Bir hanımefendinin “kadın” ile ilgili sözcükler üzerine düşüncelerine dair birkaç söz

Yıl 2011, Cilt: 18 Sayı: 2, 31 - 47, 01.08.2011

Uwe Bläsıng

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000221

Cited By: 1

Öz

Bu yazı, “Türkçe ‘kadın’ için kullanılan sözler” konusuna yeni bir katkı sunmayı amaçlamaktadır. Daha önce tanınmış Türkolog Saadet Çağatay tarafından bu mevzuya ışık tutan üç esaslı yazı hazırlanıp 1961-1964 seneleri arasında yayımlandı. Burada bunlara ilave olarak Türkçe ile diğer Türk dillerinde ayrıca doğum öncesi ve sonrası kadına, yani hamile ve lohusa kadınlara yönelik olarak kullanılan terimler üzerine kapsamlı bilgi verilmektedir

Anahtar Kelimeler

Saadet Çağatay, Türkçe ‘Kadın’ için kullanılan sözler, hamile/gebe, lohusa, köken tarihi

Observations on the Discourse of a lady about the word 'woman'

Öz

This paper presents supplementary data to the topic “Denominations for ‘Women’ in Turkish”. Before this the well-known Turkologist Mrs. Saadet Çağatay has been working in this field and published between 1961 and 1964 three fundamental contributions. In addition to this here we especially deal with such terms in Turkish and other Turkic languages used for women before and after giving birth, i. e. for the pregnant woman and the woman in childbed

