.
• Varol, Ö., Çenet, M. & İlçim, A. (1998). C6 karesinden yeni floristik kayıtlar. II. Uluslararası Kızılırmak Fen Bilimleri Kongresi. (20-22 Mayıs), Kırıkkale
• Varol, Ö. & Tatlı, A. (2003). Çimen Dağı (Kahramanmaraş)’nın floristik özellikleri, Ekoloji Çevre Dergisi 12(46): 17-28.
• Wei, C. & Ping, Y. (2010). Astragalus beitashanensis, a new species of Leguminosae from Xinjiang, China. NOVON 20: 21–22.
• Yıldız, B. (2001). Berit Dağı’nın (Kahramanmaraş) floristik özellikleri, Turkish Journal of Botany, 25: 63-102.
• Zarre, M.S. & Duman H. (1998). Three new Tragacanthic species of the genus Astragalus (Fabaceae) from Turkey. Edinb. J. Bot. 55: 351-358.