SOCIO-ECONOMIC ANALYSIS OF SOME NON-WOOD FOREST PRODUCTS: EXAMPLE OF ELAZIG REGIONAL DIRECTORATE OF FORESTRY

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 223 - 242, 30.10.2023

Selda Gedik Sarı , Yıldız Güneş , Ömer Eker , Özden Görücü

https://doi.org/10.32328/turkjforsci.1336256

Öz

The issue of this study is related to the non-wood forest products in Bingöl, Bitlis, Muş, Van and Hakkari provinces in Turkey. In methodology; Observation, interview method, systematic literature review, species identification using macroscopic methods and Microsoft Excel program were used in making tables and calculations. Findings show the presence of Salvia officinalis, Crataegus monogyna, Helichrysum renarium, Juglans regia, Ferula, Stachys sylvatica, Fragaria vesca, Astragalus, Viburnum opulus,, Hypericum perforatum, Origanum syriacum var. Bevanii, Rosa canina L., Glycyrrhiza glabra, Rhus coriaria L., Fritillaria imperialis, Malus sylvestris Miller products in the aforementioned provinces. According to 2014 data, approximately 1.700 kg of non-wood forest products were collected from the research areas. The nominal value of the gathered products during that term was 1.080.000 TL (Turkish Liras). This value was taken to year 2022 by using the time value of money formula and calculated as 1.574.800 TL.

Anahtar Kelimeler

Non-wood forest products, secondary products, socio-economic situation, rural development

BAZI ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİNİN SOSYO-EKONOMİK ANALİZİ: ELAZIĞ ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÖRNEĞİ

Öz

Çalışmanın materyalini; Elazığ Orman İşletme Müdürlüğü’ne bağlı Bingöl, Bitlis, Muş, Van ve Hakkari Orman İşletme Şefliklerinin sahip olduğu odun dışı orman ürünleri oluşturmaktadır. Araştırmanın sonuçlandırılmasında nitel ve nicel araştırmalar, arazi araştırmaları kullanılmıştır. Metodolojide; gözlem, görüşme yöntemi, sistematik literatür taraması, makroskobik yöntemlerle tür teşhisleri ve tabloların, hesaplamaların yapımında da Microsoft Excel programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, odun dışı orman ürünlerinden; adaçayı (Salvia officinalis), alıç (Crataegus monogyna), altınotu (Helichrysum arenarium (L.), ceviz (Juglans regia), çakşır otu (Ferula assa-foetida (L.)), dağ çayı (Stachys sylvatica), dağ çileği (Fragaria vesca), geven (Astragalus), girebolu (Viburnum opulus (L.)), kantaron (Hypericum perforatum), kekik (Origanum syriacum var. Bevanii), kuşburnu (Rosa canina (L.)), meyan kökü (Glycyrrhiza glabra), sumak (Rhus coriaria (L.)), ters lale (Fritillaria imperialis), yabani elma (Malus sylvestris Miller) bölgede yaygın olan türlerdir. 2014 yılı verilerine göre araştırma konusu alanlardan tahmini olarak 1.700 kg odun dışı orman ürünü toplanmıştır. Toplanan ürünlerin o günkü değeri (2014 yılı değeri) 1.180.500 TL’dir. Paranın zaman değeri formülü (bileşik faiz) kullanılarak ulaşılan 2022 yılı değeri 1.574.800 TL’dir.

Anahtar Kelimeler

Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü, kırsal kalkınma, orman kaynakları, odun dışı orman ürünleri, sosyo ekonomik analiz

Teşekkür

Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü Ekosistem Hizmetleri Şube Müdürlüğüne ait odun dışı orman ürünleri envanter verilerinin temininde yardımcı olan orman mühendisi Nedim Coşar’a teşekkür ederim.

Kaynakça

• Alp, Ş. (2006). Doğal çiçek soğanları ve ters lale koruma önlemleri ve yetiştiriciliği. Doğal Çiçek Soğancıları Derneği, Yayın No: 2, ISBN: 9750073118. Yalova.
• Arnold, M. (2002): Clarifying the links between forests and poverty reduction. International Forestry Review, 4 (3): 231-233.
• Avcı, M. (1993). Türkiye’nin flora bölgeleri ve ‘Anadolu diyagonali’ ne coğrafi bir yaklaşım. Türk Coğrafya Dergisi, 28, 225-248.
• Bayramoğlu, M. M., Toksoy, D. & Şen, G. (2009). Medicinal Plant’s Trade in Turkey. II. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi. Isparta. 89-98.
• Başar, H., Bilgin, F. & Arslan, B. M. (2021). Ege Bölgesi odun dışı orman ürünleri sanayinin mevcut durumu. Ormancılık Araştırma Dergisi, 8 (1), 69-79.
• Başer, H. C. (2014). Türkiye’nin önemli tıbbi ve aromatik odun dışı orman ürünleri, Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Eczacılık ve Ormancılıktaki Önemi Çalıştayı. 8-26.
• Bekiroğlu, S. (2001). Ormancılık yatırım kararlarında faizin etkisinin araştırılması. İstanbul Üniversitesi. Orman Fakültesi Dergisi. Cilt 51.
• Büyükgebiz, T., Fakir, H. & Negiz, G. M. (2008). Sütçüler (Isparta) yöresinde doğal odun dışı bitkisel orman ürünleri ve geleneksel kullanımları. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Sayı: 1, 109-120.
• Çakmaklı, T. (2019). Bartın ilinde odun dışı orman ürünlerinin sosyoekonomik analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Çevik, İ. & Tolunay, A. (1991a). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun 11 İlinde Kırsal Etkinliklere İlişkin Sorunlar ve Alınması Gerekli Önlemler (I), Orman Mühendisliği Dergisi, Şubat 1991, Yıl: 28, Sayı: 1, Ankara, Türkiye.
• Çevik, İ. & Tolunay, A. (1991b). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun 11 İlinde Kırsal Etkinliklere İlişkin Sorunlar ve Alınması Gerekli Önlemler (II), Orman Mühendisliği Dergisi, Mart 1991, Yıl: 28, Sayı: 2, Ankara, Türkiye
• Çevre Durum Raporu, (2020a). Hakkari ili 2019 yılı çevre durum raporu. Türkiye Cumhuriyeti Hakkari Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü.
• Çevre Durum Raporu, (2020b). Van ili 2019 yılı çevre durum raporu. Türkiye Cumhuriyeti Van Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü.
• Çevre Durum Raporu, (2005). Bingöl il çevre durum raporu-2005. Türkiye Cumhuriyeti Bingöl Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü.
• Çevre Durum Raporu, (2009). Bitlis il çevre durum raporu-2009. Türkiye Cumhuriyeti Bitlis Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü.
• Çevre Durum Raporu, (2011). Muş il çevre durum raporu-2011. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü.
• Deafalla, H. H. T., M. D, D. A. & El Abbas, M. M. (2014). The importance of non wood forest products for rural livelihoods: The case of South Kordofan state, Sudan. Science, Policy and Politics of Modern Agricultural System. s 12.
• Ekincialp, A. & Kazankaya, A. (2012). Hakkari yöresi kuşburnu genotiplerinin (Rosa spp.) bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 22 (1), 7-11.
• Eryılmaz A. Y. & Tolunay A. (2015). Ormancılık Politikası. Isparta, Fakülte Kitabevi Yayınları: 165. Ormancılık Dizisi: 1. Eroǧlu, H. E., Hamzaoǧlu, E., Budak, Ü., Aksoy, A. & Albayrak, S. (2010). Cytogenetic effects of helichrysum arenarium in human lymphocytes cultures. Turkish Journal of Biology, 34 (3), 253–259.
• European Commission (2018). A sustainable bioeconomy for Europe: Strengthening the connection between economy, society and the environment. Updated bioeconomy strategy; European Commission: Brussels, Belgium, 2018; p. 4. ISBN 978-92-79-94144-3.
• Fidan, S. M., Öz, A., Adanur, H. & Turan, B. (2013). Gümüşhane yöresinde yetişen bazı önemli odun dışı orman ürünleri ve kullanım miktarları. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 40-48.
• Geray, U. (1998). Ulusal çevre eylem planı, orman kaynaklarının yönetimi. Devlet Planlama Teşkilatı Yayını, Ankara.
• Google earth (2023). Google earth pro.
• Görücü, Ö. (2004). Orman işletmelerinin üretim planlamasının geliştirilmesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. Seri A, 54 (2), 25-49.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. v& Babaç, M. T. (2012). Türkiye bitkileri listesi damarlı bitkiler, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmalı Derneği Yayını, Flora Dizisi 1, İstanbul.
• Komut, O. (2019). Odun dışı orman ürünlerine ilişkin paydaş farkındalığı: Orman köylüsü örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 20 (1), 110-117.
• Korkmaz, M. & Duman, A. E. (2019). Türkiye’de bazı odun dışı orman ürünlerinin dış ticaretine yönelik değerlendirmeler. Türkiye Ormancılık Dergisi, 20 (4), 401-410.
• Kurt, R., Çabuk, Y. & Karayılmazlar, S. (2011). Türkiye ve Dünya yuvarlak odun ve odun dışı orman ürünlerinin üretim, dış ticaret ve ekonomik potansiyel analizi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 20, 1-9.
• Kurt, R., Karayılmazlar, S., İmren, E. & Çabuk, Y. (2016). Türkiye ormancılık sektöründe odun dışı orman ürünleri: ihracat analizi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 18(2): 158-167.
• Küçüker, M. D., Başkent, Z. E. & Günlü, A. (2010). Odun dışı orman ürünlerinin sayısallaştırılması ve orman amenajman planlarına yansıtılması: kavramsal çerçeve. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs 2010. Cilt: III, 1167-1175.
• Lovric, M., Re, RD., Vidale, E., Prokofieva, I., Wong, J., Pettenella, D., Verkerk, PJ. & Mavsar, R. (2021). Collection and consumption of non-wood forest products in Europe. An International Journal of Forest Research. Forestry 2021; 1–14.
• Martínez de Arano, I., Maltoni, S., Picardo, A., Mutke, S. et al. (2021). Non-wood forest products for people, nature and the green economy. Recommendations for policy priorities in Europe. A white paper based on lessons learned from around the Mediterranean. EFI and FAO, Barcelona.
• Metin, İ., Güngör, H. & Çolak, F. Ö. (2012). Bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin ihracatı ve ithalatı. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 13-15 Eylül 2012, Tokat.
• Millennium Ecosystem Assessment (2005). Ecosystems and Human Well-being: Synthesis. Island Press, Washington, DC.
• OBM (2022a). Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü, Ekosistem Hizmetleri Şube Müdürlüğü Envanter Kayıtları.
• OBM (2022b). Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü. Odun Dışı Orman Ürünü Faydalanma Planları Uygulama İzleme Cetveli.
• Ok, K., Alagöz, G. Ö., Atıcı, E., Çoban, S. & Şenyurt, M. (2014). Süsleme amaçlı kullanılan odun dışı orman ürünlerinin sürdürülebilir yönetimi araştırma projesi sonuç raporu. Proje No 109O264.
• Ok, K. & Tengiz Y.Z. (2018). Türkiye’de Odun Dışı Orman Ürünlerinin Yönetimi. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi. 21(3):457-471.
• OGM (2019). SOY K&G Raporu, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü. Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriter ve Göstergeleri Türkiye Raporu 2019. Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı. Ankara. 2020.
• Oktay, S. (2019). Hatay ili odun dışı orman ürünlerinde stratejik yönetim: gzft analizi ile durum değerlendirmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Purwestri, R. C., Hájek, M., Šodková, M. & Jarský, V. (2020). How are wood and non-wood forest products utilized in the Czech Republic? A preliminary assessment of a nationwide survey on the bioeconomy. Sustainability 2020, 12, 566.
• Raimov, R. (2016). Orman köylülerinin odun dışı orman ürünlerini kullanım olanakları (Eğirdir Yöresi Örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Schmithuesen, F. J. (2004.) Forest policy developments in changing societies-political trends and challenges to research. towards the sustainable use of Europe’s Forests: Forest Ecosystem and Landscape Research (in), EFI proceedings no. 49, 87-99. Joensuu, Finland.
• Sorrenti, S. (2017). Non-wood forest products in international statistical systems. Non-wood Forest Products Series no. 22. Rome, FAO.
• TOB (2020). T.C. Tarım Ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Kuşburnu Fizibilite Raporu ve Yatırımcı Rehberi. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Tunca, H. & Yeşilyurt, M. E., (2017). Dünyada ve Türkiye’de Kekik, DTB Raporu, Denizli. Türker, M.F., Pak, M., Öztürk, A. ve Durusoy, İ. (2006). Türkiye’de odun dışı orman ürünlerinin sürdürülebilir işletmeciliği: mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri. 1. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu, 1-4 Kasım, Trabzon.
• Türker, A. (2000). Ormancılıktaki yatırım kararlarına enflasyonun etkisinin araştırılması. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 50 (2).
• URL-1 (2022). Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü. Resmi web sitesi verileri/Erişim: 01.06.2022. https://elazigobm.ogm.gov.tr/Sayfalar/Ormanlarimiz/OrmanVarligi.aspx.
• URL-2 (2022). https://tarimorman.gov.tr/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=23/Erişim: 12.10.2022.
• URL-3 (2022). tuik.gov.tr. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=45793/Erişim: 15.03.2022.
• Winkel, G. (2017). Introduction. In Towards a Sustainable European Forest-Based Bioeconomy. Assessment and the Way forward. Winkel, G. Ed.; European Forest Insitute: Joensuu, Finland. 15–18. ISBN 978-952-5980-42-4.
• Wolfslehner, B. (2019). Non-wood forest products – an introduction. Non-wood forest products in Europe: Seeing the forest around the trees. What Science Can Tell Us 10. European Forest Institute.
• Yao, RT., Barry, LE., Wakelin, SJ., Harrison, DR., Magnard, LA. & Payn, TW. (2013). Planted forests. In: Dymond J ed. Ecosystem services in New Zealand: conditions and trends. Lincoln, Manaaki Whenua Press. pp. 62–78.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.