Anahtar Kelimeler

Saadet Çağatay, Denominations for ‘Women’ in Turkish, Pregnant

Kaynakça

• AÇAṘYAN, Hrač‘ya (1913). Hayerēn gawaṙakan baṙaran İProvincial'nyj slovar' armjanskago jazykaı. T‘iflis.
• ———— (1971-79). Hayeren armatakan baṙaran İĖtimologičeskij korennoj slovar' armjanskogo jazykaı, 1-4. Erevan. (reprint of the edition in 7 volumes from 1926-35).
• ADİL (1964-87). Azärbayǰan dilinin izahlı lüɣäti İTolkovyj slovar' azerbajdžan- skogo yazykaı. 1-4. Bakı.
• AKTUNÇ, Hulki (1990). Büyük Argo Sözlüğü. İstanbul.
• ANDRIOTIS, N. P. (1971). Ετυμολογικο λεξικο της κοινης νεοελλενικης. 2inci baskı. Thessaloniki.
• AŠMARIN, Nikolaj Ivanovič (1928-50). Thesaurus Linguae Tschuvaschorum, 1-17. Kazan' & Čeboksary.
• BİNGÖLÇE, Filiz (2005). Kadın Argosu Sözlüğü - 2. Ankara.
• BÖLGEATA (1969-1971). Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler, 1-2. Ankara.
• BTDH (2002). Bašqort tĕlĕnĕŋ dialekttarı hüδlĕgĕ İDialektologičeskij slovar' baškirskogo jazykaı. Öfö.
• BTH (1993). Bašqort tĕlĕnĕŋ hüδlĕgĕ, ikĕ tomda İSlovar' baškirskogo jazyka, v dvux tomaxı. Mäskäw.
• BUTANAEV, Viktor Jakovlevič (1999). Xakassko-russkij istoriko-ėtnografičeskij slovar' İXooray-orıs tarxın ėtnografiya söstɨgɨı. Abakan.
• CLAUSON, Sir Gerald (1972). An Etymological dictionary of Pre-Thirteenth- Century Turkish. Oxford.
• CAFEROĞLU, Ahmet (1931). Abû-Hayyân, Kitab al-idrâk li-lisān al-atrâk. İstanbul.
• ÇAĞATAY, Saadet (1961). “Die Bezeichnungen für Frau im Türkischen”, Ural- Altaische Jahrbücher, 33: 17-35.
• ———— (1963). “Türkçe ‘Kadın’ İçin Kullanılan Sözler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 1962: 13-49.
• ———— (1964). “Über die Bezeichnungen der Frau im Türkischen (II)”, Ural- Altaische Jahrbücher, 35: 158-163.
• ČUVR (1982). Čuvašsko-russkij slovar' İČăvašla-vırăsla slovar'ı, M. I. Skvorcov redakcilenĕ. Moskva.
• DANKOFF, Robert (1995). Armenian Loanwords in Turkish. Wiesbaden.
• DOERFER, Gerhard (1987). Lexik und Sprachgeographie des Chaladsch, Textband. Wiesbaden.
• DS (1963-82). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, 1-12. Ankara.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican (2007). Makaleler, Dil - Destan - Tarih - Edebiyat, yayına hazırlayan Ekrem Arıkoğlu. Ankara.
• EREN, Hasan (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Ankara.
• ERGİN, Muharrem (1958-63). Dede Korkut Kitabı, 1-2. Ankara.
• ĖSTJA (1978). Ėtimologičeskij slovar' tjurkskix jazykov, Obščetjurkskie i mežtjurkskie osnovy na bukvy “B”. Moskva.
• ———— (1980). Ėtimologičeskij slovar' tjurkskix jazykov, Obščetjurkskie i mežtjurkskie osnovy na bukvy “V”, “G” i “D”. Moskva,
• GABAIN, Annemie von (1959). “Türkische Turfantexte X”, Abhandlungen der Deutschen Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Klasse für Sprachen, Literatur und Kunst, Jahrgang 1958, Nr. 1.
• GRM (1973). Gagauzko-russko-moldavskij slovar' (Red. N. A. Baskakov). Moskva.
• ÎZOLÎ, D. (1987). Ferheng kurdî-turkî İTürkçe-Kürtçeı. Den Haag.
• JAKR (1972). Jakutsko-russkij slovar' İSaxalıı-nuuččalıı tıld´ıtı, pod redakciej P. A. Slepcova. Moskva.
• JUNKER, Heinrich F. (1965). Persisch-Deutsches Wörterbuch. Tehran.
• KORKMAZ, Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara.
• KKPR (1958). Karakalpaksko-russkij slovar' İQaraqalpaqša-rusša sözlikı, pod redakciej N. A. Baskakova. Moskva.
• KMKR (1969). Kumyksko-russkij slovar' İQumuqča-rusča sözlükı (Red. Z. Z. Bammatov). Moskva.
• KRGR (1965). Kirgizsko-russkij slovar' İQırgızča-orusča sözdükı, sostavil K. K. Yudaxin. Moskva.
• KRPS (1974). Karaimsko-russko-pol'skij slovar' İSłownik karaimsko-rosyjsko- polskiı, pod redakciej N. A. Baskakova, A. Zajončkovskogo, S. M. Šapšala. Moskva.
• LEKSIKA (1997). Sravnitel'no-istoričeskaja grammatika tjurkskix jazykov, Leksika. Moskva.
• LIDDELL Henry George, Robert Scott (1953). A Greek-English Lexicon, reprint of ninth edition 1940. Oxford.
• MALXASEANC‘, Step‘an (1944-45). Hayerēn bac‘atrakan baṙaran, 1-4. Erevan.
• MENINSKI, Francisco a Mesgnien (1680-1687). Thesaurus linguarum orientalium Turcicae, Arabicae, Persicae .... Viennae Austriae.
• NOGR (1963). Nogajsko-russkij slovar', pod redakciej N. A. Baskakova. Moskva.
• OJRR (1947). Ojrotsko-russkij slovar', sostavili N. A. Baskakov i T. M. Toščakova. Moskva.
• ÖNLER, Zafer (1999). Celalüddin Hızır (Hacı Paşa): Müntahab-ı Şifa, II Sözlük. İstanbul.
• QMTAS (1996-2005). Qaračay-malqar tilni angılatma sözlügü İTolkovyj slovar' karačaevo-balkarskogo jazykaı, 1-3. Nal'čik.
• QTTS (1974-1986). Qazaq tiliniŋ tüsindirme sözdigi İTolkovyj slovar' kazaxskogo jazykaı, 1-10. Almatı.
• RADLOFF, Wilhelm (1960). Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialecte İOpyt' slovarja tjurkskix narečijı, 1-4. ’s Gravenhage.
• RALT (1964). Russko-altajskij slovar', pod redakciej N. A. Baskakov. Moskva.
• RÄSÄNEN, Martti (1969). Versuch eines etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen. Helsinki.
• RKB (1965). Russko-karačaevo-balkarskij slovar' İOrus-qaračay-malqar sözlükı, pod redakciej X. I. Sujunčeva i I. X. Urusbieva. Moskva.
• RKMK (1997). Russko-kumykskij slovar' İOrusča-qumuqča sözlükı, pod redakciej B. G. Bammatova. Maxačkala.
• ROOS, Martina Erica (2000). The Western Yugur (Yellow Uygur) Language, Grammar, Texts, Vocabulary. Leiden. (doktora tezi)
• RTKM (1956). Russko-turkmenskij slovar' İRusča-Türkmenče sözlükı, pod obščej redakciej N. A. Baskakova i M. Ja. Xamzaeva. Moskva.
• RXAK (1961). Russko-xakasskij slovar' İOrıs-xakas slovar'ı, pod redakciej D. I. Čankova. Moskva.
• SIEMIENIEC-GOŁAŚ, Ewa (2000). Karachay-Balkar Vocabulary of Proto-Turkic Origin = Studia Turcologica Cracoviensia, 7. Kraków.
• STACHOWSKI, Stanisław (1998) Osmanlı Türkçesinde Yeni Farsça Alıntılar Sözlüğü İWörterbuch der neupersischen Lehnwörter im Osmanisch- Türkischenı. İstanbul.
• STEINGASS, Francis (1957). A comprehensive Persian-English dictionary. London.
• STEUERWALD, Karl (1988). Türkisch-Deutsches Wörterbuch İTürkçe-Almanca Sözlükı, 2., verbesserte und erweiterte Auflage. Wiesbaden.
• TAS (2000) = L. T. Ryumina-Sırkaşeva & N. A. Kuçigaşeva, Teleüt Ağzı Sözlüğü, çevirenler Şükrü Halûk Akalın ve Caştegin Turgunbayev. Ankara.
• TATR (1966). Tatarsko-russkij slovar' İTatarča-rusča süzlĕkı. Moskva.
• TDGDS (1977). Türkmen diliniŋ gısgača dialektologik sözlügi İKratkij dialektologičeskij slovar' turkmenskogo jazykaı. Ašgabat.
• TDS (1962). Türkmen diliniŋ sözlügi İSlovar' turkmenskogo jazykaı. Ašɣabat.
• TDŽR (1954). Tadžiksko-russkij slovar', pod redakciej M. V. Raximi i L. V. Uspenskoj. Moskva.
• TIETZE, Andreas (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı İSprachgeschichtliches und etymologisches Wörterbuch des Türkei- Türkischenı, 1 (A-E). Istanbul & Wien.
• TKMR (1968). Turkmensko-russkij slovar' İTürkmenče-rusča sözlükı, pod obščej redakciej N. A. Baskakova, B. A. Karryeva, M. Ja. Xamzaeva. Moskva.
• TOR, Gülseren (2004). Mersin Ağzı Sözlüğü. İstanbul.
• TTDS (1969) Tatar tĕlĕnĕŋ dialektologik süzlĕgĕ İDialektologičeskij slovar' tatarskogo jazykaı, L. T. Maxmutova redakciyasĕndä. Qazan.
• TUMAŠEVA, Diljara Garifovna (1992). Slovar' dialektov sibirskix tatar. Kazan'.
• TÜRKMEN, Seyfullah (2006). “Gebermek Kelimesinin Kökeni Üzerine”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 2004/II: 131-134.
• TÜRKSÖZ (2005). Türkçe Sözlük, 10. baskı. Ankara.
• TUVR (1955). Tuvinsko-russkij slovar' İTıva-orus slovar'ı, pod redakciej A. A. Pal'mbaxa. Moskva.
• ———— (1968). Tuvinsko-russkij slovar' İTıva-orus slovar'ı, pod redakciej Ė. R. Teniševa. Moskva.
• UJGR (1968). Ujgursko-russkij slovar', sostavil Ė. N. Nadžip. Moskva.
• UZBR (1959). Uzbeksko-russkij slovar' İŬzbekča-rusča luɣatı, pod redakciej S. F. Akabirova, Z. M. Magrufova, A. T. Xodžaxanova. Moskva.
• VERBICKIJ, V. (1884). Slovar altajskago i aladagskago narecij turkskago jazyka. Kazan'.
• XAKR (1953) Xakassko-russkij slovar', sostavili N. A. Baskakov i A. I. Inkižekova- Grekul. Moskva.
• WEHR, Hans (1968). Arabisches Wörterbuch für die Schriftsprache der Gegenwart, vierte, unveränderte Auflage. Wiesbaden.