BİNGÖL KENTİ YEŞİL ALT YAPI PERFORMANSININ “SOSYAL TASARIM YAKLAŞIMI” DOĞRULTUSUNDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 78 - 95, 30.04.2021

Hüccet Vural Şenol Çelik

https://doi.org/10.32328/turkjforsci.833858

Öz

Yeşil alanlardan beklenen işlevin karşılanabilmesi için kent genelinde sistem bütünlüğü içerisinde ele alınması gerekmektedir. Kentsel yeşil alanların doğal sistemler ve diğer açık alanlarla bağlantısının yeşil koridorlar ile kurulması anlayışına dayanan “yeşil alt yapı sistemi” yeşil alanların ekolojik, estetik, rekreasyonel ve ekonomik işlevlerini yerine getirmesinde oldukça önemli rol üstlenmektedir. Diğer taraftan fiziki mekânlarda yararlanıcıya özgü ihtiyaçların belirlenmesi ve kullanıcı memnuniyetinin kazanılması esasına dayanan “sosyal tasarım yaklaşımı” önemsenmektedir. Araştırmada sosyal tasarım yaklaşımı doğrultusunda Bingöl kentinin yeşil alt yapı performansı ve kullanıcı memnuniyeti analiz edilmiştir. Veri toplama aracı olarak anket formu oluşturulmuştur. Yeşil altyapı performansının değerlendirilmesi için Delphi tekniği kullanılarak 16 adet başarı kriteri belirlenmiştir. Anket basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak 658 kişiye uygulanmıştır. Anket sonuçlarının analizinde temel istatistiki yöntemlerin yanında katılımcıların bireysel özelliklerine göre tercihleri çoklu uygunluk analizi (correspondence) yöntemi ile analiz edilmiştir. Kentin yeşil alt yapı performansı için beş puan üzerinden yapılan değerlendirmede; ortalama 2,12 puan olmak üzere 1,86 ile 2,59 puan arasında sonuçlar elde edilmiştir. Katılımcıların yeşil alanlardan yoğun biçimde yararlandıkları ve pasif rekreasyonu daha fazla tercih ettikleri, özellikle 51 yaşından büyük bireylerin “çocuklarını gezdirmek”, 21-35 yaş arası bireylerin “spor ve yürüyüş yapmak”, orta gelirli bireylerin “dinlenmek ve stres atmak”, erkek katılımcıların ise “sosyal aktivitede bulunmak” amacıyla yeşil alanlardan ağırlıklı olarak yararlandıkları görülmüştür. Yapılan fiziki ölçüm ve gözlemlere göre ise kentin yeşil alan mevcudiyetinin planlı bir “yeşil alt yapı” sistemini karşılamadığı ve kişi başına 7,6 m2 yeşil alan düşmekle birlikte kullanıcı memnuniyetini sağlayamadığı belirlenmiştir. Araştırmada kentin yeşil alt yapısının güçlendirilmesi ve kullanıcı memnuniyetinin sağlanması için çeşitli öneriler sunulmuştur. Mevcut yeşil alanların nitelik ve niceliğinin artırılması, kullanıcı ihtiyaçları doğrultusunda fonksiyonellik kazandırılması ve yeşil alana erişimde fırsat eşitliğinin sağlanması için ilave kent parklarının hizmete sunulması gibi öneriler öne çıkmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Yeşil Alt Yapı, Bingöl, çoklu uyum analizi, sosyal tasarım, yeşil alan memnuniyeti

