TRABZON KENT MERKEZİ ÖRNEĞİNDE KENT ORMANI OLABİLECEK YEŞİL ALAN KULLANIMLARININ TERCİH EDİLEBİLİRLİĞİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 440 - 456, 31.10.2022

Hilal Kahveci , Nilgün Güneroğlu

https://doi.org/10.32328/turkjforsci.1127984

Öz

Modern endüstrileşme ve kırsaldan kentlere göç artışı ile çarpık kentleşme oranı yükselmiş, bunun sonucunda ise insanlar çevresel problemlere (doğal kaynakların azalması, gürültü, kirlilik vb.) maruz kalmıştır. Geri dönüşü mümkün olmayan çevresel sorunlar ile kentlilerin ruh ve beden sağlığının kaybedilmesi, iş yaşamında verimliliğin azalması ve sosyalleşmede güçlükler gibi bozulmalar meydana gelmiş bu durum kent içi ve yakın çevresindeki yeşil alt yapı sistemlerini önemli kılmıştır. Bu bağlamda kentsel yeşil altyapı sisteminin önemli bir parçası olan kent ormanları konusu ele alınmıştır. Çalışmada 130 kişilik bir kullanıcı grubuyla anket çalışması gerçekleştirilmiş ve öncelikli olarak kent halkının açık alan rekreasyon eğilimleri, kent ormanı kavramı konusundaki farkındalıkları ölçülmüştür. Daha sonra Trabzon kenti yeşil alan sisteminde yer alan 100. Yıl Parkı, Atatürk Köşkü ve Boztepe ormanlık alanlarının kent ormanı olarak tercih edilebilirliği sorgulanmıştır. Elde edilen veriler insanların gereksinimleri doğrultusunda rekreasyonel ve fonksiyonel olarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Trabzon kenti özelinde ekolojik tasarım yaklaşımları ile planlanan kent ormanlarına öncelik verilmesi gerekliliği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yeşil Alan, kent ormanı, rekreasyon, Trabzon

PREFERABILITY OF GREEN AREA USAGE HAVING THE URBAN FOREST POTENTIAL IN THE EXAMPLE OF TRABZON CITY CENTER

Öz

The rate of unplanned urbanization has increased with modern industrialization and the increase in migration from rural to urban areas, and as a result, people have been exposed to environmental problems (decrease in natural resources, noise, pollution, etc.). With deteriorations such as irreversible environmental problems, loss of mental and physical health of the city-dwellers a decrease in productivity in business life and difficulties in socialization have occurred, which has made green infrastructure systems in and around cities important. In this context, urban forests, which is an important part of the urban green infrastructure system, were discussed. In the study, a survey was conducted with a group of 130 people and primarily the awareness of the citizens about the open space recreation tendencies and the concept of the urban forest was specified. Then, the preferability of the 100. Yıl Park, Atatürk Mansion and Boztepe forest areas, which are in the green area system of Trabzon city as urban forests was discussed. Obtained data were evaluated as recreational and functional in line with the needs of people. Consequently, it has been emphasized that the urban forests planned with ecological design approaches should be given priority in the city of Trabzon.

