GÖRME ENGELLİLER İÇİN KENT PARKLARININ ERİŞİLEBİLİRLİĞİNİ ARTTIRMAYA YÖNELİK PEYZAJ TASARIM YAKLAŞIMLARI

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 170 - 181, 27.10.2019

Rifat Olgun

https://doi.org/10.32328/turkjforsci.629721

Cited By: 3

Öz

Dünya’da yaşanan nüfus artışı ile birlikte farklı engel türlerine sahip bireylerin oranında da bir artış olduğu görülmektedir. Bu engel türleri içerisindeki bireylerden birisi de görme engelli bireylerdir. Görme engelli bireylerin, kamusal bir mekân olan ve engelli bireyler için önemli sosyalleşme alanı olan parkları, herkes gibi rahat, konforlu ve güvenli bir şekilde kullanabilmesi anayasal hakkıdır. Bu nedenle ülkemizde engelli bireylerin dış mekânların erişilebilirliğine yönelik farklı standartlar geliştirilmiştir.Çalışmanın amacı, kent parklarının görme engelli bireylerin kullanımına uygunluğunu yasal mevzuatta belirtilen standartlara göre değerlendirmek ve görme engelli bireylerin parklarda bir kişiye bağlı kalmaksızın rahat ve güvenli bir şekilde dolaşımını sağlamaya yönelik bir takım peyzaj tasarım önerileri ortaya koymaktır. Bu kapsamda araştırma, Antalya kent merkezinde yer alan ve erken cumhuriyet dönemine ait Karaalioğlu parkında gerçekleştirilmiştir. Parkın girişinden başlayarak park içerisindeki yürüyüş yolları, merdivenler, rampalar, peyzaj donatı elemanları, parkın bitkisel tasarımı ve bakımı/onarımı hazırlanan gözlem formu ve yapılan ölçümler ile incelenmiştir. Ve elde edilen veriler standartlar doğrultusunda değerlendirilmiştir. Araştırmada parkın bazı noktalarında zemin kaplama elemanlarının, merdivenlerin ve rampaların görme engellilerin yalnız dolaşımına uygun olmadığı, görme engelli bireylerin park içerisinde kullanılan peyzaj donatı elemanlarını rahat bir şekilde kullanımının zor olduğu ve bu bireylerin parkı gezmelerine rağmen parkla ilgili genel bir bilgiye ulaşma ihtimallerinin zor olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, literatürden ve parkta gerçekleştirilen gözlemlerden elde edilen veriler ile yasal mevzuatta belirtilen standartlar dikkate alınarak, evrensel tasarım ilkeleri doğrultusunda görme engellilerin parklarda rahat, güvenli ve özgür bir şekilde dolaşımına yönelik peyzaj tasarım önerileri geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Engelli, görme engelli, park, peyzaj tasarımı, erişilebilirlik

LANDSCAPE DESIGN APPROACHES TO IMPROVE THE ACCESSIBILITY OF URBAN PARKS FOR THE VISUALLY IMPAIRED PEOPLE

Öz

With the increase in population in the world, it is
observed that there is an increase in the proportion of individuals with
different types of disabilities. One of the individuals with disabilities is
visually impaired people. It is the constitutional right of visually impaired
people to use the parks, which are a public place and an important socializing
area for disabled people, in an easy, comfortable and safe way like everyone
else. Therefore, different standards for accessibility of outdoor locations in
Turkey has improved.The aim of the study is to evaluate the suitability of
urban parks for the use of visually impaired people in accordance with the
standards specified in the legal legislation and to propose a set of landscape
design proposals to ensure that the visually impaired individuals can move
freely and safely in the parks without being bound to a person. In this
context, the research was carried out in the park of Karaalioğlu which belongs
to the early republic period in the city center. Starting from the entrance of
the park, the walkways, staircases, ramps, landscaping elements, vegetative
design of the park and the maintenance/repair of the park were examined with
the observation form and measurements made. The data obtained were evaluated in
accordance with the standards. In this study, it was seen that flooring elements,
stairs and ramps in the park are not suitable for the circulation of visually
impaired people, and visually impaired people cannot use the landscape
reinforcement elements used in the park comfortably and these people do not
have a general knowledge about the park although they visit the park. As a result, in line
with the universal design principles, landscape design suggestions for the
comfortable, safe and free movement of visually impaired people in the park
have been developed by considering the data obtained from the literature and
observations in the park and the standards specified in the legal legislation.

Anahtar Kelimeler

Disabled, visually impaired, park, landscape design, accessibility

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2011). Yerel Yönetimler İçin Ulaşılabilirlik Temel Bilgiler Teknik El Kitabı. https://ailevecalisma.gov.tr (Erişim Tarihi: 05.08.2019).
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2019). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni. https://www.ailevecalisma.gov.tr (Erişim Tarihi: 28.08.2019).
• Akçalı, Ş. (2015). Görme engellilere yönelik tasarlanan mekânların erişilebilirlik standartları kapsamında irdelenmesi: görme engelli kütüphaneleri. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Buffel, T., and Phillipson, C. (2018). A Manifesto for the age-friendly movement: Developing a new urban agenda. Journal of Aging & Social Policy, 30(2): 173-192.
• Dursin, A. (2013). Hacettepe Üniversitesi Beytepe Yerleşkesi için görme engellilere yönelik bilgilendirme tasarımı. Sanatta Yeterlik Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Engin, F. E. (2017). Cumhuriyet dönemi kent parklarının Karaalioğlu Parkı örneğinde incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Eyüboğlu, Z. (2008). Kentsel mekânların bedensel engelliler tarafından kullanılması. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Fricke, T. R., Tahhan, N., Resnikoff, S., Papas, E., Burnett, A., Ho, S. M., Naduvilath, T., and Naidoo, K. S. (2018). Global prevalence of presbyopia and vision impairment from uncorrected presbyopia: Systematic review, meta-analysis, and modelling. Ophthalmology, 125(10): 1492-1499.
• Google Earth, (2019). https://www.google.com.tr/intl/tr/earth/ (Erişim Tarihi: 17.09.2019).
• Gül, M. (2006). Antalya kent merkezi kültür ve turizm gelişim bölgesinde yer alan sit alanları ve bu alanlarda Antalya Büyükşehir Belediyesince başlatılan çalışmalara ilişkin genel bir değerlendirme. Planlama, 4: 121-146.
• Gürkaş, T. (2003). Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde kamusal yeşil alanın doğuşu. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Nazlıer Keser, E. N. (2019). Türkiye’de yaşlı yoksulluğu sorununa yönelik bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(2): 739-764.
• Olgun, R., ve Yılmaz, T. (2015). Kentsel yeşil alanlarda vandalizm ve olası tasarım çözümleri: Antalya kenti örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(03): 27-39.
• Özteke Kozan, H. İ., Bozgeyikli, H., ve Kesici, Ş. (2018). Engelsiz kent: görme engelli bireylerin kentlerde yaşadıkları problemler. İdeal Kent, 23(9): 216-235.
• Resmi Gazete (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Kanun No: 2709. https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2018.pdf (Erişim Tarihi: 02.09.2019).
• Resmi Gazete (2009). Milletlerarası sözleşme. Sayı: 27288. http://www.resmigazete.gov.tr (Erişim Tarihi: 02.09.2019).
• Seyyar, A. (1999). Özürlülüğün tanımlanmasındaki sosyal faktörlerin önemi. Saray Rehabilitasyon Dergisi, 2, http://www.sosyalsiyaset.net (Erişim Tarihi: 12.08.2019).
• Siviş, R., ve Demir, A. (2004). Küresel yaşlanma ve Türkiye’de yaşlılarla psikolojik danışma ve rehberlik. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(21): 43-48.
• Şekerci A., Özünur S. B., ve İncedemir, Ş. (2018). Kültürel Mirasın Oluşumu ve Devamlılığı Üzerine Bir Değerlendirme: Antalya Karaalioğlu Parkı. 3. Akdeniz Sanat Sempozyumu, 24-25 Nisan, 35-39, Antalya.
• TS 12576 (2012). Şehir içi yollar - kaldırım ve yaya geçitlerinde ulaşılabilirlik için yapısal önlemler ve işaretlemelerin tasarım kuralları. https://www.tse.org.tr/ (Erişim Tarihi: 17.08.2019).
• TS 9111 (2012). Özürlüler ve hareket kısıtlılığı bulunan kişiler için binalarda ulaşılabilirlik gerekleri. https://www.tse.org.tr/ (Erişim Tarihi: 19.08.2019).
• TS ISO 23599/T1 (2012). Görme özürlü veya az görenler için yardımcı mamuller - hissedilebilir yürüme yüzeyi işaretleri. https://www.tse.org.tr/ (Erişim Tarihi: 17.08.2019).
• TS ISO 23600 (2012). Görme ve işitme özürlüler için yardımcı mamuller - yaya trafik ışıkları - sesli ikazlar ve hissedilebilir yüzeyler. https://www.tse.org.tr/ (Erişim Tarihi: 17.08.2019).
• Türkiye İstatistik Kurumu (2019a). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları. http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 05.09.2019).
• Türkiye İstatistik Kurumu (2019b). İstatistiklerle yaşlılar. http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 05.09.2019).
• United Nations (2014). Concise report on the world population situation in 2014. New York, NY: UN Department of Economic and Social Affairs Population Division.
• WHO (2018). Blindness and vision impairment. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/blindness-and-visual-impairment (Erişim Tarihi: 18.09.2019).
• Yılmaz, T. (2017). Yaş dostu bitkisel tasarım. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 1, 76-82.
• Yılmaz, T., ve Gökçe, D. (2012). Kentsel açık ve yeşil alanların engelli bireylerin sosyal yaşamı açısından önemi. Engelsiz Turizm Sempozyumu, 27 Temmuz, 31-40, Antalya.