THE EVALUATION OF GREEN INFRASTRUCTURE PERFORMANCE IN BINGÖL CITY IN LINE WITH ‘SOCIAL DESIGN APPROACH

Öz

To be able to meet the expected function from the green areas, they must be handled within the system integrity across the city. ‘The Green Infrastructure System’ is based on the understanding that urban green areas must be connected to natural systems and other open spaces with the green corridors plays a very important role in performing its ecological, aesthetic, recreational, and economic functions. On the other hand, the ‘Social Design Approach’ based on determining the needs of the beneficiary in physical spaces and gaining user satisfaction is considered important. In the research, in the line with the social design approach, the green infrastructure performance of Bingöl city and user satisfaction was analyzed. As a data collection tool, a survey form was created. In order to evaluate the green infrastructure performance, 16 success criteria were determined by using Delphi technique. The survey was applied to 658 people by using a simple random sampling method. In the analysis of the survey results, in addition to basic statistical methods, the preferences of the participants according to individual characteristics were analyzed with the method of correspondence analysis. For the green infrastructure performance of the city, in the evaluation made over 5 points, results were obtained between 1.86 and 2.59 points, with an average of 2.12 points. It was found that the participants use the green areas intensively, and they prefer passive recreational more and especially the individuals over 51 use the green spaces to walk their children, the individuals between 21-35 to do sport and jogging, the middle-income individuals to rest and relax and the male participants to engage social activities. According to the physical measurements and observations, it was found that the amount of the green areas of the city does not meet a planned the ‘green infrastructure’ system and despite the green area of 7,6 m2 per person, this cannot provide the user satisfaction. In the research, various suggestions were made to strengthen the green infrastructure of the city and ensure beneficiary satisfaction. Suggestions such as increasing the quality and quantity of existing green spaces, providing functionality in line with user needs, and putting additional city parks into service in order to ensure equal opportunity in access to green areas come to the fore.

Anahtar Kelimeler

Bingöl, correspondence analysis, social design, green infrastructure, green space satisfaction