Anahtar Kelimeler

green area, urban forest, recreation, Trabzon

Kaynakça

• Acar, C., Kahveci, H., Palabaş Uzun, S., (2014). The analysis and assessment of the vegetation on coastal revetments: the case of Trabzon (Turkey). Rend. Fis. Acc. Lincei, 25:141–153
• Anşin, R., (1980). Doğu Karadeniz Bölgesi florası ve asal vejetasyon tiplerinin floristik içerikleri. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Doçentlik Tezi, Trabzon.
• Bulut, Y., & Yeğli, P., (2008). Erzurum kent merkezi donatı elemanlarının ergonomik özelliklerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Journal of Agricultural Sciences, 14(02).
• Cengiz, B., & Ertem Mutlu, B., (2017). Uzman perspektifinden bolu kent ormanı’nın çok fonksiyonlu kullanım özelliklerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. 7(4): 213-222.
• Clark, J. R., Matheny, N. P., Cross, G., Wake, V., (1997). A model of urban forest sustainability, Journal of Arboriculture 23(1):17-30
• Cohen, P., Potchter, O., Matzarakis, A., (2012). Daily and seasonal climatic conditions of green urban open spaces in the Mediterranean climate and their impact on human comfort, Building and Environment 51:285-295
• Çay, R. D., Aşılıoğlu, F., & Dereli, C. K., (2020). Edirne kent ormanının rekreasyon değerinin seyahat maliyeti yöntemi ile belirlenmesi. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 93-106.
• Çelik, F., (2018). Kentsel açık-yeşil alanlarda güvenlik. İdealkent, 9(23), 58-94.
• Dikhan, M., Güneroğlu, N., Güneroğlu, A., & Karslı, F. (2017). The need for ecosystem-based coastal planning in Trabzon city. International Journal of Environment and Geoinformatics, 4(3), 193-205.
• Dihkan, M., Karsli, F., Güneroğlu, N., & Güneroğlu, A., (2018). Evaluation of urban heat island effect in Turkey. Arabian Journal of Geosciences, 11(8), 1-20.
• Dirik, H., Ata, C., (2005). Kent ormancılığının kapsamı, yararları, planlanması ve teknik esasları, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri B, 55 (1):1-14
• Dwyer, F. J., McPherson, E. G., Schroeder, H. W., Rowntree, R. A., (1992). Assessing the benefits and costs of the urban forest. Journal of Arboriculture 18(5): 227-234
• Eroğlu, E., Akıncı Kesim, G., Müderrisoğlu, H. (2005). Düzce kenti açık ve yeşil alanlarındaki bitkilerin tespiti ve bazı bitkisel tasarım ilkeleri yönünden değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 11 (3) 270-277.
• Ekren, E. (2021). Planning Sustainable Cities: A Green Infrastructure-Based Approach. Şebnem Ertaş Beşir, M. Bihter Bingül Bulut and İrem Bekar (Eds.). Architectural Sciences and Sustainability. 2021, Volume:2, 1-28. ISBN: 978-625-8061-43-7. Iksad Publications.
• Ekren, E., Çorbacı, Ö.L. (2022). Kahramanmaraş kentsel açık yeşil alanlarında kullanılan bitki materyalinin değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 18(1), 25-50.
• Esringü, A., Toy, S., Çağlak, S., (2021). Sağlıklı kentlerde ekosistem hizmetlerinin önemi, İklim ve Sağlık Dergisi, 1(2):72-77.
• Gerstenberg, T., Baumeister, C. F., Schraml, U., & Plieninger, T., (2020). Hot routes in urban forests: The impact of multiple landscape features on recreational use intensity. Landscape and Urban Planning, 203, 103888.
• Görcelioğlu, E., (1999). Kent ormanları ve iklim degişmesi, İÜ Orman Fakültesi Dergisi Seri B, Cilt 49, Sayı 1-2-3-4.
• Güneroğlu, N., Acar, C., Dikhan, M., Karsli, F., & Güneroğlu, A., (2013). Green corridors and fragmentation in South Eastern Black Sea coastal landscape. Ocean & coastal management, 83, 67-74.
• Güneroğlu, N., & Pulatkan, M., (2021). Bölüm VI Yeşil Altyapı Sistemlerinin Gelişiminde Kentsel Dönüşümün Yeri; Trabzon Kent Örneği. Doğu Karadeniz Yapılı Çevre Tartışmaları, 113-133. Hamada, S., Ohta, T., (2010). Seasonal variations in the cooling effect of urban green areas on surrounding urban areas, Urban Forestry & Urban Greening 9:15-24
• İnanç, S. (2019). Artvin Kent Ormanı ve halkın beklentileri. Türk Biyoçeşitlilik Dergisi, 2(2), 57-61.
• Jaganmohan, M., Knapp, S., Buchmann, C. M., & Schwarz, N., (2016). The bigger, the better? The influence of urban green space design on cooling effects for residential areas. Journal of environmental quality, 45(1), 134-145.
• Kalıpsız, A., (1981). İstatistik yöntemler, İÜ Orman Fakültesi, Yayın No: 2837, OF Yayın No:294, İstanbul.
• Karaşah, B. (2017). Kentsel ve kırsal rekreasyon alanlarına yönelik kullanıcı tercihlerinin belirlenmesi ‘Artvin Kenti Örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19(1):58-69.
