Öz
Bu makalenin konusunu ilk defa Rylands nüshasında geçen kelimeler yani hapax’lar (veya hapax legomenon) oluşturmakta. Kur’an tercümelerinin yanı sıra Türkler geçmişte de girdikleri her dinin kendine özgü metinlerini dillerine çevirmişlerdir. Örnek olarak budist ve maniheist metinleri verebiliriz. Türklerin bir başka önemli özellikleri de girdikleri dinin alfabelerini hiç tereddütsüz kabul etmiş olmaları. Dinlerini ve alfabelerini kolaylıkla benimsedikleri bu insanların dillerine aynı kolaylığı göstermemişlerdir. Dinsel metinleri o dine girişlerinin hemen ardından kendi kelimeleri ile seslendirmeyi yeğlemişlerdir. İlginç olan konu aynı titizliği sanatsal bir başka deyişle edebî metinlerde göstermemiş olmaları. Aslınsa sosyologların, kültür tarihçilerinin üzerinde önemle durmaları gereken bu konu da benim söyleyeceğim tek cümle; Türkler dillerini hangi tehlikelerden koruyacağını yaklaşık 1250 yıl önce de çok iyi biliyorlardı. Nitekim, terekemizdeki önemli bir vasiyetnamede de bu böylece belirtilmişti. Bilge Kagan dilini kaybeden ulusların ülkelerini de kaybedeceklerinin söylemişti. Bu dinsel metinlerin çevirileri arasında Kur’an tercümelerinin önemli bir yeri vardır. Özellikle satırarası kelime-kelime yapılmış Kur’an tercümeleri, bu konuda daha bir önemli duruma gelmektedir. Farsça ilk Kur’an çevirisini de içermesiyle Rylands nüshası, Kur’an tercümeleri arasında özel bir yere sahiptir. Arapça metin sülüs, Farsça ve Türkçe tercümeler ise çok daha küçük ve ince nesih ile yazılmıştır . Bu tercüme girişimi, öyle sanıyorum ki Kaşgarlı Mahmud’a Divanü Lügati’t-Türk gibi bir sözlüğü yazdıran eserdir aynı zamanda. Türkçenin Arapça ve Farsçadan hiç aşağı olmadığını gören Kaşgarlı, Divan’ını bu eseri okuduktan sonra ortaya koymuş olmalıdır
Öz
The subject of this paper covers the nonce words, in other words hapaxes (or hapax legomenons) encountered in Rylands manuscript. This is issue is also important for indicating the productivity and reliability in words derivation in terms of words presence of the Qoran translations. Turks demonstrate this diligence and endeavor not only in Qoran translations. The fact that they carry on the same diligence when they accept other religions is explained in many researches. They show the same diligence when they become Buddhists or when they accept Maniheism. Another interesting aspect of this diligence is that they do not show any hesitation in adopting the alphabet of the religion they accept. A nation, which consent so easily to the alphabet of the accepted religion, shows diligence on the words with which they translate their beliefs. Another significant point is that they show this diligence neither in arts nor in literature. In short, while behaving fairly apathetic in translating emotions, they can derive new words in order to protect their language while translating their beliefs. In my opinion, studying or pondering on the reasons of this fact fall in the field of sociologists and culture historians. After fixing such a small issue, now I would like to turn back to my topic. Especially the interlinear, word-by-word Qoran translations gain more importance in this issue. Including the first Persian Qoran translation, the Rylands manuscript has its own special place among the Qoran translations. The Arabic text is written in sülüs style and the Persian and Turkic translations are written in thin nesih style . I suppose, this translation attempt is at the same time the work of art which motivated Mahmud of Kašgar to write a dictionary such as Divanü Lügati’t-Türk. Mahmud of Kašgar, who saw that Turkic is by no means inferior to Arabic and Persian, should have produced his Divan after reading this work of art
Ayrıntılar
| Diğer ID | JA92YS86EJ |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Nisan 2012 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Nisan 2012 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2012 |