Plural noun forms in the turkish and altai turkic languages

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 325 - 336, 20.12.2021

Semih Babatürk

https://doi.org/10.30563/turklad.957456

Öz

Plural noun forms in the Turkish language are created by simply adding “- LAr” to the
end of the singular word. It is used in all the modern Turkic languages except the Chuvash
language. Plural categories in the modern Turkic languages can be formed with a help of the
words, different suffixes or word groups.
This article is focused on the comparison of both phonetic and morphological features
in terms of the geographic location of two modern Turkic dialects (Turkish as the branch of
Southwestern Oghuz Turkic, and Altai Turkic as the branch of Northeastern (Siberian) Turkic)
and formation of plural suffixes, their functions and meanings. The article examines the
morphemes and semantics which are used to convey the plural meaning in Turkish and Altai
Turkic in details. Plural noun forms in Altai Turkic and Turkish have been thoroughly
compared. The morphemes or words that give the plural meaning in Turkish and Altai Turkic,
the main functions of morphemes that give plural meanings and the ways of forming plural
meanings have been discussed as well.

Anahtar Kelimeler

Turkish, Altai Turkic, plural suffix, plural meaning

TÜRKİYE TÜRKÇESİ VE ALTAY TÜRKÇESİNDE İSİMLERDE ÇOKLUK KATEGORİSİ

Öz

Türkçede çokluk denildiğinde akla ilk gelen “-lAr” çokluk ekidir. Bu ek Çuvaşça hariç
tüm çağdaş Türk lehçelerinde isim ve fiil tabanlarına eklendiğinde çokluk anlamı kazandırır.
Çağdaş Türk lehçelerinde çokluk kategorisi kelimeler, çeşitli ekler veya kelime grupları ile
yapılmaktadır.
Çalışmamızda hem coğrafi açıdan hem de taşıdıkları fonetik ve morfolojik özellikler
bakımından birbirinden farklı iki çağdaş Türk lehçesi olan Güneybatı Oğuz Türkçesi Grubuna
giren Türkiye Türkçesi ve Kuzeydoğu (Sibirya) Grubuna giren Altay Türkçesinde çokluk ekleri
yapıları, işlevleri ve sözcüklere kazandırdıkları anlamlar bakımından karşılaştırılmıştır. Türkiye
Türkçesi ve Altay Türkçesinde çokluk anlamını aktarmak için kullanılan biçimbirimler ve
anlambirimler ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Makalede, Altay Türkçesinde ve Türkiye
Türkçesinde isimlerde çokluk kategorisi karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Türkiye Türkçesinde
ve Altay Türkçesinde çokluk anlamının hangi biçimbirimler ya da sözcükler aracılığıyla
verildiğine, çokluk anlamı kazandıran biçimbirimlerin başlıca işlevlerine ve çokluk anlamı
verme yollarına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi, Altay Türkçesi, Çokluk eki, Çokluk anlamı

Kaynakça

• Aksan, D. (1998). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK.
• Alkaya, E. (2010). Türkiye Türkçesinde ve Türk Lehçelerinde İyelik Ekinden Sonra Kullanılan +lAr Çokluk Eki Üzerine. Müjgân Cunbur Armağanı, Haz. Prof. Dr. Tuncer GÜLENSOY, Ankara: TKAE, 31-37.
• Arat, R. R. (1965). Eski Türk Şiiri. Ankara: TTK.
• Banguoğlu, T. (2004). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK.
• Buran, A. (1996). Türkçede Kelimelerin Ekleşmesi ve Eklerin Kökeni. 3 Uluslararası Türk Dil Kurultayı, Ankara: TDK, 207-214.
• Çelik, F. (2021). Altay Türkçesi Ağızları. Anasay, (17), 25-40.
• Çernova, A., Çumakayeva, M. (1992). Altayskiy Yazık. Uçebnoye Posobiye Dlya Russkoyazıçnıh. Gorno-Altaysk.
• Dırenkova, N. (1940). Grammatika Oyrotskogo Yazıka. Moskova-Leningrad.
• Elcan, A. (2016). Altay Türkçesi ile Türkiye Türkçesinin Karşılaştırmalı Ses ve Şekil Bilgisi. Basılmamış Doktora Tezi, Ardahan Üniversitesi, Ardahan: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ercilasun, A. (2005). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ.
• Grammatika Altayskogo Yazıka. (2005). Gorno-Altaysk.
• Grammatika Sovremennogo Altayskogo Yazıka. Morfologiya. (2017). Gorno-Altaysk.
• Gülsevin, G. (1997). Eski Anadolu Türkçesinde Ekler. Ankara: TDK.
• Gülsevin, G. (2004). Türkçede ‘Sıra Dışı Ekler’ ve Eklerin Tasnif-Tanımlanma Sorunu Üzerine. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, Ankara: TDK, 1267-1284.
• Güner, D. F. (2004). Altay Türkçesinde İkilemeler. Bilig, (28), 83-100.
• İlhan, N. (2009). Türk Dilinde Çokluk. Elazığ: Manas.
• Koç, N. (1996). Yeni Dilbilgisi. İstanbul: İnkılap.
• Kononov, A. (1956) Grammatika Sovremennogo Turetskogo Literaturnogo Yazıka. Moskova-Leningrad.
• Korkmaz, Z. (1995). Türk Dili Üzerine Araştırmalar. Cilt I. Ankara: TDK.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK.
• Oçerki Sravnitelnoy Morfologii Altayskih Yazıkov. (1978). Leningrad.
• Oyrotsko-Russkiy Slovar. (2005). (Baskakov N. Oçerk Grammatiki Oyrotskogo Yazıka), Gorno-Altaysk.
• Sravnitelno-İstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov (1988). (Morfologiya). Moskva.
• Tsintsius V., Letyagina N. (1978). K İstorii Mnojestvennosti v Altayskih Yazıkah, Leningrad.
• Erişim adresi: https://www.twirpx.com/file/3194593/