Kaynakça

• Aksoy, Y., & Akpınar, A. (2011) Yeşil alan kullanımı ve yeşil alan gereksinimi üzerine bir araştırma İstanbul ili Fatih ilçesi örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(20): 81-96.
• Alpar, R. (2013) Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Anonim, (2019) Türkiye İstatistik Kurumu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları (http://tuik.gov.tr/Start.do: Erişim tarihi: 04.03.2020).
• Atabeyoğlu, Ö., & Bulut, Y. (2012) Ordu kenti mevcut yeşil alanlarının değerlendirilmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 1(2): 67-76.
• Başalma, D. E., Uslu, A., & Körmeçli, P.Ş. (2017) Kent parkı kalite göstergelerinin değerlendirilmesi kapsamında bir deneme: Ankara/100.Yıl Birlik Parkı Örneği. International Journal of Landscape Architecture Research (IJLAR), 1(1): 08-13.
• Behdioğlu, S. (2000) Çok Değişkenli Veri Yapısının Yorumlanmasında Olumsallık Tablolarının Uygunluk Çözümlemesi ve Bir Uygulama. Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İstatistik Anabilim Dalı Uygulamalı İstatistik Bilim Dalı. Bursa: Doktora Tezi.
• Bekar, M., & Sekban, D. Ü. G. (2016) Kullanıcı memnuniyeti açısından Trabzon sahil kıyısının değerlendirilmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(2): 563-576.
• Bogenç, Ç., Bekçi, B., & Üçok, M. (2018) Kent Parklarında Sosyalleşme Mekânlarında Ki Görsel Kalite Değerlendirmesi; Rize Sahil Parkı Örneği. In Proceedings of European Conference On Scıence, Art & Culture (ECSAC-2018), Antalya (pp. 381-386).
• Cohen, D. A., McKenzie, T. L., Sehgal, A., Williamson, S., Golinelli, D., & Lurie, N. (2007) Contribution of public parks to physical activity. American Journal of Public Health, 97(3): 509–514.
• Çakci, I., & Çelem, H. (2009) Kent parklarında görsel peyzaj algısının değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 15(1): 88-95.
• Doick, K. J., Sellers, G., Castan-Broto, V., & Silverthorne, T. (2009) Understanding success in the context of brownfield greening projects: The requirement for outcome evaluation in urban green space success assessment. Urban Forestry & Urban Greening, 8(3): 163.
• Evenson, K. R.,Wen, F., Golinelli, D., Rodríguez, D.A., & Cohen, D. A. (2012) Measurement properties of a park use questionnaire. Environ. Behav. 45(4): 526–547.
• Fleming, C.M., Manning, M., & Ambrey, C.L. (2016) Crime, green space and life satisfaction: an evaluation of the New Zealand experience. Landscape and Urban Planning, 149:1-10.
• Gifford, R., Steg, L., & Reser, J. (2011) Environmental Psychology. IAAP Handbook of Applied Psychology, 440-470, DOI-10.1002/9781444395150.ch18.
• Goodwill, A. M., Allen, J. C., & Kolarevic, D. (2014) Improvement of thematic classification in offender profiling: classifying Serbian homicides using multiple correspondence, cluster, and discriminant function analyses. Journal of Investigative Psychology and Offender Profiling, 11: 221–236.
• Gozalo, G. R., Morillas, J. M. B., González, D. M., & Moraga, P. A. (2018) Relationships among satisfaction, noise perception, and use of urban green spaces. Science of the Total Environment, 624: 438-450.
• Gökyer, E., & Bilgili, B. C. (2014) A research on assessment of accessibility of green areas: The case of Bartın Province. SDU Faculty of Forestry Journal, 15: 140-147.
• Güngör, S., & Akbana, A. B. (2017) Examination of significant urban parks in Bursa province in accordance with the landscape design criteria. International Journal of Multidisciplinary Approach & Studies, 4(1).
• Güngör, S., & Polat, A. T. (2017) The evaluation of the urban parks in Konya province in terms of quality, sufficiency, maintenance, and growth rate. Environmental Monitoring and Assessment, 189(4): 172.
• Güreşçioğlu, S., & Demir, Z. (2019) Düzce Melensu parkının kullanıcı memnuniyeti açısından değerlendirilmesi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 38-51.
• Jankowski, P., Czepkiewicz, M., Młodkowski, M., & Zwoliński, Z. (2016) Geo‐questionnaire: A method and tool for public preference elicitation in land use planning. Transactions in GIS, 20(6): 903-924.
• Kabisch, N., & Haase, D. (2014) Green justice or just green? Provision of urban green spaces in Berlin, Germany. Landscape and Urban Planning, 122: 129-139.
• Kaplan, A. (2012) "Green Infrastructure” Concept as an effective medium to manipulating sustainable urban development, Green and Ecological Technologies for Urban Planning: Creating Smart Cities (Edited by Ozge Yalciner Ercoskun), IGI Global, Hershey, USA, 234-254 pp.
• Koramaz, E. K., & Türkoğlu, H. (2014) İstanbul’da kentsel yeşil alan kullanımı ve kentsel yeşil alanlardan memnuniyet. Planlama 2014;24(1):26-34.
• Leung, X. Y., Wang, F., Wu, B., Busser, J. A. (2011) Park users' quality evaluation: Applying an analytical hierarchy process for managers. Managing Leisure, 16(2): 142-160.
• Levent, B. T., Vreeker, R., & Nijkamp, P. (2009) A multi-criteria evaluation of green spaces in European cities. European Urban and Regional Studies, 16(2): 193-213.
• Linstone, H. A., & Turoff, M., (Eds.). (1975) The Delphi Method (pp. 3-12). Reading, MA: Addison-Wesley.
• Ojala, A., Korpela, K., Tyrväinen, L., Tiittanen, & P., Lanki, T. (2019) Restorative effects of urban green environments and the role of urban-nature orienteers and noise sensitivity: A field experiment. Health & place, 55: 59-70.
• Onsekiz, D., & Emür, S. H. (2008) Kent parklarında kullanıcı tercihleri ve değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(24): 69-105.
• Özdamar, K. (2003) Modern Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özdemir, A. (2009) The role of public green space on the formation of participant urban identity. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 10(1): 144-153.
• Peschardt, K. K., & Stigsdotter, U. K. (2013) Associations between park characteristics and perceived restorativeness of small public urban green spaces. Landscape and Urban Planning, 112: 26-39.
• Sarı, D. (2019) Evaluation of the relationship between need, activity and space in the case of urban parks. Artvin Coruh University Journal of Forestry Faculty, 20(2): 181-192.
• Schebella, M. F., Weber, D., Schultz, L., & Weinstein, P. (2019) The wellbeing benefits associated with perceived and measured biodiversity in Australian urban green spaces. Sustainability, 11(3): 802.
• Sommer, R. (1983) Social Design: Creating Buildings with People in Mind. Englewood Cliffs, NJ: Prentice‐Hall. Süner, A., & Çelikoğlu, C. C. (2010) Toplum tabanlı bir çalışmada çoklu uygunluk analizi ve kümeleme analizi ile sağlık kurumu seçimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2): 43-55.
• Şahin, A. E. (2001) Eğitim araştırmalarında Delphi tekniği ve kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(20).
• Vural, H. (2020a) Bingöl halkının yeşil alan kullanımı ve kent parkları yeterliliklerinin değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(1): 79-90.
• Vural, H. (2020b) Bingöl’ün Yaşanabilir Kent Olma Yolunda Fiziki Problemleri ve Öncelikleri Üzerine Bir Değerlendirme. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(1): 5006-5031.
• Vural, H., Meral, A., & Doğan, S. (2019) Kentsel gelişim ve yeşil alan planlama sürecinin katılımcı SWOT analizi yöntemi ile değerlendirilmesi: Bingöl Kenti. İdealkent, 10(28): 1069-1096.