SÖZ DİZİMİ BAĞLAMINDA REŞAT NURİ GÜNTEKİN’İN YEŞİL GECE ROMANINDA CÜMLENİN ÖGELERİ VE CÜMLE TÜRLERİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 241 - 270, 20.12.2024

Nilüfer Yıldırım , Mustafa Boz

https://doi.org/10.30563/turklad.1481162

Öz

Dil ve kültür, millî kimliğin oluşmasını ve devam etmesini sağlayan iki önemli unsurdur. Kültürü gelecek nesillere aktaran dildir. Bir dili oluşturan unsurlar o dile ait ses sistemi, yapı özellikleri, söz dizimi ve söz varlığıdır. Söz dizimi özellikle o dili kullanarak sanat yapan şair ve yazarların üslubunu, dili kullanış biçimini göstermesi bakımından önemlidir. Bu bağlamda dili işleyen sanatçılar hem dili edebî anlamda nasıl kullandıklarını gözler önüne sererler hem de meydana getirdikleri edebî eserler aracılığıyla dil özelliklerini sonraki nesillere aktarırlar. Bu bakımdan söz dizimi çalışmaları büyük önem taşımaktadır. Reşat Nuri Güntekin de dili kullanım şekli, eserlerindeki üslubu ve söz dizimi özellikleriyle Türkçeye katkı sağlamış önemli yazarlarımızdan biridir.
Makalede Reşat Nuri Güntekin’in “Yeşil Gece” adlı romanının belli bölümleri cümlenin ögeleri ve cümle türleri bakımından incelenmiştir. İncelenen cümleler, ögelerine ve türlerine göre sınıflandırılmıştır. Çalışmanın amacı Reşat Nuri Güntekin’in cümleleri kullanış biçimini belirlemektir. Bu noktadan hareketle romanda kullanılan cümlenin ögeleri ve cümle türleri sanatçının üslubunu yansıtacak, Türkçeyi kullanma gücünü belirlemeye yardımcı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cümlenin ögeleri, cümle türleri, Reşat Nuri Güntekin, Yeşil Gece, Söz Dİzimi

Elements and types of sentences in the context of syntax in reşat nuri güntekin’s novel yeşil gece

Öz

Language and culture are two important elements that ensure the formation and continuation of national identity. It is the language that transmits culture to future generations. The elements that make up a language are its sound system, structural features, syntax and vocabulary. Syntax is especially important in terms of showing the style and use of language by poets and writers who create art using that language. In this context, artists who work with language both reveal how they use the language in a literary sense and pass on the characteristics of the language to future generations through the literary works they create. In this respect, syntax studies are of great importance. Reşat Nuri Güntekin is one of our important writers who has contributed to Turkish with his use of language, style and syntax features in his works.
In this article, certain sections of Reşat Nuri Güntekin's novel “Yeşil Gece” were examined in terms of sentence elements and sentence types. The sentences examined were classified according to their elements and types. The aim of the study is to determine Reşat Nuri Güntekin's use of sentences. From this point on, the sentence elements and sentence types used in the novel will reflect the artist's style and help determine his power of using Turkish.

Anahtar Kelimeler

The elements of the sentence, sentence types, syntax, Reşat Nuri Güntekin, Yeşil Gece

Kaynakça

• Altun, M. (2022). Türkçede Söz Dizimi Çözümlemeleri, Türk Romanından Örneklerle. Ankara: Pegem Akademi.
• Atabay, N., Özel, S., Çam, A. (2003). Türkiye Türkçesinin Sözdizimi. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Ay, Ö. (2024). Türkiye Türkçesi IV Sözdizimi. (Ed.Erdoğan Boz). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Boz, E. (2013). Türkiye Türkçesi Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çatıkkaş, A. (2001). Örnekli ve Uygulamalı Türk Dili Kılavuzu. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Demir, N. (2019). Türkçe Cümle Bilgisi. Ankara: Altınordu Yayınları.
• Demir, N., Yılmaz, E. (2005). Türkçe El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınıcılık.
• Ediskun, H. (2017). Yeni Türk Dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ergin, M. (1993). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/ Yayın/ Tanıtım.
• Gencan, T.N. (1992). Dilbilgisi. İstanbul: Kanaat Yayınları.
• Gülensoy, T. (2000). Türkçe El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Günay, D. (2007). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual.
• Güntekin, R. N. (2009). Yeşil Gece. İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
• Hirik, S. (2021). Söz Dizimi Kuramları Bağlamında Türkçede Baş Unsur. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karaağaç, G. (2015). Dil Bilgisi ve Anlam Bilgisi Çözümlemeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karahan, L. (2009). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yayınları, Erek Matbaası.
• Kıran, Z., Kıran E. A. (2010). Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Korkmaz, Z. (2017). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özkan, M., Sevinçli, V. (2008). Türkiye Türkçesi Söz Dizimi. İstanbul: 3F Yayınevi.
• Özünlü, Ü. (2001). Edebiyatta Dil Kullanımları. İstanbul: Multilingual.
• Sarıca, B. (2015). Türkçe Cümle Bilgisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Turan, T. (2024). Yazınsal Biçembilim ve Türk Edebiyatı Okumaları. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Türkçe Sözlük (2023). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ulaş, A. H. (2003). Cümle ve Metin Bilgisi. Ankara: Aktif Yayınevi.
• Uzun, N. E. (2006). Biçimbilim; Temel Kavramlar. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Yılmaz, E. (2021). Uygulamalı Metin Bilgisi. Ankara: Pegem Akademi.