• Karaşah, B., (2020). Kentsel yeşil altyapıların önemli bir bileşeni olan kent ormanlarının sağladığı ekosistem servisleri “kafkasör kent ormanı örneği”. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences 5(4):668-675
• Kiper, T. ve Öztürk, A. G., (2011). Kent ormanlarının rekreasyonel kullanımı ve yerel halkın farkındalığı: edirne kent (izzet arseven) ormanı örneği, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(2).
• Kurdoğlu, O., & Düzgüneş, E. (2011). Artvin kent ormanının rekreasyon olanakları ve kullanıcı tercihlerinin irdelenmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12(2), 199.
• Li, Q., (2010). Effect of forest bathing trips on human immune function. Environmental health and preventive medicine, 15(1), 9-17.
• Mao, G. X., Lan, X. G., Cao, Y. B., Chen, Z. M., He, Z. H., Lv, Y. D., Wang, Y. Z., Hu, X. L., Wang, G. F. & Yan, J., (2012). Effects of short-term forest bathing on human health in a broad-leaved evergreen forest in Zhejiang Province, China. Biomedical and Environmental Sciences, 25(3), 317-324.
• Ortaçeşme, V., Yıldırım, E., Manavoğlu, E., (2005). Antalya Yöresinin İnşaat Mühendisliği Sorunları Kongresi, Antalya, Türkiye, 1- 04 Eylül 2005, cilt.2, 539-549.
• Öztürk, E., & Elmalı Şen, D., (2021). Hızla yapılaşan trabzon kenti için yeşil odaklı planlama örneği: KTÜ Kanuni Kampüsü. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23(1), 59-72.
• Park, K. H., (2022). Analysis of urban forest healing program expected values, needs, and preferred components in urban forest visitors with diseases: a pilot survey. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(1), 513.
• Sağlam, S., Özkan, U. Y., (2011). Kent orman kavramı ve planlama örnekleri, I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 26-28 Ekim 2011, Kahramanmaraş
• Sarı, D., (2021). Kent parklarında kullanılan bazı odunsu süs bitkilerinin polinasyon değerleri bakımından irdelenmesi. Turkish Journal of Forest Science, 5(2), 562-577.
• Singh, V. S., Pandey, D. N., Chaudhry, P., (2010). Urban forests and open green spaces: Lessons For Jaipur, Rajasthan, India. RSPCB Occasional Paper No. 1, India.
• Tabassum, S., Ossola, A., Manea, A., Cinantya, A., Fernandez Winzer, L., Leishman, M. R., (2020). Using ecological knowledge for landscaping with plants in cities. Ecological Engineering 158:106049.
• Tolunay A., Korkmaz M., Alkan H., (2004), Kent ormanlarında rekreasyonel etkinlikler açısından ziyaretçi profilinin belirlenmesi (gölcük tabiat parkı örneği), I. Kent Ormancılığı Kongresi, Türkiye Ormancılar Derneği, 9-11 Nisan 2004, s. 137-149, Ankara.
• Tomićević-Dubljević, J., Živojinović, I., & Tijanić, A., (2017). Urban forests and the needs of visitors: a case study of Košutnjak Park Forest, Serbia. Environmental Engineering and Management Journal, 16(10), 2325-2335.
• Turna, İ., (2017). Kent ormancılığı (kentsel yeşil alanlar). Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, Genel Yayın No:245, Fakülte Yayın No:43, Trabzon.
• Turna, İ., Sevimli, T., & Yıldırım, N., (2021). Kentsel yeşil alanların peyzaj ve eko-silvikültürel yönden incelenmesi: Trabzon örneği. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(2), 394-404.
• Tülek, B., Mirici, M. E., (2019). Kentsel sistemlerde yeşil altyapı ve ekosistem hizmetleri, PEYZAJ-Eğitim, Bilim, Kültür ve Sanat Dergisi 2 : 1-11
• Uslu, Ş., Ayaşlıgil, T., (2007). Kent Ormanlarinin Rekreasyonel Amaçli Kullanimi ve İstanbul İli Örneğinde İrdelenmesi, Megaron, 2(4)
• Uzun, S, & Müderrisoğlu, H., (2007). Kiırsal ve kentsel alanlardaki parklarda kullanıcı memnuniyeti; gölcük orman ıçi dinlenme alanı ve ınönü parki örneği. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 3(2), 84-101.
• Yılmaz, S., Bulut Z. ve Yeşil P., (2006). Kent ormanlarının kentsel mekana sağladığı faydalar, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37 (1), 131-136.
• Yılmaz, H., Karaşah, B., & Erdoğan Yüksel, E., (2009). Gülez yöntemine göre Kafkasör Kent ormanının rekreasyonel potansiyelinin değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 10(1), 53-61.
• Zhou, C., Yan, L., Yu, L., Wei, H., Guan, H., Shang, C., Chen, F. & Bao, J., (2019). Effect of short-term forest bathing in urban parks on perceived anxiety of young-adults: A pilot study in Guiyang, Southwest China. Chinese Geographical Science, 29(1), 139-150.