TEHLİKELİ OYUNLAR ROMANINDA ÖZGÜRLÜĞÜYLE KARARSIZLIĞIN TEZAHÜRLERİ

Yıl 2018, , 88 - 108, 30.12.2018

Oğuz Öcal

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000307

Öz

Oğuz Atay’ın Tehlikeli Oyunlar romanı, insan varlığını tehdit eden unsuru, özgürlüğüyle kararsızlık durumu olarak görünür kılan bir romandır. Kısa bir ifadeyle özgürlük, baskı ve zorlamanın yokluğu durumunda, kişinin şahsına ve toplumuna ait olanaklarını, kendisinden ve bütün insanlıktan sorumlu olacak şekilde değerlendirmesi demektir. Özgürlük, kendi içinde kararlı ve kararsız olmak üzere ikiye ayrılır. Olumlu bir durumu imleyen özgürlüğüyle kararlılık, kişinin olanaklarını, herhangi bir dış unsura bağlı olmadan yalnızlığı ve tarihselliği (ölümlü ve sonlu olma bilinci) içinde sorumlu bir şekilde, değerlendirmesidir. Özgürlüğüyle kararsızlık ise kararlılığın yokluğu durumunu bildirir ve kişinin olanaklarını, yalnızlığı ve tarihselliği (ölümlü ve sonlu olma bilinci)  içinde sorumlu bir şekilde, değerlendirememesini işaret eder. Özgürlüğüyle kararlılık, bütünsellik durumunu işaret eder. Özgürlüğüyle kararsızlık ise parçalanmış oluşu, yani şimdi veya gelecekte gerçekleşebilecek eylemleri belirleyecek olan bütünsel nitelikli bir kararın yokluğunu bildirir. Her iki husus da kendisini gündelik nitelikli pek çok eylemde görünüşe çıkarır. Özgürlüğüyle kararlılık durumu, kendisini, en iyi şekilde, kişinin varoluşunu seçip onun sorumluluğunu üstlenmesinde gösterir. Özgürlüğüyle kararsızlık ise sorumsuz kişinin anlaşılıp onaylanmayı bekleyen, ceza kesen, koşullandıran ve kapatan ikircikli nitelikli eylemlerinde görünüşe çıkar en iyi şekilde. Bütün şekilleriyle insan varlığı için bir tehdit olan bu husus, adı geçen romanda, asıl kişi Hikmet Benol’un ikircikli nitelikli durumunda ve anlaşılıp onaylanmayı bekleyen, koşullayan ve olanaklarını kapatan eylemlerinde kendisini gösterir.  Bu yazıda öncelikle kavramın kısaca çerçevesi çizilmiştir. Daha sonra da Tehlikeli Oyunlar, söz konusu önermeye bağlı olarak açımlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Tehlikeli Oyunlar, Özgürlük, Kararsızlık, Bekleyiş

Kaynakça

• ATAY, Oğuz, (2000), Tehlikeli Oyunlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ATAY, Oğuz, (1998), Günlükler, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ECEVİT, Yıldız, (2005), “Ben Buradayım…” -Oğuz Atay’ın Biyografik ve Kurmaca Dünyası-, İstanbul: İletişim Yayınları.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi, (1997), 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitapevi.