Türk tarihinde Sek El ~ Çik ~ Çigil meselesi

Yıl 2011, Cilt: 18 Sayı: 2, 49 - 60, 01.08.2011

Saadettin Gömeç

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000222

Öz

Biz burada Türk tarihinde yıllar evvelce de tartışılan Sek El, Çik İl ve Çigil (Çig İl) meselesini yeniden ele almaya çalıştık. Bununla birlikte kaynaklardan çıkan neticelere baktığımızda kanaatimiz; Sek El ile Çik İl aynı etnik isimdir ve onlar Hun Devletinin gücünü yitirmesiyle bir parçalanma yaşamışlar, arkasından kabilenin bir bölümü doğudaki anavatanlarında kalırken, bir kısmı da batıya Orta Avrupa’ya kadar gelmiştir. Fakat Çik İl Avrupa’da Sek El (Székely) olmuştur ki, bu da gayet normaldir. Ancak zaman zaman Çik İl ile yine bir başka Türk boyu olan Çigil’in birleştirilmesi fikri ise bizce doğru değildir. Çünkü Uygur dönemi Türk kitabelerini incelediğimizde, bunlar aynı çağlarda farklı coğrafyalarda yaşamış iki ayrı Türk kabilesi olarak karşımıza çıkar

Anahtar Kelimeler

Sek El, Székely, Çik, Çigil, Türk Tarihi

Sek El ~ Çik İl ~ Çigil İssue in The Hıstory of Turks

Öz

This paper deals with the issue Sek El, Çik Il and Çigil ( Çig Il) which was discussed also years ago. Depending on our observations in written sources, we claim that Sek El and Çik Il are the same ethic name and they split off as soon as the Hun Goverment depressed, afterwards, while a part of tribe was staying in motherland in the east, the others came to the west, Middle Europe. But Çik Il was considered as Sek El (Székely) in Europe that it is quite normal. Time to time, the idea of uniting Çik Il and Çigil which is another Turk clan isn’t true for us. Because, examining Turk inscriptions in Ughur era, these are considered as two different Turk tribes which had lived in the same era but different geographies

Anahtar Kelimeler

Sek El, Székely, Çik, Çigil, Turkish History

Kaynakça

• ABÛ HAYYAN (1931). Kitâb al-idrâk li-Lisân al-Atrâk. (Haz. A.Caferoğlu), İstanbul.
• ALMAZ, H. (2004). Behcetü’t-Tevarih. Doktora Tezi. Ankara.
• ALTHEİM, F. (1967). Asya’nın Avrupa’ya Öğrettiği. (Çev. E.T.Eliçin), İstanbul.
• BALİNT, H. (1941). “Szekelyliler”. Çev. H.Z.Koşay. Belleten, 5/20. Ankara.
• BAŞTAV, Ş. (1987). “Attila ve Hunları”. Tarihte Türk Devletleri. C. I. Ankara.
• BEYNON, E.D. (1941). “The Eastern Outposts of Magyars”. American Geographical Society, 31/1. New York.
• BOODBERG, P.A. (1939). “Marginalia to The Histories of The Northern Dynasties”. Harvard Journal of Asiatic Studies, 4/3-4. Cambridge.
• BUTANAYEV, V.Ya-Butanayeva. I.I. (2001). Hakaskiy Istoriçeskiy Folklor. Abakan.
• CHAVANNES, E. (1903). Documents sur les Tou-Kiue [Turcs] Occidentaux. Petersburg.
• CLAUSON, S.G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford.
• CLAUSON, S.G-Tryjarski. E. (1971). “The Inscription at Ikhe-Khushotu”. Rocznik Orientalistyczny, 34/1. Warszava.
• ÇULHA, T. (2006). Karaycanın Kısa Söz Varlığı. İstanbul.
• DEGUİGNES, J.M. (1924). Hunların, Türklerin, Moğolların ve daha sair Tatarların Tarih-î Umumisi. C. II. İstanbul.
• DOĞAN, İ. (2005). Attila’nın Torunları Sekeller. Ankara.
• EBERHARD, W. (1942). Çin’in Şimal Komşuları. (Çev. N.Uluğtuğ), Ankara.
• EBERHARD, W. (1987). Çin Tarihi. Ankara: 2. baskı.
• ECSEDY, H. (1980). “Western Turks in Northern China in the Middle of the 7th Century”. Acta Antiqua, Tom. 28. Budapest.
• ECSEDY, I. (1980). “A Contribution to the History of Karluks in the Tang Period”. Acta Orienatalia, 34/1-3. Budapest.
• GAYDARCI, G.A-Koltsa, E-Pokrovskaya, L.A-Tulan, P.B. (1991). Gagauz Türkçesinin Sözlüğü. (Çev. A.Doğru-İ.Kaynak), Ankara.
• GÖMEÇ, S. (1992). Kök Türkçe Yazılı Metinlerin Türk Tarihi ve Kültürü Açısından Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Ankara.
• GÖMEÇ, S. (1994). “Kök Türkçe Kaynaklarda Geçen Boy ve Kavimler Üzerine: Çikler”. Türk Kültürü, 32/370. Ankara.
• GÖMEÇ, S. (2004). “Kök Türkçe Metinlerde Körülgen Kabile ve Kavimlerden Çikler”. Şincan Tezkireçiliği, Sayı 2. Urümçi.
• GÖMEÇ, S. (2006). Türk Kültürünün Ana Hatları. Ankara: 158.
• GÖMEÇ, S. (2011). Kök Türk Tarihi. Ankara: 4. baskı.
• GÖMEÇ, S. (2011). Uygur Türkleri Tarihi. Ankara 4. baskı.
• HAMİLTON, J.R. (1955). Les Ouighours. A L’epoque des Cinq Dynasties. Paris.
• HOWORTH, H.H. (1874). “The Westerly Drifting of Nomades, from the Fifth to the Nineteenth Century. Part XII. The Huns”. The Journal of Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, Vol. 3. London.
• İBN FADLAN SEYAHATNAMESİ TERCÜMESİ (1975). (Çev. R.Şeşen), İstanbul.
• İNAN, A. (1987). Makaleler ve İncelemeler. Ankara: 2. baskı.
• İZGİ, Ö. (1989). Çin Elçisi Wang Yen-tê'nin Uygur Seyahatnamesi. Ankara.
• KAFESOĞLU, İ. (1983). Türk Milli Kültürü. İstanbul: 2. baskı.
• KAŞGARLI MAHMUD (1985). Divanü Lûgat-it-Türk. (Haz. B.Atalay), C. I. Ankara: 5. Baskı.
• LİU, M.T. (1958). Die Chinesischen Nachrichten zur Geschichte der Ost-Türken (T'u-küe). Wiesbaden.
• MACKERRAS, C. (1972). The Uighur Empire. Canberra.
• MANGALTEPE, İ. (2009). Bizans Kaynaklarında Türkler. İstanbul.
• MİNORSKY, V. (1937). Hudud al-Alam. The Region of the World a Persian Geography 372 A.H.-982 A.D. London.
• OBRUSANSZKY, B. (2009). “Late Huns in Caucasus”. Journal of Eurasian Studies, ½. The Hague.
• ORKUN, H.N. (1940-1941). Eski Türk Yazıtları, C. III-IV. İstanbul.
• ÖGEL, B. (1945). “Sekellerin Ataları Hakkında (Sikil, Esgil Boyları)”. Belleten, 9/36. Ankara.
• PARKER, E.H. (1896-97). “Inscription de L’orkhon”. Journal of the china Branc of the Royal Asiatic Society, Vol. 31. Shanghai.
• PULLEYBLANK, E.G. (1956). “Some Remarks on the Toquzoghuz Problem”. Ural-Altaische Jahrbücher, 28/1-2. Wiesbaden
• RASONYİ, L. (1943). “Ortaçağda, Erdel’de Türklüğün İzleri”. II. Türk Tarih Kongresi Bildirileri. İstanbul
• SAFFET, R. (tarihsiz). Avrupa’da Eski Türkler. Ankara.
• SÜMER, F. (1972). Oğuzlar. Ankara: 2. baskı
• ŞEŞEN, R. (1985). İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri. Ankara.
• TOGAN, Z.V. (1985). “Eftalit Devletini Teşkil Eden Kabilelere Dair”. Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, Sayı 13. Erzurum.
• VASARY, I. (1995). “Doğu Avrupa’nın Runik Alfabe Sistemi”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı (Belleten), 1993. Ankara.